Не паспяваюць працьверазець

Павысіць нараджальнасць прасцей, чым думаюць улады.

Не, таварышы моцныя гаспадарнікі і дзяржаўныя мужы, недапрацоўка ў вас выйшла. Зусім нядаўна на кожным рагу абвяшчалі, як краіна ў адзіным парыве правядзе Тыдзень без абортаў — з 14 па 21 кастрычніка. Усе дзяржаўныя паліклінікі прымусілі на сайтах размясціць інфармацыю кшталту «Мы далучаемся, мы за тыдзень не правядзём ніводнага аборту, мы ўвесь гэты час будзем толькі распавядаць жанчынам пра шкоду перапынення цяжарнасці і дасягнем небывалых вынікаў». І вось адгрымелі пераможныя маршы — і цішыня. Ніякіх бравурных справаздач, ніякіх падсумкаў тыдня, ніякіх вынікаў.

Маглі б і адрапартаваць перад народам. Адмянілі столькі-то сотняў абортаў, патрацілі столькі-то кілаграмаў паперы, растлумачылі шкоду абортаў столькім-то жанчынам. Тлумачыць — не мяшкі цягаць, дык маглі б і не пашкадаваць на падвядзенне вынікаў і абяцанне працягваць у тым жа духу. Гучны пачатак і ціхі фінал — гэта заўсёды поўны прапагандысцкі правал. А нічым, апроч прапаганды, гэтая акцыя і не была. Праўда ж, гаспадарнікі-дзяржаўнікі?

Вядома, ім шчыра хацелася б, каб беларускія жанчыны не рабілі абортаў. Не з клопату пра жаночае здароўе, зусім не. Проста кожная грамадзянка Беларусі па змоўчанні абавязаная нарадзіць дзяржаве шмат здаровых зольдатаў. У гэтым яе прызначэнне. Зольдатамі дзяржава потым распарадзіцца, як захоча: каго ў армію, каго ў турму на прымусовыя работы, каго на заводы і фабрыкі. А дзяўчаткі, калі падрастуць, далучацца да канвеера і ў вольны ад грамадска-карыснай працы час працягнуць справу мацярок.

Так лічыць дзяржава. Дарэчы, яно выдатна разумее, што «Тыдзень без абортаў» — гэта прыкладна як баранавіцкая акцыя двухгадовай даўніны «Паўдня цвярозасці». У красавіку 2023 года баранавіцкія чыноўнікі ў межах Сусветнага дня здароўя, калі па ўсёй краіне абвясцілі забарону на продаж спіртнога і дзень цвярозасці, параіліся і вырашылі правесці паўдня цвярозасці, бо мерапрыемствы не павінны падрываць паказчыкі гандлю. Тады вырашылі, што не прадаваць спіртное да другой гадзіны дня — гэта цалкам аптымальнае рашэнне і ідэальны кампраміс. Чыноўнікі з іншых раёнаў пазайздросцілі: падлічылі, колькі згубіў гандаль праз іх паслухмянасць; а можна ж было, як у Баранавічах, і за паўдня ўпраўіцца.

Мінздароўя таксама, дарэчы, цалкам мог бы ўпраўіцца за паўдня і не расцягваць на цэлы тыдзень. «Тыдзень без абортаў» — гэта ж проста такая гульня з серыі «я ведаю, што ты ведаеш, што я ведаю». Пацыенткі папярэджаныя і запісаныя або загадзя, або праз тыдзень — у каго як тэрміны дазваляюць, — затое ўсе робяць выгляд, што займаюцца прафілактыкай перапынення цяжарнасці і цэлы тыдзень прывіваюць беларускім жанчынам сямейныя каштоўнасці.

Дарэчы, у мяне ёсць рашэнне праблемы. Павысіць нараджальнасць прасцей, чым дзяржаўныя мужы думаюць. Для гэтага трэба зрабіць усяго дзве рэчы, якія не будуць каштаваць рэжыму ні капейкі: вызваліць палітвязняў і спыніць рэпрэсіі. Сувязь паміж вызваленнем палітзэкаў і нараджальнасцю — самая што ні ёсць прамая.

Жанчыны нараджаюць не таму, што ў іх добрыя заробкі, а дзяржава плаціць дапамогі, і можна сядзець у дэкрэтным адпачынку хоць тры гады. Жанчыны нараджаюць, калі дакладна ведаюць, што з немаўлём не давядзецца бегчы ўначы па балотах у бок мяжы. І што замест паездкі з дзіцём у адпачынак дакладна не давядзецца стаяць у чарзе пад дзвярыма СІЗА з перадачай. І што ўпершыню тату малое ўбачыць адразу, а не праз пяць–сем гадоў.

А яшчэ нараджаць прымушае адчуванне «базы». Вось гэты раён, горад, квартал — гэта твая база. Там ты, як самалёт, можаш прызямліцца ў любы час. Ты дакладна ведаеш, што ў гэты дзіцячы сад ты павядзеш сына або дачку праз два гады. А праз шэсць — вунь у тую школу. Усякае можа здарыцца, вядома: і кантракт у Манрэалі, і дактарантура ў Сарбоне, і выкладанне ў Бостане, — але гэта будзе асабісты выбар. А выбар з упэўненасцю, што ў любую хвіліну можна вярнуцца ў той дзіцячы сад і ў тую школу, — каштоўней за любыя капіталы.

Вось і ўсё — іншых спосабаў павысіць нараджальнасць у Беларусі проста не існуе. І калі рэжым дагэтуль гэтага не зразумеў, значыць, паўдня цвярозасці для іх усё ж малавата. Не паспяваюць працьверазець. Ці не хочуць.

Ірына Халіп, спецыяльна для Charter97.org

Вы можаце падтрымаць сайт Charter97.org наступным чынам:

РАЗЛІКОВЫ МУЛЬТЫВАЛЮТНЫ РАХУНАК ДЛЯ АХВЯРАВАННЯЎ:

Назва банка: Bank Millennium S.A.
Адрас: ul. Stanislawa Zaryna, 2A, 02-593, Warszawa
IBAN: PL97116022020000000216711123
SWIFT: BIGBPLPW
Імя ўладальніка рахунку: Fundacja “KARTA ‘97”
рызначэнне аплаты: Darowizna na cele statutowe

Звязацца з намі можна праз адрас [email protected]