Над Лукашэнкам сталі згушчацца хмары

Ордэр МКС дыктатару недарэчы.

ВАЛЕР КАРБАЛЕВІЧ

22 верасня МЗС правёў для акрэдытаваных у Беларусі замежных дыпламатаў брыфінг, на якім намеснік міністра Юрый Амбразевіч даводзіў, што ўкраінскіх дзяцей вывозяць у краіну "на аздараўленне" цалкам легальна.

4 кастрычніка ўлады арганізавалі для дыпламатаў выправу ў Наваполацк, каб пазнаёміць, як жывуць і аздараўляюцца ўкраінскія дзеці, вывезеныя з часова акупаваных Расеяй украінскіх местаў Лісічанска і Севераданецка. На запрашэнне адгукнуліся прадстаўнікі Зімбабвэ, Індыі, Катара, КНР, Кубы, Манголіі, ААЭ, Палестыны, Расеі, Сірыі.

5 кастрычніка МЗС Беларусі выступіла з заявай, якая асуджае еўрапейскіх дыпламатаў за адмову ад гэтай выправы. Маўляў, ён "толькі пацвердзіў палітычна матываваны і неабгрунтаваны характар чутак, здагадак і абвінавачанняў у гвалтоўным характары знаходжання або перамяшчэння дзяцей у Беларусі, а таксама адсутнасць найменшага жадання аб'ектыўна разабрацца ў сітуацыі".

Над беларускім кіраўніцтвам сталі згушчацца хмары

Дзяцей з акупаваных тэрыторый Украіны прывозяць у Беларусь з 2016 года. Чаму раптам цяпер МЗС так замітусілася і пачало цэлую кампанію, каб пераканаць сусветную супольнасць у высакароднасці дзеянняў уладаў?

Адказ відавочны. Бо толькі з пачаткам расейскай агрэсіі супраць Украіны сусветную супольнасць стала ацэньваць вываз украінскіх дзяцей з акупаваных тэрыторый як злачынства. Міжнародны крымінальны суд (МКС) выдаў ордэр на арышт прэзідэнта Расеі Уладзіміра Пуціна і ўпаўнаважанай у правах дзіцяці ў гэтай краіне Марыі Львовай-Бяловай за незаконную дэпартацыю і перамяшчэнне ўкраінскіх дзяцей. У выніку чаго расейскі лідэр цяпер баіцца выязджаць за мяжу.

Хмары пачалі згушчацца і над беларускім кіраўніцтвам. Галоўны арганізатар прывозу ў Беларусь украінскіх дзяцей — параалімпіец і праўладны актывіст Аляксей Талай патлумачыў, што робіць гэта на загад Аляксандра Лукашэнкі. Які, зрэшты, і не хавае гэтага. Напрыклад, 11 жніўня ён заявіў: «Дзеці ні ў чым не вінаватыя. І мы дамовіліся з Пуціным, што будзем фінансаваць гэтыя выправы з саюзнага бюджэту. Мы гэта рабілі і будзем рабіць, не гледзячы ні на якія папрокі».

І раз сляды відавочна вядуць і ў Беларусь, шэраг міжнародных арганізацый выступіў з прапановай заклікаць да адказнасці і яе палітычнае кіраўніцтва. Парламенцкая асамблея Рады Еўропы 27 красавіка гэтага года прыняла рэзалюцыю, у якой прызнала гвалтоўную дэпартацыю ўкраінскіх дзяцей у Расею генацыдам, а Лукашэнку і ўрад Беларусі — датычнымі да яго.

4 траўня міжнародная група экспертаў Маскоўскага механізма АБСЕ прадставіла даклад, у якім кваліфікавала дэпартацыю дзяцей з Украіны, у тым ліку на тэрыторыю Беларусі, як ваеннае злачынства.

13 верасня Еўрапейскі парламент прыняў рэзалюцыю "Аб стасунках з Беларуссю", у якой дэпутаты заклікалі МКС разгледзець магчымасць выдачы ордэра на арышт Лукашэнкі за гвалтоўны вываз дзяцей з акупаваных Расеяй зямель Украіны.

