Трамп, Пуцін і «Тамагаўкі»

Вялікая гульня без стрэлаў.

Тое, што адбылося ў Вашынгтоне 16 і 17 кастрычніка (тэлефонная размова паміж Пуціным і Трампам; сустрэча Трампа і Зяленскага), многія людзі ва Украіне, у Еўропе і нават у ЗША ўспрынялі з расчараваннем і пэўнымі асцярогамі. Зноў выявіўся феномен трампаўскіх арэляў, калі прэзідэнт ЗША вагаецца ад адной палітычнай пазіцыі да іншай.

Аднак насамрэч нічога сенсацыйнага не адбылося. Цяперашні ход падзей быў цалкам прадказальным і нават часткова анансаваўся Трампам. Я маю на ўвазе заявы Трампа яшчэ тыдзень таму, што ён збіраецца выйсці на размову з Пуціным і пра перспектывы мірных перамоваў, і пра «Тамагаўкі» для Украіны. Я яшчэ пасля сустрэчы Зяленскага з Трампам у Нью-Ёрку 23 верасня пісаў, што Пуцін занепакоены змяненнем рыторыкі Трампа і некаторых яго пазіцый адносна Расіі і Украіны; адпаведна Крэмль будзе імкнуцца аднавіць прамую камунікацыю паміж Пуціным і Трампам хаця б на ўзроўні тэлефоннай размовы, а ў перспектыве і новай сустрэчы прэзідэнтаў ЗША і Расіі.

Уласна кажучы, так яно і здарылася. Што да «Тамагаўкаў», многія ваенныя і палітычныя эксперты (у тым ліку і я) з вялікім сумневам ставіліся да таго, што ЗША ўжо цяпер дадуць нам гэтыя ракеты. Было добра відаць, што і сам Трамп, і яго адміністрацыя выкарыстоўваюць тэму «Тамагаўкаў» толькі для ціску на Расію, каб прымусіць Пуціна вярнуцца да мірных перамоваў. І як толькі Пуцін патэлефанаваў Трампу і пацвердзіў сваю гатоўнасць да аднаўлення мірных перамоваў, для прэзідэнта ЗША гэтага было дастаткова, каб зняць тэму «Тамагаўкаў» (магчыма, часова) з парадку дня.

Увогуле тэма «Тамагаўкаў» вельмі паказальная і ў палітычным, і ў псіхалагічным плане. Паводле некаторых звестак, прэзідэнт Зяленскі ўпершыню папрасіў ЗША пра «Тамагаўкі» як пра «зброю стрымлівання» ў верасні мінулага года. Але тады нам, як і чакалася, сказалі: не. Амаль усе ваенныя эксперты (і ў нас, і за мяжой) казалі, што наданне Украіне гэтых магутных дальнабойных ракет надзвычай малаверагоднае. І тут раптам, некалькі тыдняў таму, менавіта амерыканскі бок пачаў публічна ўздымаць гэтую тэму.

Як я ўжо адзначаў, гэта рабілася для ціску на Расію. Але гэтую тэму ў ЗША так разагрэлі, што ва Украіне пачалі патроху ў гэта верыць. А раптам дадуць? Мне здаецца, што і прэзідэнт Зяленскі вырашыў скарыстацца момантам і спрабаваў у Вашынгтоне пераканаць Трампа, што нам сапраўды варта даць «Тамагаўкі», у тым ліку і для больш эфектыўнага ціску на Расію. Але на момант сустрэчы з Зяленскім Трамп ужо думаў пра перамовы з Пуціным у Будапешце, і тэма «Тамагаўкаў» для Прэзідэнта

Як я ўжо адзначыў, гэта рабілася для ціску на Расію. Але гэтую тэму ў ЗША так разагрэлі, што ва Украіне пачалі патроху ў гэта верыць. А раптам дадуць? Мне здаецца, што і прэзідэнт Зяленскі вырашыў скарыстацца момантам і спрабаваў у Вашынгтоне пераканаць Трампа, што нам сапраўды варта даць «Тамагаўкі», у тым ліку і для больш эфектыўнага ціску на Расію. Але на момант сустрэчы з Зяленскім Трамп ужо думаў пра перамовы з Пуціным у Будапешце, і тэма «Тамагаўкаў» для прэзідэнта ЗША стала лішняй і нават празмерна канфліктнай.

