Людміла Гразнова: Была надзея на хуткае змяненне сітуацыі ў краіне

«Хартыя'97» стала цэнтрам, які аб'яднаў розныя апазіцыйныя сілы.

У лістападзе спаўняецца 20 гадоў з моманту абвяшчэння грамадзянскай ініцыятывы «Хартыя'97». 10 лістапада 1997 года быў апублікаваны дакумент, які падпісалі больш за сто вядомых беларускіх грамадскіх дзеячаў, палітыкаў, журналістаў, рэгіянальных лідараў. Беларусы падтрымалі ініцыятыву, пад дакументам паставілі свае подпісы больш за 100 тысяч чалавек.

Сайт Charter97.org прадаўжае публікацыю інтэрв'ю з людзьмі, якія стаялі ля вытокаў грамадзянскай ініцыятывы. Сёння на нашы пытанні адказала дэпутат Вярхоўнага Савета Беларусі 13-га склікання, кандыдат эканамічных навук, кіраўніца арганізацыі «Праваабарончы альянс» Людміла Гразнова.

- Людміла Мікалаеўна, у 1996 годзе ў Беларусі адбыўся дзяржаўны пераварот. Вы засталіся адданай легітымнаму Вярхоўнаму Савету 13-га склікання. Чаму вы сышлі ў апазіцыю? Напэўна, вам прапаноўвалі, як іншым дэпутатам, цёплае месца ў кішэннай «палатцы».

- У той час у нас была надзея на хуткае змяненне сітуацыі, але гледзячы з пазіцыі сённяшняга дня, хутчэй за ўсё, гэта былі неапраўданыя надзеі на пералом. Гэта былі ў пэўным сэнсе ілюзіі. Але тое, што адбылося, то адбылося, гісторыю павярнуць нельга. Сёння можна толькі зрабіць карэкцыю і па-іншаму ацаніць сітуацыю.

Вельмі радыкальныя, рамантычныя памкненні не заўсёды служаць самым правільным арыенцірам, не заўсёды дапамагаюць забяспечыць паступовы, эвалюцыйны, дэмакратычны, а самае галоўнае - незалежны курс развіцця краіны.

- Чаму ў 1997 годзе вы наважылі далучыцца да ініцыятывы «Хартыя'97»?

- Па-першае, была прапанова з боку Андрэя Саннікава, якога я ведала раней і меркавала, што ён дастаткова падрыхтаваны чалавек, з веданнем замежнай палітыкі, сапраўдны прафесіянал.

Па-другое, вакол ініцыятывы пачалі збірацца неардынарныя, цікавыя асобы.

Трэцяй нагодай была надзея на хуткія перамены, на вяртанне краіны ў рэчышча дэмакратычных пераменаў.

- У чым, на ваш погляд, быў уплыў «Хартыі'97»? Вы доўгі час працавалі ў гэтай ініцыятыве, выходзілі на акцыі пратэсту, вялі маніторынг парушэнняў правоў чалавека, актыўна выступалі на міжнароднай арэне ад імя «Хартыі'97».

- «Хартыя'97» была цэнтрам, які аб'ядноўваў розныя апазіцыйныя сілы, у гэтым складалася яе найбольшая каштоўнасць. Гэта адыграла вялікую ролю ў варунках разгубленасці і раз'яднанасці апазіцыі.

Другі аспект - «Хартыя'97» удала праводзіла масавыя акцыі. Яе тэхналогіі правядзення масавых мерапрыемстваў былі найбольш прасунутымі, і гэта дазваляла шырока заявіць пра гэтую ініцыятыву ўнутры краіны і за мяжой.

Трэці аспект - замежнапалітычны, «Хартыя'97» выгадна сябе пазіцыянавала на міжнароднай арэне, мы маглі прапанаваць цікавых людзей, якія маглі выразна фармуляваць і годна выступаць на розных міжнародных пляцоўках.