Леанід Судаленка: Беларусы адмовіліся працаваць за міску супу

Чаму рэжым Лукашэнкі рыхтуе змены ў пенсійнай сістэме.

Эканаміст Леў Львоўскі паведаміў, што рэжым Лукашэнкі плануе павысіць пенсійны ўзрост для жанчын да 63 гадоў.

Наколькі верагодны гэты крок і як ён адаб’ецца на беларусах? Па каментар сайт Charter97.org звярнуўся да праваабаронцы і былога палітвязня Леаніда Судаленкі:

— Пытанне павышэння пенсійнага ўзросту абмяркоўваецца даўно. Я нават жартаваў: калі мне споўнілася 50 гадоў, усе віншавалі і казалі: «Ну вось, праз 10 гадоў пайдзеш на пенсію». Потым мне споўнілася 53, і зноў аказалася, што да пенсіі яшчэ 10 гадоў. То бок я бягу за пенсіяй, а яна ўвесь час уцякае ад мяне. Калі цяпер павысяць для мужчын да 65 гадоў, зноў акажыцца, што я за пенсіяй не паспяваю.

Сёння ў Беларусі пенсійны ўзрост — 58 гадоў для жанчын і 63 гады для мужчын. Павышэнне адбывалася паступова з 2017 па 2022 гады, і на гэтым, як заяўляюць улады, працэс завершаны. Афіцыйныя прадстаўнікі Мінпрацы і сацыяльнай абароны падкрэсліваюць: пасля 2022 года павышэнне пенсійнага ўзросту для жанчын не разглядаецца. Але гэта афіцыйная пазіцыя дзяржавы.

У той жа час у СМІ і экспертным асяроддзі перыядычна з’яўляюцца чуткі пра магчымыя змены. Чаму? Гэта звязана найперш з дэмаграфічнымі выклікамі. Насельніцтва старэе, плюс трэба ўлічваць масавы адток працаздольных людзей за мяжу, асабліва пасля падзей 2020 года. Мы бачым, колькі ўрачоў з’ехала, колькі айці-спецыялістаў, ды і спецыялістаў з іншых сфер. Усё гэта стварае дадатковую нагрузку на пенсійную сістэму: чым менш людзей працуе і плаціць падаткі, тым цяжэй утрымліваць пенсіянераў.

Вядома, можна прыслухацца да меркавання эканамістаў, але пакуль гэта толькі абмеркаванні. У законе замацавана менавіта цяперашняе становішча. Я ж лічу, што павышэнне пенсійнага ўзросту — мера спрэчная. Для дзяржавы гэта спосаб хоць як-небудзь папоўніць пенсійны фонд і часткова вырашыць праблему дэфіцыту кадраў. Але для людзей, асабліва для жанчын перадпенсійнага ўзросту, гэта стане сур’ёзным выпрабаваннем. Бо здароўе немагчыма падганяць пад лічбы ў пашпарце: адна жанчына ў 58 гадоў ужо не можа працаваць, а другая і ў 68 адчувае сябе добра. Таму разам з павышэннем павінны быць прадугледжаны сацыяльныя гарантыі і падтрымка тым, хто аб’ектыўна не зможа працаваць даўжэй.

— Беларусь перажывае дэмаграфічны крызіс — сотні тысяч з’ехалі, моладзь не бачыць будучыні ў краіне. Што гэта значыць для пенсійнай сістэмы і эканомікі?

— Перш за ўсё старэе насельніцтва. Людзей пенсійнага ўзросту становіцца ўсё больш, а маладых кадраў — усё менш. Нядаўна я бачыў сюжэт пра школы ў Гомелі: дзе-нідзе ўжо не стае дзяцей, каб фарміраваць класы. Гэта сведчыць пра падзенне нараджальнасці. Калі жанчыны не будуць нараджаць, насельніцтва будзе старэць, працоўныя рэсурсы не папаўняюцца.

Плюс эміграцыя. Пасля масавых рэпрэсій 2020 года за мяжу з’ехала велізарная колькасць кваліфікаваных спецыялістаў — не толькі медыкаў, але і людзей з іншых галін. У выніку маем дэфіцыт кадраў. Асабліва востра не стае рабочых і тэхнічных прафесій — людзей «ад станка». А вось эканамістаў і юрыстаў, наадварот, залішак.

— Якімі метадамі рэжым Лукашэнкі будзе спрабаваць закрыць дэфіцыт?

— Лічу, калі бюджэтны дэфіцыт стане занадта вострым і грошай не будзе хапаць нават на выплату пенсій, рэжым пойдзе на новыя падаткі і зборы. Гэта тыпова для недэмакратычных рэжымаў: «дэпутаты» падпішуць усё, што скажуць зверху.

Так, гэта выкліча незадавальненне насельніцтва, але ў цяперашніх умовах людзі не могуць свабодна выяўляць пратэст. Мы памятаем 2017 год і «дэкрэт аб дармаедах» — тады грамадства дамаглося яго адмены. Цяпер жа сітуацыя іншая: краіна фактычна жыве ў стане ваеннага становішча, законы не працуюць.

Акрамя таго, Лукашэнка ўжо дамаўляўся пра прыцягненне мігрантаў з Пакістана і іншых азіяцкіх краін. Чакаюцца першыя партыі, а далей могуць завозіць сотні тысяч людзей. Беларусы не хочуць працаваць «за міску супу», з’язджаюць у Еўропу, дзе можна зарабіць годныя грошы. А вось мігранты з Азіі ў Беларусь ехаць будуць — у іх проста няма магчымасці трапіць у ЕС.

Такім чынам, у рэжыму застаюцца тры варыянты: новыя падаткі і паборы, масавае прыцягненне мігрантаў і скарачэнне сацыяльных выдаткаў. Усе яны нясуць для людзей больш праблем, чым рашэнняў.

Вы можаце падтрымаць сайт Charter97.org наступным чынам:

РАЗЛІКОВЫ МУЛЬТЫВАЛЮТНЫ РАХУНАК ДЛЯ АХВЯРАВАННЯЎ:

Назва банка: Bank Millennium S.A.
Адрас: ul. Stanislawa Zaryna, 2A, 02-593, Warszawa
IBAN: PL97116022020000000216711123
SWIFT: BIGBPLPW
Імя ўладальніка рахунку: Fundacja “KARTA ‘97”
рызначэнне аплаты: Darowizna na cele statutowe

Звязацца з намі можна праз адрас [email protected]