Ордэр МКС Лукашэнку недарэчы

Ствараецца ўражанне, што дагэтуль сам Лукашэнка да канца не разумеў усю адыёзнасць сваіх дзеянняў у гэтым пытанні. Ён любіў расказваць, што пасля 2014 года Беларусь прыняла вялікую колькасць украінскіх уцекачоў, у шмат разоў перабольшваючы іх колькасць. Маўляў, краіна гасцінна адчыніла дзверы перад няшчаснымі ўкраінцамі, ім далі роўныя правы з беларусамі. Лукашэнка спрабаваў паўстаць вялікім сябрам народа Украіны, а свае дзеянні, у тым ліку вываз дзяцей, падаць як гуманітарную місію.

Ён ігнараваў той момант, што дзяцей з акупаваных тэрыторый вывозяць без згоды ўлад Украіны. Далучэнне гэтых тэрыторый да Расеі не прызнанае сусветнай супольнасцю. Такім чынам, вываз дзяцей адтуль успрымаецца як парушэнне міжнароднага права, як акт гвалту.

Акрамя таго, ёсць дастаткова інфармацыі, якая даводзіць, што гэтых дзяцей у беларускіх лагерах выхоўваюць у духу нянавісці да Украіны і лаяльнасці да Расеі.

Можна сказаць, што рэзалюцыі гэтых міжнародных арганізацый ні на што не ўплываюць і для Лукашэнкі гэта як укус камара. МКС — незалежны інстытут, ён слаба рэагуе на заклікі розных міждзяржаўных структур. І на афіцыйным узроўні беларускія ўлады дэманстрацыйна ігнаруюць усе гэтыя дэкларацыі. Дзяцей з акупаваных тэрыторый Украіны далей прывозяць у Беларусь, у тым ліку пры ўдзеле фонду Талая. Надоечы ў Менску сустрэлі блізу паўсотні дзяцей з Данбаса.

Тым не менш рэзалюцыя Еўрапарламента — сур'ёзны і непрыемны сігнал для афіцыйнага Менска. Нельга выключаць, што ордэр МКС можа і з'явіцца. І тады Лукашэнка стане такім жа невыязным, як і Пуцін.

І калі за прэзідэнтам Расеі яшчэ стаіць ядзерная дзяржава, то беларускі лідэр не мае такой абароны. А раптам у выпадку якой-небудзь міжнароднай выправы самалёт проста прымусова пасадзяць, як гэта зрабілі беларускія ўлады ў 2021 годзе, пасадзіўшы авіялайнер з Раманам Пратасевічам на борце?

Як бы там ні было, пагроза міжнароднага крымінальнага пераследу, нават у выглядзе пудзіла — гэта соль на душэўныя раны.

Падацца слабым верхавод таксама не хоча

Але нават калі МКС не выпіша ордэр, уся гэтая гісторыя з вывазам украінскіх дзяцей ужо мае дырэктыўныя палітычныя наступствы. Абвінавачанне ў ваенных злачынствах, выстаўленае Еўрапейскім парламентам, адным з найважнейшых палітычных інстытутаў Еўразвязу, — гэта таўро, якога не пазбавіцца. Цень гэтага абвінавачання цяпер будзе навісаць над кожнымі магчымымі перамовамі Захаду з афіцыйным Менскам і, вядома ж, абцяжарыць іх.

Невыпадкова стаў мітусіцца менавіта МЗС. Там асабліва добра разумеюць усе негатыўныя наступствы гэтага выпадку з дзецьмі для замежнай палітыкі Беларусі. Магчыма, МЗС атрымала наказ нэйтралізаваць усе абвінавачанні міжнародных арганізацый. І робіць гэта як умее і ў меру сваіх сіл.

Было б лагічна адмовіцца ад прывозу новых партый украінскіх дзяцей. Але Лукашэнка, відаць, мяркуе, што гэта стала б выяўленнем слабасці. Маўляў, спалохаўся ордэру МКС.

Таму паралельна адбываюцца два супярэчныя адзін аднаму працэсу. Украінскіх дзяцей па-ранейшаму возяць з парушэннем міжнародных законаў. А МЗС спрабуе гэта неяк мікшаваць. У выніку выходзіць дрэнна. Пераканаць ПАРЕ, АБСЕ, Еўрапарламент такімі прапагандысцкімі акцыямі не выпадзе. Тады на каго яны разлічаныя?

Валер Карбалевіч, «Позiрк»