Урэшце празмерны разгон тэмы «Тамагаўкаў» прывёў да нечаканага і супярэчлівага эфекту. Настойлівасць Зяленскага, які хацеў атрымаць гэтыя амерыканскія ракеты, Трамп успрыняў як жаданне працягваць і нават эскалаваць вайну з Расіяй. А Трамп ужо зноў настроены на хуткае завяршэнне гэтай вайны. У сувязі з гэтым у адносінах паміж прэзідэнтамі ЗША і Украіны ўжо не ўпершыню ўзнік кагнітыўна-палітычны дысананс. А ва Украіне ўзнік дысананс паміж разагрэтымі і занадта завышанымі чаканнямі адносна атрымання «Тамагаўкаў» і адмовай ЗША даць нам гэтыя ракеты ўжо цяпер. Вядомы яшчэ з дзяцінства эфект — паманілі цукеркай, але не далі. Адсюль і такая хваля расчаравання. Хаця, здавалася б, мы ўжо прывыклі, што не варта чакаць падарункаў ад Трампа.

Скончу тэму «Тамагаўкаў» на пазітыўнай ноце. Гэтае пытанне было ў парадку дня, цяпер яго адклалі ў бліжэйшую шуфляду стала, але ў любы зручны і неабходны момант яго можна хутка актуалізаваць. Нашы перамовы з амерыканцамі пра розныя віды зброі часта праходзілі паводле наступнага алгарытму: спачатку нам кажуць «не», потым пачынаецца абмеркаванне магчымасці пастаўкі гэтай зброі, а ўжо на трэцяй фазе (часам праз год-паўтара пасля пачатку абмеркавання) мы гэтую зброю ўсё ж атрымліваем, хоць і невялікай партыяй і з пэўнымі абмежаваннямі. Па «Тамагаўках» мы ўжо выйшлі на другі этап абмеркавання. Як адзначыў Прэзідэнт Зяленскі: нам не сказалі «так», але і не сказалі «не».

Што да сустрэчы Трампа з Пуціным у Будапешце, дык на дадзены момант я не бачу відавочных перадумоў для нейкага перагаворнага прарыву. ЗША рэаніміравалі сваю папярэднюю перагаворную мадэль — асобныя перамовы з Украінай і Расіяй. Але засталася традыцыйная праблема — прынцыпова супрацьлеглыя пазіцыі Украіны і Расіі адносна ўмоваў і фармату завяршэння вайны. Украіна выступае за поўнае спыненне агню ўздоўж лініі фронту. Расія патрабуе папярэдніх саступак з боку Украіны, у прыватнасці вываду ўкраінскіх войскаў з Данецкай і Луганскай абласцей.

Выданне «Вашынгтон пост» апублікавала матэрыял, у якім сцвярджаецца, што падчас тэлефоннай размовы Трампа з Пуціным прэзідэнт РФ прапанаваў у абмен на вывад украінскіх войскаў з Данецкай і Луганскай абласцей вярнуць Украіне частку Запарожскай і Херсонскай абласцей. І нібыта Трамп успрымае гэта як пэўную гатоўнасць Пуціна да мірнага кампрамісу, хоць у Белым доме таксама разумеюць, што ўкраінцы наўрад ці пагодзяцца на добраахвотную адмову ад часткі сваёй тэрыторыі або на абмен адных сваіх тэрыторый на іншыя. Аднак ніякіх пацвярджэнняў або якіх-небудзь канкрэтызацый мірных прапаноў Пуціна пакуль няма.

