«За аўто»: Мы не ведаем, як фарміруюцца кошты на бензін

Грамадская арганізацыя «За аўто» абвясціла аб правядзенні 14 красавіка акцыі супраць павышэння коштаў на бензін.

Ці гатовыя яе ўдзельнікі ладзіць на дарогах «пратэстныя пробкі»? Чаму беларусы купляюць бензін па коштах, якія не адпавядаюць іх узроўню прыбыткаў? І якія яшчэ інтарэсы кіроўцаў гатовая абараняць арганізацыя. Расказвае яе кіраўнік Арцём Шарко.

Аўтааматары ледзь ці не самая масавая катэгорыя грамадзян у краіне - больш за 2 мільёны беларусаў маюць уласныя аўто. Машына ёсць амаль у кожнай сям'і. Значыць, пытанне павышэння кошту бензіну тычыцца літаральна кожнага. Ды і няма ўпэўненасці, што ў красавіку кошты зноў не скокнуць...

- У Беларусі небяспечна збірацца масава ў грамадскіх месцах. Ваша арганізацыя атрымала афіцыйны дазвол на правядзенне акцыі?

- Ні за якім дазволам у выканкам мы і не звярталіся. Наша акцыя ніякім чынам не перашкодзіць звычайнай плыні гарадскога жыцця, ніякі грамадскі парадак, правілы дарожнага руху ніхто парушаць не збіраецца. Але прыцягнуць увагу да бензінавай праблемы мы абавязаныя.

Што тычыцца акцыі, то 14 красавіка ў 19.30 кіроўцы на сваіх аўто збяруцца на некалькіх АЗС, адрасы якіх цяпер вызначаюцца, папоўняць бензабак двума літрамі паліва, разлічыўшыся ў касе дробнымі купюрамі, і рушаць да цэнтральнага праспекту горада. Адтуль з хуткасцю 30 км/г і з уключанай «аварыйкай» калона аўто праедзе, напрыклад, у Менску так: плошча Незалежнасці - Нацыянальная бібліятэка. Важнае ўдакладненне - паласа грамадскага транспарту будзе вольная.

- У якіх яшчэ гарадах, акрамя сталіцы, пройдзе акцыя?

- Сёння дакладна вядома аб правядзенні акцыі ў Менску, ва ўсіх абласных гарадах, Барысаве, Баранавічах, Наваполацку. Вырашаецца пытанне аб далучэнні да яе аўтааматараў Маладзечна, Салігорска і Бабруйска.

- Колькі людзей плануеце сабраць?

- У мінулым годзе, калі мы праводзілі першую акцыю «Стоп бензін», у Менску нас падтрымала больш за 100 аўтааматараў. Але тады фармат акцыі быў іншы. Думаю, на гэты раз мерапрыемства будзе значна больш масавым.

- На які вынік вы разлічваеце?

- Па-першае, мы павінныя паказаць, што пратэстныя настроі супраць павышэння коштаў ёсць не толькі на кухнях. Нам далёка не абыякава, што адбываецца, і маўчаць мы не збіраемся. У наступны раз, калі да нашых патрабаванням не прыслухаюцца, мы можам і перакрыць вуліцы. Але ні аўтааматара, ні ўладам, думаю, такі радыкальны сцэнар не патрэбен. Спадзяюся, улады пойдуць на дыялог.

- Зніжэнне коштаў на бензін - адзінае патрабаванне удзельнікаў акцыі?

- Безумоўна, мы звяртаем увагу і на якасць беларускага бензіну. Нашае паліва лепш, чым у Расеі ці Украіне, але саступае па якасці літоўскаму, польскаму, я ўжо не кажу пра Германію і іншыя еўрапейскія краіны. Але пры гэтым абыходзіцца нам бензін значна даражэй, чым жыхарам гэтых дзяржаў. Пры супастаўленні кошту бензіну і сярэдняга заробку ў краіне атрымліваецца, што калі ў Беларусі гэта - 87 еўрацэнтаў за літр 95-га бензіну пры сярэднім заробку 328 еўра, то ў Германіі літр такой маркі паліва павінен каштаваць 8 еўра (сярэдні заробак у ФРГ 3000 еўра) . Але каштуе там літр АІ-95 паўтара еўра. Чаму мы павінныя пакутаваць і купляць бензін па тых коштах, якія не адпавядаюць нашаму ўзроўню прыбыткаў?!

«Інфармацыя пра сабекошт літра паліва закрытая для грамадскасці»

- Да гэтага часу мы не ведаем, як наогул у Беларусі фарміруюцца кошты на бензін. Манапольнае права на рэгуляванне паліўнай сферы належыць дзяржаўнаму канцэрну «Белнафтахім». Рэалізацыя бензіну сёння магчымая толькі праз «Белнафтахім». Нават расейскі «Лукойл», які мае ў нас свае АЗС, працуе з «Белнафтахімам» па давальніцкіх схемах. На нашыя НПЗ, напрыклад, ён пастаўляе паўтара мільёны тон нафты на год і забірае потым каля мільёна тон бензіну.

Нам здаецца гэта няправільным, таму што калі няма канкурэнцыі, тады ёсць высокія кошты. Калі яшчэ некалькі гадоў таму, бензін, напрыклад, маглі наўпрост завозіць з Расеі, аўтааматары маглі выбіраць АЗС, дзе паліва каштавала танней.

