Пятро Алешчук: Саміт ШАС — тэатр для заходніх гледачоў

Ці ўсё так гладка ў «саюзнікаў», якія прыехалі ў Кітай?

Саміт Шанхайскай арганізацыі супрацоўніцтва аб'яднаў Індыю, Кітай, Расію, рэжым Лукашэнкі і іншых сусветных ізгояў. Wall Street Journal піша, што гэтыя краіны «кідаюць выклік Захаду».

Ці сапраўды фармуецца новы саюз, ці гэта толькі паказное адзінства? Пра гэта сайт Charter97.org пагаварыў з украінскім палітолагам, прафесарам Кіеўскага нацыянальнага ўніверсітэта імя Тараса Шаўчэнкі Пятром Алешчуком:

— Пералік удзельнікаў саміту даволі паказальны. Удзельнічае нават старэйшы лідар бірманскай ваеннай хунты. Нібыта гэта фільм «Доктар Зло збірае сяброў». Вось такія асацыяцыі ўзнікаюць. Усіх ізгояў сабралі разам.

Насамрэч, думаю, што, нягледзячы на падобную дэманстрацыю адзінства, у кожнага з удзельнікаў свае ўласныя інтарэсы. Цяпер многія абмяркоўваюць нейкі саюз Індыі і Кітая, маўляў, гэта вялікая сенсацыя. Маўляў, краіны, якія доўгі час знаходзіліся ў даволі недружалюбных адносінах, цяпер аб’ядноўваюцца для супрацьстаяння ЗША. Я б пакуль не спяшаўся казаць пра нейкае вялікае аб’яднанне Індыі і Кітая, бо ў іх усё ж застаюцца шматлікія, невырашаныя супярэчнасці.

— Якага кшталту?

— Па-першае, у іх не ўрэгулявана тэрытарыяльнае пытанне. То-бок у іх няма прызнанай мяжы, існуе велізарная колькасць тэрытарыяльных спрэчак, канфліктаў, звязаных з гэтым. У Індыі функцыянуе ўрад Тыбету ў выгнанні. Усё гэта вельмі складана і не тое, што можна вырашыць адным візітам ці нейкімі аднымі перамовамі. Магчыма, адносіны палепшацца, але супярэчнасці паміж Індыяй і Кітаем насамрэч вельмі сур’ёзныя.

Лічу, што такім чынам прэм’ер-міністр Індыі проста аказвае ціск на ЗША. Бо Злучаныя Штаты ўвялі тарыфы супраць Індыі, што выклікала ў краіне рэзкае непрыманне, пратэсты, і гэты візіт, і нібыта спроба пераарыентавацца на Кітай — проста павышэнне ставак у таргах з ЗША.

Маўляў, глядзіце, вы ціснеце на нас, мы таксама можам у адказ вам нешта ўладкаваць. Тым не менш упэўнены, што ўрад Індыі зацікаўлены ў перамовах з ЗША, у скасаванні тарыфаў Трампа. Проста, напэўна, яны хочуць весці гэтыя перамовы з пазіцыі сілы.

Што да ўсяго астатняга, насамрэч нельга казаць, што існуе нейкі сапраўды сфармаваны альянс. Адзначу, што ва ўсіх заявах з боку Кітая праскоквае завуаліраваная думка, што яны прэтэндуюць на новы сусветны парадак, у якім Кітай будзе адыгрываць ключавую ролю. Пераход, скажам так, вядучай ролі ад ЗША да Кітая і ўсё ў такім духу, але пакуль што гэта гучыць як пэўная дэкларацыя.

Асобная тэма — гэта адносіны з Расіяй, там таксама, зноў-такі, шмат дэкларацый, напрыклад — будаўніцтва новага газаправоду (дакладней, нават двух) праз тэрыторыю Кітая, Манголіі і Расіі.

Але гэта аддаленыя праекты, якія запрацуюць праз гады. Пакуль што гэта, хутчэй, пэўная палітычная дэкларацыя, якая, як мне здаецца, прызваная паказаць адміністрацыі Трампа, што ўсе іх праекты скіраваныя на тое, каб перацягнуць Расію на свой бок. Маўляў, яе не адарваць ад Кітая, яна там трывала трымаецца. Яшчэ адзін сімвалічны жэст — абвяшчэнне пра бязвізавы рэжым у Кітай для грамадзян Расіі. Шчыра кажучы, у мяне такое ўражанне, што ўвесь гэты саміт — пэўны тэатр для заходніх gledачоў.

Ён павінен данесці да іх наступныя паведамленні. Па-першае, Кітай прэтэндуе на фармаванне новага сусветнага парадку на чале з самім Кітаем. Па-другое, Расія — гэта водчына Кітая, адносіны паміж РФ і КНР будуць толькі паглыбляцца, што б там ні спрабавалі рабіць ЗША.

Па-трэцяе, Індыя і Кітай супрацоўнічаюць. Усе краіны едуць у Кітай, каб паказаць лаяльнасць да кітайскага кіраўніцтва.

То-бок Кітай — гэта новы сусветны цэнтр. Пры гэтым, думаю, што якіхсьці матэрыяльных вынікаў (нечага адчувальнага) ад гэтага саміту будзе не так і шмат. Гэта пэўны сімвалічны кітайскі трыумф. Менавіта так усё і задумана.

Што да Лукашэнкі, то ён спрабуе пазіцыянаваць сябе як асобнага гульца, які непасрэдна ўзаемадзейнічае з Кітаем, а не праз Расію. Відавочна, што ён бачыць у Кітаі галоўнага гаранта захавання статус-кво. Ён спадзяецца балансаваць паміж Расіяй і Кітаем, пры гэтым неяк спрабаваць наладжваць адносіны і з адміністрацыяй Трампа ў межах вызвалення палітвязняў.

— Якой можа быць рэакцыя ЗША на збліжэнне Расіі і Індыі з Кітаем?

— Ніхто не ведае. Прагназаваць дзеянні адміністрацыі Трампа бяссэнсоўна. Хутчэй за ўсё, ён наўрад ці адважыцца прымаць нейкія рашучыя дзеянні. Не выключана, што Трамп увогуле можа заняцца цяпер баявымі дзеяннямі супраць Венесуэлы. Каб адцягнуць увагу і паказаць, маўляў, мы займаемся навядзеннем парадку ў сябе на межах. Гэта для нас цяпер самае галоўнае. То-бок Трамп увогуле можа як-небудзь паспрабаваць усё гэта праігнараваць.

Вы можаце падтрымаць сайт Charter97.org наступным чынам:

РАЗЛІКОВЫ МУЛЬТЫВАЛЮТНЫ РАХУНАК ДЛЯ АХВЯРАВАННЯЎ:

Назва банка: Bank Millennium S.A.
Адрас: ul. Stanislawa Zaryna, 2A, 02-593, Warszawa
IBAN: PL97116022020000000216711123
SWIFT: BIGBPLPW
Імя ўладальніка рахунку: Fundacja “KARTA ‘97”
рызначэнне аплаты: Darowizna na cele statutowe

Звязацца з намі можна праз адрас [email protected]