Некаторыя каментатары цалкам абгрунтавана мяркуюць, што насамрэч Пуцін нічога не збіраецца абменьваць, ён толькі нібыта не будзе прэтэндаваць на тыя часткі Запарожскай і Херсонскай абласцей, якія кантралюе Украіна. Калі так, то гаворка ідзе пра тыя ж прапановы, якія Расія выстаўляла ў Анкорыджы, і якія Украіна катэгарычна адхіляе. Тады зноў патовая сітуацыя.

Звярну ўвагу на заявы Трампа адразу пасля завяршэння перамоў з Зяленскім: «прыйшоў час спыніць забойствы і заключыць пагадненне» і «яны павінны спыніцца там, дзе яны ёсць». Гэта можна вытлумачыць як заклік да спынення агню па лініі фронту. Менавіта пра такі спосаб завяршэння вайны ЗША і Украіна дамовіліся яшчэ 11 сакавіка 2025 года ў Саудаўскай Аравіі. І калі Трамп будзе прымушаць Пуціна менавіта да пагаднення аб спыненні агню, то гэта цалкам прымальны для нас сцэнар. Іншая справа, ці пагодзіцца на гэта расійскі дыктатар. А калі не, што далей будзе рабіць прэзідэнт ЗША. Вельмі імаверна, што альбо да сустрэчы ў Будапешце, альбо пасля саміту ў сталіцы Венгрыі можа з’явіцца амерыканскі мірны план па спыненні расійска-ўкраінскай вайны.

Аднак ёсць і відавочныя рызыкі. З высокай верагоднасцю Пуцін, як гэта было і на Алясцы, можа прапанаваць новыя псеўдамірныя і каварныя ініцыятывы, якія амерыканцы ўспрымуць як пэўны кампраміс, але для нас яны будуць непрымальнымі. І гэта будзе зроблена для таго, каб зноў сфармаваць (або ўзмацніць) уяўленне Трампа, што цяпер ужо ўкраінцы не хочуць спынення вайны і трэба ціснуць на Зяленскага. Яшчэ адна рызыка звязаная з тым, што Трамп зноў можа пайсці на пэўныя саступкі Пуціну. Нарэшце, Пуціну можа падгуляць Орбан, які будзе прымаць Трампа і расійскага лідара. Кіраўнік венгерскага ўрада можа настроіць Трампа супраць Украіны і схіляць да пагаднення з Пуціным.

Аднак амаль напэўна да сустрэчы Трампа з Пуціным і адразу пасля яе з прэзідэнтам ЗША будуць актыўна кантактаваць вядучыя еўрапейскія лідары, якія будуць папярэджваць пра недапушчальнасць пагаднення на расійскіх умовах. Зноў пачалася актыўная перагаворная барацьба, у тым ліку і барацьба за пазіцыю Трампа ў пытанні ўмоваў завяршэння расійска-ўкраінскай вайны.

Выснова простая — пакуль нічога крытычнага, а тым больш апакаліптычнага, не адбылося. Мы ўступаем у новы віток перагаворнага працэсу. У лепшым выпадку праз пэўны час мы выйдзем на пагадненне аб спыненні агню. Калі не, што на дадзены момант больш імаверна, то вайна працягнецца на нявызначаны час, і за яе спыненне яшчэ давядзецца змагацца і на фронце, і на дыпламатычных пляцоўках.

Уладзімір Фесенка, «Фэйсбук»

Вы можаце падтрымаць сайт Charter97.org наступным чынам:

РАЗЛІКОВЫ МУЛЬТЫВАЛЮТНЫ РАХУНАК ДЛЯ АХВЯРАВАННЯЎ:

Назва банка: Bank Millennium S.A.
Адрас: ul. Stanislawa Zaryna, 2A, 02-593, Warszawa
IBAN: PL97116022020000000216711123
SWIFT: BIGBPLPW
Імя ўладальніка рахунку: Fundacja “KARTA ‘97”
рызначэнне аплаты: Darowizna na cele statutowe

Звязацца з намі можна праз адрас [email protected]