Гандаль ЕЗ з Лукашэнкам: злавілі за руку

Брусэльскае выданне «Euobserver» публікуе артыкул пра сувязі еўрапейскіх чыноўнікаў і бізнесу з беларускім дыктатарам.

Аўтар матэрыялу - прадстаўнік Працоўнай групы па інвестыцыях Камітэта міжнароднага кантролю за сітуацыяй з правамі чалавека ў Беларусі Вольга Захарава. Паколькі артыкул быў апублікаваны EUobserver са скарачэннямі, па просьбе charter97.org, аўтар дала поўны тэкст матэрыялу:

15 кастрычніка чакаецца чарговае абмеркаванне магчымага пашырэння абмежавальных мер Еўразвяза ў дачыненні да шэрагу асоб і прадпрыемстваў Беларусі. Да гэтай падзеі кожны рыхтуецца па-свойму - дыктатар амбасадарам ЕЗ адначасова пагражае і абяцае павярнуцца тварам, еўралабісты рэжыму хорам спяваюць аб легітымнасці і безальтэрнатыўнасці рэжыму ў вачах беларусаў, еўрапейцы ж... кажуць пра магчымыя пакуты народа з-за санкцый і... аб уласнай нявіннасці.

Як мы памятаем, у некаторых краін ЕЗ лычык не тое, каб у пуху, а ў беларускіх нафтапрадуктах, у тым ліку, у праславутых растваральніках. І гэты бізнэс вельмі не хацелася б страціць. Менавіта таму Латвія, як адзін з галоўных імпарцёраў, згодна з Белстатам, беларускіх нафтапрадуктаў, двойчы блакавала прыняцце рашэнняў аб абмежавальных мерах, выгандляўшы ў выніку сабе права працягваць дапамагаць рэжыму зарабляць грошы - фактычна на кантрабандзе.

Увесну пад санкцыі не патрапілі такія канторы набліжанага да Лукашэнкі алігарха Юрыя Чыжа, як «Трайплэнерга», «Белнафтагаз» і «Неанафта», а таксама СП у Латвіі пад назвай «Мамас Д», якое «вырабляе» біядызель, падмешваючы ў расейскае дызельнае паліва раслінныя дабаўкі і адпраўляючы гэта дабро далей пакупнікам.

Які ж кошт пытання?

Першае паўгоддзе гэтага года ўдарнай працай на латвійскім напрамку адзначылі «Інтэрсэрвіс» Мікалая Вераб'я і «Белнафтагаз» Юрыя Чыжа. 10% беларускага экспарту ў студзені - ліпені прыйшліся на Латвію. У далярах гэта - амаль тры мільярды.

Нідэрланды, праўда, вызначыліся яшчэ больш - 20,3% беларускага экспарту, і амаль 100% з гэтага - нафтапрадукты. Згодна з Белстатам.

А далей пачынаецца цікавае. Як высветлілася на нядаўніх слуханнях у Амстэрдаме, галандцы зусім не лічаць сябе галоўным імпарцёрам з Беларусі ў ЕЗ. Таму што большая частка сыходзіць з гэтай краіны транзітам далей, да канчатковых пакупнікоў у іншых краінах.

Сапраўды, калі паглядзець на статыстыку Нідэрландаў або Латвіі, то апынецца, што, напрыклад, у 2011 годзе Латвія, згодна з Белстатам, імпартавала з Беларусі тавараў на 3,2 млрд. А згодна з латвійскай статыстыкай, імпарт з РБ быў у чатыры разы менш, усяго толькі каля 800 млн. даляраў. Мабыць, гэта як раз тое, што засталося ў краіне. І сапраўды, навошта ў Латвіі столькі растваральнікаў?

Па ўласных дадзеных, Нідэрланды імпартавалі з Беларусі ў 2011 годзе тавараў на 109 млн даляраў. Белстат ж кажа аб 6 млрд 158 млн даляраў. Адчуйце розніцу - у 60 разоў!

Тады задамося пытаннем - а за што так білася Латвія вясной на папярэднім раўндзе абмеркавання новых санкцый, і чаму галандцам так трэба выглядаць «белымі і пушыстымі» замест таго, каб паспрабаваць разабрацца, чаму такая розніца ў статыстыцы.

