«Известия» нагадалі пра «эскадроны смерці» Лукашэнкі

Лукашэнка - гэта сімптом, і расейскай уладзе тут ёсць над чым задумацца, лічыць Максім Сакалоў.

Журналіст Максім Сакалоў, былы вядучы праграмы «Однако» на Першым расейскім тэлеканале піша ў газеце «Известия» аб тым, як разумець адкрытыя заявы беларускага дыктатара на прэс-канферэнцыі для расейскіх журналістаў:

- Напярэдадні міжнароднага дня камінг-аўту, калі грамадзяне бясстрашна адкрываюцца ў тым, што дагэтуль хавалі або, па меншай меры, не асабліва афішавалі (don't ask - don't tell, як яшчэ нядаўна было прынята ў амерыканскай арміі) прэзідэнт РБ А.Г. Лукашэнка правёў пяцігадзінную прэс-канферэнцыю, якая разам з іншым адзначылася камінг-аўтам вялікай сілы.

Ён прызнаў, што ў 1990-я гады, у пачатку свайго кіравання, ён звярнуўся да экстраардынарных мер у барацьбе са злачыннасцю. Рабаўнікі, якія нападалі на транзітныя машыны на трасе Масква-Брэст, расстрэльваліся на месцы па яго загадзе - «Сабралі некалькі груп, «крутыя» аўтамабілі ўзялі і зрабілі пасткі на гэтай трасе, ад вашай мяжы да Брэста. Усіх, хто супраціўляўся з бандытаў, расстрэльвалі на месцы. Тры групы такіх знішчылі - чацвёртай не было. І да гэтага часу ціха і спакойна. Можа, гэта занадта. Але я не знаходзіў іншага метаду адказаць на гэты разбой, як даць у морду». З тых часоў на вялікай дарозе (як, зрэшты, і ў Беларусі наогул) ўсё ціха: «Маскоўскія (бандыты. - М. С.) кажуць: вы што, зусім здурнелі, у вас жа там гэты ненармальны і законаў няма, таму мы не паедзем (у лукашэнкіны ўладанні. - М. С.)».

Гісторыя, якая некалькі нагадвае першыя крокі грамадзяніна першага консула ў галіне ўнутранай палітыкі. «Разбойніцкія шайкі, якія зрабілі непраезджымі да канца Дырэкторыі ўсе дарогі паўднёвай і цэнтральнай Францыі, набылі характар вялізнага сацыяльнага бедства. Яны сярод белага дня спынялі дыліжансы і карэты на вялікіх дарогах, часам здавольваліся рабаваннем, часцей забівалі пасажыраў. Першы консул перш за ўсё вырашыў скончыць з імі. Галоўныя шайкі былі зламаныя ўжо ў першыя месяцы яго кіравання. Меры былі жорсткімі. Не браць у палон, забіваць на месцы захопленых разбойнікаў, пакараць смерцю і тых, хто ўвогуле знаходзіцца з імі ў зносінах. Тут выявілася яшчэ адна рыса Напалеона: поўная бязлітаснасць да злачынцаў. У яго заўсёды ўсякая віна была вінаватая, змякчальных абставінаў ён не ведаў і ведаць не хацеў».

Падабенства ёсць, і немалое, але ёсць і адрозненне. Ні ў разгар барацьбы з разбойнікамі, ні потым, зрабіўшыся уладаром паловы свету, ні на в. Св. Алены Банапарт абсалютна не хваліўся сваімі поспехамі ў галіне барацьбы са злачыннасцю, хоць яму зусім не былі ўласцівыя ні жаль, не крывадушнасць. Як ён пісаў у адным са сваіх данясенняў Дырэкторыі, «даводзіцца шмат расстрэльваць». Даводзіцца і даводзіцца - чаго ўжо там.

Аднак разам з крывадушнасцю ён быў далёкі ад пахвальбы. Рабаўнікі добра ведалі, чаго ад яго чакаць, чыноўнікі, якія задумалі б патураць рабаўнікам, - таксама. А жанр паляўнічых апавяданняў - навошта гэта? Зусім нават не трэба. Ёсць рэчы, якія робяць, але пра якія не гавораць. Ва ўсякім выпадку, без вострай да таго патрэбы.

Але ж тая ж сітуацыя - «усе, каму трэба, і так ведаюць» - назіраецца і з прэзідэнтам РБ. Тое, што ён не баяўся выкарыстоўваць эскадроны смерці, ведаюць бандыты. Ведаюць заходнія дзяржавы. Ведаюць расейскія кіраўнікі - чаго жадаць, такі ўжо саюзнік. Ведае беларуская апазіцыя. Ведаюць яго ўласныя падданыя - пра некаторыя рэчы не абавязкова пісаць у газетах.

Каб зразумець прычыну такой шчырасці, трэба звярнуць увагу на тое, дзе камінг-аўт быў зраблены. Бо аповяд прагучаў на прэс-канферэнцыі для прадстаўнікоў расейскіх рэгіянальных СМІ. Адпаведна, мэтавай аўдыторыяй была руская правінцыя. Менавіта перад ёю Лукашэнка тварыў свой вобраз грознага, але справядлівага кіраўніка. Прычым гэты вобраз быў для яго такі важны, што дзеля яго ён палічыў патрэбным паведаміць нават тое, што звычайна людзі па добрай волі пра сябе не паведамляюць.

Між тым і самы жанр прэс-канферэнцыі не ўвогуле для суседскай аўдыторыі, але менавіта для правінцыйнай, даволі незвычайны. Цяжка ўявіць сабе аўстрыйскага канцлера, які дае прэс-канферэнцыю выключна для зямельнай прэсы ФРГ, ці ж бельгійскага прэм'ера, які акармляе французскую правінцыйную прэсу - але зусім не парыжскую. Гэты ўнікальны жанр быў вынайдзены Лукашэнкам у канцы 1990-х гадоў і меў цалкам канкрэтнае славалюбівае прызначэнне.

Улада ў РФ тады ўяўлялася яму (і нават не яму аднаму) настолькі слабой і завязлай ва ўнутраных усобіцах, што, здавалася, дастаткова лепей прадставіць рускай правінцыі вышэйзгаданы вобраз грознай справядлівасці, каб пераможная дарога ў Крэмль, на пасаду кіраўніка аб'яднанай дзяржавы была для Лукашэнкі адкрытая. Ён і ажыццяўляў свой абцякальны манеўр - прыцягнуць на свой бок правінцыю, не азіраючыся на сталіцу, якая, будучы ізаляванай, нікуды не дзенецца, - з выключнай настойлівасцю і шчырасцю.

Тады карты яму зблытала прызначэнне ў жніўні 1999 года У.У. Пуціна прэм'ерам. Свой вобраз сілы з'явіўся ўнутры Расеі, і А. Р. Лукашэнка адступіў. Як тады здавалася, назаўжды.

Але сённяшні агітпрап, разлічаны, як і даўней, на рускую правінцыю, паказвае, што, як і 14 гадоў таму, верны саюзнік на нешта разлічвае.

Лукашэнка - гэта сімптом, і расейскай уладзе тут ёсць над чым задумацца.