Памятай пылявога судзейчыка

Маленькі хлопчык у спісе тэрарыстаў.

«У яго разумовае развіццё на ўзроўні пяці-шасцігадовага дзіцяці. А яму — восем артыкулаў і сем гадоў зоны, у спісы тэрарыстаў і экстрэмістаў унеслі! Мне ў калоніі толькі тады хацелася плакаць, калі я яго бачыў», — гаварыў мне былы палітвязень Андрэй Войніч. Гэта ён пра Гуню. Пра Сяргея Гуню, які адбывае сямігадовы тэрмін.

Цяпер Сяргей Гуня ў Магілёўскай калоніі № 15 — туды яго перавялі з «Віцьбы», калі там пачаўся рамонт і частку зняволеных развезлі па іншых зонах. А ў «Віцьбе» Гуня быў у адным атрадзе з Максімам Вінярскім. Калі Максім згадвае Сяргея, у яго камянее твар. Ён кажа: «Для такіх суддзяў, як гэты, які Гуню на сем гадоў пасадзіў, у пекле павінна быць свая ўласная ШЫЗА. Каб яны не з звычайнымі грэшнікамі на патэльнях смажыліся, а яшчэ горш. Пекла ў пекле».

У калоніі казалі, што Сяргей Гуня ў дзяцінстве трапіў у цяжкую аварыю і з таго часу спыніўся ў развіцці. А можа, прычына ў іншым, але факт застаецца фактам: Сяргей — дзіця, і прычым маленькае. Ментальна ён дашкольнік. У наш час, праўда, і дашкольнікі асвойваюць камп’ютар і інтэрнэт. Вось і Сяргей Гуня ў 2020 годзе таксама нешта каментаваў у інтэрнэце. Пісаў, што людзей біць нельга. Выходзіў, як усе, на вуліцы. Чамусьці радаваўся. Не ведаю, ці разумеў, што такое рэвалюцыя, але адчуваў нейкія магчымыя змены да лепшага. А потым яго арыштавалі і судзілі па васьмі артыкулах: там і «народны» 342-ы, і масавыя беспарадкі, і абраза Лукашэнкі, і распальванне варожасці або розні. Поўны камплект, увогуле.

Яго судзіў гомельскі суддзя Яўген Шэршнеў — той самы, які адправіў за краты маці пяцярых дзяцей Наталлю Давыдуліну за прадуктавую дапамогу сем’ям палітвязняў, 75-гадовага пенсіянера Анатоля Кірэйчыка за каментары, загадчыка аптэкі Дзмітрыя Макеева за данаты, бізнесмена Пятра Староцітарава за антываенныя пасты. І яшчэ некалькі дзесяткаў палітвязняў ён адправіў у зоны. У тым ліку — Сяргея Гуню, які глядзеў на свет вачыма пяцігадовага хлопчыка.

«Мы перасякаліся з ім падчас званкоў, — распавядаў Андрэй Войніч. — Вы, напэўна, бачылі, як маленькія дзеці бягуць да дарослага, якому вераць, — раскінуўшы рукі, з абсалютна даверлівымі чыстымі вачыма, з цвёрдай упэўненасцю, што гэты вялікі моцны чалавек абароніць і дапаможа. Вось у Гуні былі такія ж вочы. Ён заўсёды кідаўся да мяне і казаў: «Якія навіны? Калі нас усіх адсюль выпусцяць?» Я яму адказваў: «Навінаў пакуль няма, і гэта, лічы, добрая навіна. Бо галоўнае — адсутнасць дрэнных навін. А добрыя хутка будуць, ты не сумнявайся. І, вядома, нас усіх выпусцяць». Да гэтага часу, калі я ўспамінаю яго вочы, плакаць хочацца».

Войніч — моцны, стрыманы, мужны палітвязень. Але казаць пра Сяргея Гуню, пяцігадовага хлопчыка ў целе дарослага чалавека, адпраўленага ў лагер на доўгія гады, без эмоцый не можа і ён. А вось суддзя Шэршнеў наўрад ці ўвогуле памятае, як выносіў прысуд Гуні: спраў шмат, падсудных шмат, з «канторы» прысуды дыктуюць штодня — дзе тут усіх запомніць. Але мы ж не суддзя Шэршнеў. Мы абавязаны памятаць.

Каторы год я часта пішу: давайце не забываць пра палітвязняў, давайце заўсёды, калі ёсць магчымасць і калі яе няма, гаварыць пра іх, пісаць пра іх, крычаць пра іх. Каб яны не сталі руцінай, фонам на шпалерах, звыклай часткай жыцця кшталту прагнозу надвор’я. Але ёсць і зваротная, не менш патрэбная рэч. Давайце памятаць пра ворагаў. Давайце не забываць карнікаў. Іх так шмат, што прозвішчы зліваюцца ў суцэльнае «пятроў-сідароў». Яны гэтаму і радуюцца. Дык не дамо ім радавацца і жыць спакойна.

Яны ж, шараговыя карнікі, думаюць, што зльюцца з пейзажам, схаваюцца за швабрай, прыкінуцца анучай і ўцякуць ад адказнасці. Калі што — яны ніхто, усяго толькі вінцікі вялікай машыны, і хто будзе ганяцца за вінцікам, калі трэба разбірацца з цэлым механізмам і яго нясучай часткай. Маленькі карнік — ён жа без загаду зверху практычна бясшкодны для навакольных, як мікраб у вечнай мерзлаце. І хто згадае якога-небудзь пылявага гомельскага судзейчыка, калі вакол такія каларытныя персанажы, як Карпенкаў, з тварам спадчыннага вандала, што б’е вітрыны, Балаба, які з асалодай б’е людзей ужо чвэрць стагоддзя, або Грыша Азаронок, што б’е ўласны лоб аб сцяну ў экстатычным прыпадку? А трэба будзе згадаць. Кожнага пылявага, дробнага, невыразнага, ніякага. І папрасіць на нейкі час заткнуцца ўсіх, хто пасля падзення рэжыму будзе на радасцях ляпаць пра прабачэнне і прымірэнне. Прымірэнне — толькі пасля пакарання. Раніцай грошы, увечары стулы, ніяк інакш.

Сярожа Гуня, трымайся. Хутка ты вернешся да мамы.

Памяць, не падводзь. Захоўвай усе імёны. Спіс хутка спатрэбіцца.

Ірына Халіп, спецыяльна для Charter97.org

Вы можаце падтрымаць сайт Charter97.org наступным чынам:

РАЗЛІКОВЫ МУЛЬТЫВАЛЮТНЫ РАХУНАК ДЛЯ АХВЯРАВАННЯЎ:

Назва банка: Bank Millennium S.A.
Адрас: ul. Stanislawa Zaryna, 2A, 02-593, Warszawa
IBAN: PL97116022020000000216711123
SWIFT: BIGBPLPW
Імя ўладальніка рахунку: Fundacja “KARTA ‘97”
рызначэнне аплаты: Darowizna na cele statutowe

Звязацца з намі можна праз адрас [email protected]