З Латвіяй у Юрыя Чыжа даўнія сувязі. Яго кампанія «Неанафта» (уладальнік латвійскага СП «Мамас Д») уваходзіць у лік найбуйнейшых прадпрыемстваў з беларускім капіталам, якія дзейнічаюць у Латвіі. У 2009 годзе Чыж быў сустаршынёй Латвійска-Беларускага савета па эканамічным супрацоўніцтве. І самае галоўнае - хто сказаў, што краіна-пасярэднік не зарабляе на беларускім транзіце? Усе мінулыя гады латвійскія лабісты біліся за тое, каб значная частка беларускага экспарту ішла праз порт Вентспілса, а не праз літоўскую Клайпеду ці эстонскую Муугу. І, падобна, яны атрымалі свой кавалак пірага за сваю лаяльнасць.

Тое ж самае можна сказаць пра Нідэрланды, у якіх ёсць найбуйнейшы ў Еўропе порт Ратэрдам. Паводле даследавання, замоўленага ў гэтым годзе Еўрапарламентам аб структуры эканомікі Беларусі, Нідэрланды з'яўляюцца другім найбуйнейшым імпарцёрам з Беларусі пасля Расеі, і найбуйнейшымі пакупнікамі з'яўляюцца кампаніі «Трафігура» і Vitol - абедзве фірмы не з самай лепшай рэпутацыяй. Абедзве былі ў свой час заўважаныя ў абыходзе санкцый у дачыненні да іранскай нафты і шэрагу іншых скандалах. Кампаніі маюць галандска-швейцарскае паходжанне. Такім чынам, гэтыя кампаніі, імпартуючы беларускія нафтапрадукты ў Нідэрланды, не толькі зарабляюць на перапродажы, але і прыносяць прыбытак Нідэрландам, плацячы падаткі і аплочваючы партовыя паслугі. Самае галоўнае - тавар аказваецца ўжо «чыстым», ён не мае дачынення да беларускай дыктатуры - і далей яго можна адпраўляць далей. Напрыклад, у ЗША, кампаніі якіх не маглі б купляць такі тавар напрамую з Беларусі ў сілу амерыканскіх санкцый супраць рэжыму. Вуаля - і нафта аказваецца адмытай.

Відавочна, што ў гэтай сітуацыі нікому не хочацца рабіць рэзкіх рухаў. Прасцей гаварыць аб немагчымасці забяспечыць дзейснасць санкцый і пра пакуты простых людзей у выпадку дзейснасці гэтых жа санкцый.

Такім чынам, за першыя паўгода ЕЗ «падараваў» рэжыму 8 млрд. даляраў станоўчага сальда беларускага гандлю з еўрапейскімі краінамі. Як і папярэджвалі праваабаронцы, Лукашэнка зноў падмануў усіх і змог дацягнуць з такім еўрапейскім падарункам да восеньскіх «выбараў», не выпусціўшы нікога з палітвязняў і не пайшоўшы насустрач іншым патрабаванням Захаду. І толькі пасля «выбараў», калі стала відавочна, што зноў набліжаецца крызіс, што валюты ў краіне зноў не хапае, што Расея перакрывае кран для кантрабанды нафтапрадуктаў і будзе да зімы выстаўляць цвёрдыя ўмовы, з турмы былі выпушчаныя два чалавекі і зноў загучалі паўпатрабаванні- паўрэверансы ў адрас Захаду.

Класічныя лукашэнкаўскія «арэлі» Усход-Захад і бесчалавечны гандаль заложнікамі працягваецца. Тым часам беларускі народ сапраўды пакутуе - але не ад эканамічных мер Захаду, а ад нелегітымнай і злачыннай улады. Для дыктатара цяпер галоўнае - не дапусціць пашырэння санкцый ЕЗ, працягнуць зарабляць на еўрапейскай палітычнай непаслядоўнасці і банальнай сквапнасці. Дзеля гэтага можна зноў казаць шмат слоў аб добрасуседстве і надзейным партнёрстве і наабяцаць шмат чаго. Бо абяцаць - не значыць выконваць. Здавалася б, у выпадку з Лукашэнкай гэта ўсе павінны былі б даўно зразумець...

А Захад зноў падманвацца рады? 15 кастрычніка з Бруселя будзе атрыманы адказ на гэтае пытанне.