Кашалёк, набіты зэкамі

«Вялікая здзелка» ў перакладзе на калгасную.

У лютым намеснік памочніка дзяржсакратара ЗША Крыстафер Сміт упершыню сустрэўся з Лукашэнкам, а New York Times са спасылкай на крыніцы ў Белым доме напісала, што паміж ЗША і Беларуссю рыхтуецца «вялікая здзелка». Потым Лукашэнка некалькі разоў на ўсялякіх нарадах паўтараў гэта словазлучэнне: вялікая здзелка. Яму падабалася, як гэта гучыць, і ён абяцаў, што вось-вось здзелка адбудзецца.

І вось нядаўна Лукашэнка абвясціў, што паслаў ЗША «на…». А два дні таму ЗША цалкам знялі санкцыі з «Белавія» і лукашэнкаўскага прыватнага самалёта. Дык гэта і была вялікая здзелка? «Ты, Саша, нас публічна пашлі куды падалей, пажадана матам, а мы табе за гэта самалёцік». Прынамсі, выглядае менавіта так.

Але давайце ўспомнім гісторыю вялікай дружбы Трампа і Лукашэнкі, а таксама «вялікай здзелкі» і вялікага махлярства. Дык вось, у лютым Крыстафер Сміт прыязджае ў Мінск. Таемна сустракаецца з Лукашэнкам і Церцелем, а ў Літву тут жа вывозяцца трое зняволеных — грамадзянін ЗША і Украіны Мікалай Шугаеў, карэспандэнт Радыё Свабода Андрэй Кузьнячык і шматдзетная маці Алена Мовшук. Крыстафер Сміт пасля дае інтэрв’ю CNN і кажа, што гэта быў проста жэст добрай волі, і ніякіх адказных крокаў Лукашэнка не патрабаваў. Але з уцечак у New York Times вынікала, што перамовы пра вялікую здзелку ідуць поўным ходам, і гаворка ідзе пра вызваленне палітвязняў у абмен на адчувальнае паслабленне санкцый.

Здавалася, гаворка сапраўды пра здзелку. Нават тыя, хто лічыць, што санкцыі трэба ўзмацняць, а не паслабляць, казалі: ну калі сапраўды ўсіх палітзэкаў вызваляць, дык чорт з імі, з санкцыямі. У красавіку ў Мінск прыязджае намеснік спецыяльнага прадстаўніка прэзідэнта ЗША па Украіне Джон Коул — і з калоніі выходзіць грамадзянін ЗША Юрый Зянковіч. Дзяржсакратар ЗША Марка Рубіа пасля гэтага піша ў сацсетках, што Трамп за кароткі тэрмін вызваліў 47 несправядліва асуджаных амерыканцаў па ўсім свеце.

У чэрвені яшчэ 14 зняволеных вывозяць з Беларусі ў Літву — пераважна замежных грамадзян, але і шасцярых беларускіх палітзэкаў таксама. Упершыню эйфарыю змяняе насцярожанае «а гэта абавязкова — з мяшком на галаве за мяжу?». Але ў астатнім усё сапраўды падобнае на здзелку. Ладна, тады памаўчым далей, каб не спудзіць.

15 жніўня прэзідэнт ЗША Дональд Трамп тэлефануе Лукашэнку, пасля чаго называе яго глыбокапаважаным прэзідэнтам і кажа, што пазваніў падзякаваць за вызваленне папярэдняй партыі зняволеных і заадно дамовіцца пра вызваленне яшчэ 1400 чалавек. І Лукашэнка праз тыдзень пацвярджае гатоўнасць — праўда, у сваім стылі: «Вам паўтары-дзве тысячы? Забірайце да сябе, адвязіце». І ў верасні яшчэ некалькі дзясяткаў палітзэкаў накіроўваюцца ў Літву. (Праўда, Мікалай Статкевіч адным жэстам ламае гульню Лукашэнкі: сваёй адмовай ехаць у Літву ён дэманструе ўсяму свету, што тое, што адбываецца, — не вызваленне.)

Тым не менш «вялікая здзелка» нібыта на завяршальнай стадыі. І вось ужо нават Польшча заяўляе пра хуткае адкрыццё двух пунктаў пропуску, а гэта значыць, што Анджэй Пачобут з хвіліны на хвіліну будзе на свабодзе. І раптам — кульбіт, сальта-мортале, «Амерыка пайшла на…». І «сябар Дональд» — больш не сябар, а парцянка. І нібыта ніякіх здзелак і не планавалася, і ніякіх перамоваў не было.

Наўрад ці Трамп быў гатовы да таго, што нейкая драбнатраўная істота раптам цяўкне. Ён прывык, што любую істоту гэтага біялагічнага віду дастаткова пахваліць, публічна назваць глыбокапаважанай — і яна на радасцях «паплыве», выпусціць палітзэкаў, каб потым усё жыццё казаць «вось мы з сябрам Дональдам аднойчы вечарам…». Лічу, і зняцце санкцый з «Белавія» адбылося аўтаматычна — проста таму, што менавіта на гэтую дату было прызначана чарговае выдварэнне палітзэкаў з Беларусі.

Толькі Трамп і яго асяроддзе не зразумелі, што палітвязні — гэта адзіны рэальны капітал Лукашэнкі. Іншага ў яго няма. Усе гэтыя залатыя зліткі і палацы нічога не значаць. За іх не купіш месца за сталом на сустрэчы лідараў «вялікай сямёркі». І рэпутацыю не купіш, і права голасу. А палітвязні — выдатная валюта. Самая што ні ёсць канвертаваная. Аддаць кашалёк добраахвотна — дык Лукашэнку прасцей павесіцца, чым гэта зрабіць.

Але механізмы адабрання гэтага «капіталу» — ёсць. І Дональд Трамп, магчыма, адзіны, каму гэта па сілах. Дык што не будзьце фраерам, спадар прэзідэнт. Не верце.

Ірына Халіп, спецыяльна для Charter97.org

Вы можаце падтрымаць сайт Charter97.org наступным чынам:

РАЗЛІКОВЫ МУЛЬТЫВАЛЮТНЫ РАХУНАК ДЛЯ АХВЯРАВАННЯЎ:

Назва банка: Bank Millennium S.A.
Адрас: ul. Stanislawa Zaryna, 2A, 02-593, Warszawa
IBAN: PL97116022020000000216711123
SWIFT: BIGBPLPW
Імя ўладальніка рахунку: Fundacja “KARTA ‘97”
рызначэнне аплаты: Darowizna na cele statutowe

Звязацца з намі можна праз адрас [email protected]