Будуць сур'ёзныя наступствы

Цынічная пазіцыя Роберта Фіцо пад прыкрыццём «нацыянальнага інтарэсу».

Прэм’ер-міністр Славакіі Роберт Фіцо нядаўна даў зразумець, што ягоная краіна не будзе падтрымліваць новыя санкцыі супраць Расіі, намякаючы на пэўныя «выгоды» для Славакіі, якімі ён кіруецца. Таксама Фіцо паставіў пад сумнеў эфектыўнасць цяперашняй санкцыйнай палітыкі, маўляў, калі 18 пакетаў санкцый не спынілі Расію, дык чаму спыніць 19-ы?

Фіцо звязаў падтрымку санкцый з шэрагам умоў, напрамую не звязаных з вайной. Ён запатрабаваў, каб Еўракамісія змякчыла жорсткія кліматычныя мэты і ўлічыла патрэбы славацкай аўтамабільнай і цяжкай прамысловасці, а таксама прапанавала меры па зніжэнні коштаў на электраэнергію. Фактычна Браціслава паставіла Бруселю ультыматум: санкцыі атрымаюць адабрэнне толькі пасля выканання гэтых патрабаванняў.

Падобная пазіцыя выглядае цынічнай і маніпулятыўнай, бо пад лозунгам «нацыянальнага інтарэсу» яна падрывае асновы еўрапейскай салідарнасці. Еўрапейскі Саюз можа супрацьстаяць агрэсару толькі адзіным фронтам, падзяляючы выдаткі. Заяўляючы, што Славакія падтрымае санкцыі толькі ў тым выпадку, калі яны ёй не пашкодзяць, Фіцо адхіляе прынцып агульнай ношы. Гэта іграе на руку Крамлю, бо падтрымлівае тэзіс, што санкцыі шкодзяць ЕС больш, чым самой Расіі.

Аднак такая тактыка небяспечная. Дзеля імгненнай выгоды Фіцо аслабляе агульны фронт супраць агрэсіі, падрываючы калектыўную бяспеку. Сам ён прызнаўся, што тармазіў 18-ы пакет санкцый дзеля гарантый паставак газу. Больш за тое, ён назваў план Еўрапейскага Саюза адмовіцца ад расійскага паліва «вялізнай памылкай». Нядзіўна, што суседзі Славакіі па ЕС занепакоеныя. Прэм’ер Чэхіі Пётр Фіяла заклікаў Браціславу не разбураць адзінства Еўропы ў супрацьстаянні агрэсару і нагадаў пра яе адказнасць перад агульнымі каштоўнасцямі свабоды і салідарнасці.

Пазіцыя Фіцо аб’ектыўна выгадная Маскве, бо аслабляе ціск на Крэмль і сее разлад сярод саюзнікаў. Нядзіўна, што яго тэзы супадаюць з рыторыкай расійскіх афіцыйных асоб. Славацкі лідар адразу пасля свайго абрання ўзяў курс на збліжэнне з Масквой. Ён спыніў ваенную дапамогу Украіне і неаднаразова сустракаўся з Уладзімірам Пуціным. Адначасова Фіцо сцвярджае, што санкцыі наносяць Еўропе большую шкоду, чым Расіі, і выступае супраць ваеннай дапамогі Кіеву, заяўляючы, нібыта яна толькі зацягвае вайну. Гэта амаль даслоўна паўтарае крэмлёўскую прапаганду, дзе агрэсар падаецца міратворцам, а віна за працяг канфлікту перакладаецца на Захад.

Рыторыку Роберта Фіцо можна лічыць прарасійскай маніпуляцыяй па некалькіх прычынах:

Легітымізацыя капітуляцыі. Заклік дасягнуць «міру» коштам адмовы ад падтрымкі Украіны фактычна азначае згоду на ўмовы агрэсара. Такая логіка толькі заахвочвае Маскву працягваць ціск.

«Нацыянальны інтарэс» як шырма. Апелюючы да інтарэсаў народа, Фіцо выкарыстоўвае іх як прыкрыццё для адмовы ад маральных абавязкаў перад саюзнікамі. Аднак сапраўдныя інтарэсы Славакіі заключаюцца ў доўгатэрміновай бяспецы Еўропы, а не ў кароткатэрміновай выгадзе. Спасылкі на «шкоду эканоміцы» служаць зручнай нагодай. Прыкметна, што парламент наўпрост заклікаў пад гэтай шыльдай супраціўляцца санкцыям.

Падрыў адзінства ЕС. Вета Браціславы тармозіць узгадненне новых санкцый, якія патрабуюць аднагалосся. Калі адна краіна ставіць ультыматум, астатнія вымушаныя змякчаць агульныя меры ціску. Такі раскол — менавіта тое, на што разлічвае Крэмль.

Выпадак Роберта Фіцо — трывожны прыклад таго, як пад сцягам «нацыянальнага інтарэсу» прасоўваюцца наратывы, выгадныя Крамлю і якія падрываюць адзінства Еўропы. І наступствы такіх дзеянняў могуць быць яшчэ больш сур’ёзныя.

Аснова сённяшняй Еўропы — гэта ідэя салідарнасці, калі ўсе разам вырашаюць агульныя праблемы. У тым ліку і праблемы бяспекі — адсюль і НАТА. Невялікія эканомікі сярэдніх еўрапейскіх краін, да якіх належыць і Славакія, могуць нешта прапанаваць знешняму свету толькі дзейнічаючы разам, толькі разам яны могуць прэтэндаваць на міжнародную ролю. Тое самае датычыць і бяспекі, якая ў выпадку той жа Славакіі можа быць толькі калектыўнай. Няўжо нейкая танная расійская нафта можа быць адэкватным эквівалентам разбурэння ўсёй сістэмы, на якой трымаецца дабрабыт і Славакіі, і ўсёй Усходняй Еўропы?

Але такія палітыкі, як Фіцо, пераконваюць сваіх грамадзян, што гэта так. Што можна разбураць працяглыя сувязі дзеля кароткатэрміновых выгод. І гэта будзе мець сур’ёзныя наступствы не толькі для адной Славакіі.

Пётр Алешчук, дактар палітычных навук, прафесар КНУ імя Тараса Шаўчэнкі, спецыяльна для сайта Charter97.org

Вы можаце падтрымаць сайт Charter97.org наступным чынам:

РАЗЛІКОВЫ МУЛЬТЫВАЛЮТНЫ РАХУНАК ДЛЯ АХВЯРАВАННЯЎ:

Назва банка: Bank Millennium S.A.
Адрас: ul. Stanislawa Zaryna, 2A, 02-593, Warszawa
IBAN: PL97116022020000000216711123
SWIFT: BIGBPLPW
Імя ўладальніка рахунку: Fundacja “KARTA ‘97”
рызначэнне аплаты: Darowizna na cele statutowe

Звязацца з намі можна праз адрас [email protected]