Адно з нашых патрабаванняў сёння - дапусціць на паліва рынак Беларусі свабодных аператараў і вярнуць практыку ўвозу ў краіну бензіну, абыходзячы канцэрн «Белнафтахім».

- Думаеце, гэта магчыма?

- Задача, вядома, складаная, таму што манаполія «Белнафтахіма» была ўсталяваная ўказам прэзідэнта. Але калі грамадскае меркаванне будзе выказвацца адкрыта, мы можам разлічваць на дыялог з уладамі, які будзе выкарыстаны ў тым ліку і для таго, каб даказваць, што множнасць аператараў на рынку будзе садзейнічаць зніжэнню кошту на бензін і павышэнню ягонай якасці.

Дарэчы, у пачатку сакавіка, пасля першага падвышэння коштаў на бензін мы ўжо звярталіся з канкрэтнымі патрабаваннямі ў канцэрн «Белнафтахім», Савет міністраў, Адміністрацыю прэзідэнта. І акрамя патрабавання спыніць рост коштаў на бензін, прасілі даць нам дакладную аргументацыю павышэння гэтых коштаў і растлумачыць, як фарміруецца адпускны кошт на паліва. Сёння інфармацыя пра сабекошт літра паліва закрытая для грамадскасці.

Адказ пакуль прыйшоў толькі з канцэрна, хоць назваць гэта адказам складана, таму што ніякіх зразумелых тлумачэнняў мы не атрымалі. «Белнафтахім», напрыклад, тлумачыў, што кошты на бензін растуць, таму што расце сусветны кошт на нафту, і толькі за гэты год кошт нафты, якая пастаўляецца ў Беларусь з Расеі, падвысілася на 55 адсоткаў. І сёння 85 адсоткаў кошту бензіну складае кошт нафтавай сыравіны. Але гэта не зусім так. Таму што ў Беларусі, як і ў многіх еўрапейскіх краінах, 65 адсоткаў кошту бензіну складаюць акцызы, якія ўводзіць дзяржава. Акрамя таго, чаму мы не можам купляць бензін, які выраблены з расейскай нафты, набытай для ўнутранага спажывання?!..

- Мяркуючы па гэтым адказе, тыя, каго вы заклікаеце, да дыялёгу, не гатовыя яго весці...

- І ўсё ж я спадзяюся, што ён адбудзецца. У мінулым годзе, калі мы праводзілі першую акцыю «Стоп-бензін», кошты на паліва больш не падвышаліся. Калі мы выступалі супраць забароны таніроўкі шкла і перадалі ў Адміністрацыю прэзідэнта калектыўны зварот, пад якім стаялі тысячы подпісаў, забарону знялі. Можна дамагацца, каб улады пачулі грамадзянскую супольнасць.

- «За Аўто» - адзіная грамадская структура, якая абараняе інтарэсы аўтааматараў?

- У такім фармаце, у якім працуем мы, - а гэта абарона інтарэсаў аўтааматараў, незалежная экспертыза ДТЗ - думаю, адзіная. Ёсць спартовыя грамадскія структуры, аўтаклубы, якія маюць мэтавую аўдыторыю, аб'ядноўваюць людзей па інтарэсам, хобі. Мы ж больш масавая арганізацыя, накіаваная аказваць дапамогу ўсім, хто за рулём, - такі своеасаблівы прафсаюз аўтааматараў.

Мы актыўна працуем з 2008 года, але афіцыйна зарэгістраваныя толькі месяц таму. І гэта, думаю, павінна станоўча адбіцца на нашай дзейнасці.

На наступным тыдні, напрыклад, пачынаем акцыю «Наша размытнёўка роўная нулю». Калі аналагічную акцыю мы правялі ў мінулым годзе, сабралі некалькі тысяч подпісаў і перадалі іх у Адміністрацыю прэзідэнта, гэтую тэму атрымалася «замарозіць» на год. Цяпер, думаю, подпісаў збярэм яшчэ больш і перадаваць іх будзем не толькі ў афіцыйныя структуры Беларусі, але і ў міждзяржаўныя. Мы настойваем на тым, што мытныя пошліны на аўтамабілі, якія ўвозяцца ў Беларусь і Расею не могуць быць роўнымі хоць бы таму, што ў Беларусі няма аўтамабільнай вытворчасці. У нас ёсць толькі «адвёрткавая зборка» аўтамабіляў «Саманд», якая, як заявіў нядаўна віцэ-прэм'ер Уладзімір Сямашка, будзе закрывацца. Значыць, нам гэтая абмежавальная мера не патрэбная! Чаму б ад яе не адмовіцца і не зрабіць такім жа выключэннем, як гэта зроблена ў дачыненні да расейскіх нафты і газу. У рэшце рэшт, у межах Мытнага саюза існуе да 20 выключэнняў па розных пазіцыях...

- Арцём, вы сказалі, што ваша арганізацыя займаецца незалежнай экспертызай ДТЗ. Якім чынам?

- Мы прапануем незалежную ацэнку дарожна-транспартнага здарэння. І варта адзначыць, што да нас звяртаецца досыць шмат людзей. Часта даводзіцца разбіраць складаныя выпадкі, цяжка даказальна моманты. Парушэнні, у асноўным, звязаныя з няправільным ці недакладным запаўненнем дакументацыі супрацоўнікамі ДАІ.

«Заўтра тваёй краіны»