Максім Плешко: Закрыццё мяжы перакрэсліла казку Лукашэнкі

Нават Кітаю будзе складана пераканаць Польшчу адкрыць мяжу.

Закрытая польска-беларуская мяжа стала адным з галоўных пытанняў у перамовах кіраўніка МЗС Польшчы Радаслава Сікорскага з яго кітайскім калегам Ван І. Кітай паабяцаў «шчырую размову» з Лукашэнкам, аднак Варшава настойвае: без спынення гібрыдных атак, забеспячэння бяспекі мяжы і вызвалення палітвязняў мяжу адчыняць нельга.

Наколькі фактар кітайскага транзіту праз Беларусь можа стаць стымулам для ціску Пекіна на Лукашэнку? Пра гэта сайт Charter97.org спытаў кандыдата філасофскіх навук, кіраўніка ўкраінскага Цэнтра беларускіх камунікацый Максіма Плешко:

— Лукашэнка гадамі прадаваў Кітаю казку пра «новы шаўковы шлях» праз Беларусь, пазіцыянуючы сябе як «брамы ў Еўропу». Але закрыццё польска-беларускай мяжы фактычна перакрэсліла гэтыя планы. Ключавы вузел — тэрмінал у Малашэвічах — паралізаваны, а альтэрнатыўныя маршруты праз Украіну або Літву цяпер нерэальныя.

Для Пекіна гэта сігнал: беларускі транзіт ненадзейны, празмерна залежны ад палітычнага крызісу і рашэнняў Масквы. Таму «шчырая размова» з Лукашэнкам — хутчэй дэманстрацыя незадаволенасці. Кітай зацікаўлены ў захаванні доступу да еўрапейскіх рынкаў, і менавіта гэта можа стаць фактарам ціску на Мінск. Але варта разумець: рэальны ўплыў Пекіна абмежаваны, бо Лукашэнка фактычна загнаны ў поўную залежнасць ад Крамля.

Акрамя таго, сам рэжым ускладняе сітуацыю — калі ў Мінску замест пошуку кампрамісаў гучаць толькі антызаходнія лозунгі кшталту «Польшча — вораг», давер з боку Варшавы становіцца нулявым. Нават Кітаю будзе цяжка пераканаць Польшчу аднавіць транзіт у такіх умовах.

— Што канкрэтна мае на ўвазе польскі бок пад «бяспекай мяжы»? Якія ўмовы Варшава лічыць неабходнымі для яе адкрыцця?

— Польшча ясна фармулюе: пытанне мяжы — гэта не пра гандаль, а пра бяспеку. Варшава нагадвае пра правакацыі Мінска і дэструктыўныя дзеянні Масквы, у прыватнасці пра парушэнні паветранай прасторы расійскімі беспілотнікамі.

«Бяспека» ў польскім разуменні азначае некалькі рэчаў:

• спыненне гібрыдных атак праз штучна арганізаваны міграцыйны ціск;

• адсутнасць ваенных правакацый і пагроз для тэрыторыі Польшчы;

• змяншэнне рыторыкі варожасці, якая падсілкоўвае канфлікт.

Сікорскі прама сказаў: пакуль праз мяжу «бродзяць ватагі псеўдабежанцаў, падганяемыя Лукашэнкам», пра адкрыццё пунктаў пропуску не можа быць і гаворкі. То бок ключавая ўмова — гарантыя, што мяжа больш не будзе выкарыстоўвацца як інструмент шантажу.

Польшча прызнае, што ўтрыманне мяжы закрытай дорага абыходзіцца самой Варшаве, але падкрэслівае: бяспека важнейшая за любыя эканамічныя страты.

— Ці можна чакаць, што пытанне вызвалення палітвязняў будзе ўзнятае ў дыялогу за ўдзелам Кітая?

— Так, гэтае пытанне ўжо ўбудавана ў патрабаванні Варшавы: апроч забеспячэння бяспекі і спынення гібрыдных атак, сярод умоў адкрыцця мяжы прама названа вызваленне палітвязняў. Гэта значыць, Польшча настойвае, што без гуманітарнага вымярэння дамоўленасцяў быць не можа.

Для Кітая тэма правоў чалавека традыцыйна не з’яўляецца прыярытэтнай. Але калі Пекін сапраўды хоча адыгрываць ролю пасярэдніка ў дыялогу паміж Мінскам і Захадам, ён не зможа цалкам ігнараваць гэтыя патрабаванні. Найбольш верагодна, што Кітай выкарыстае пытанне палітвязняў як элемент «пакета ўмоў», каб дэманстраваць ЕС, што ён чуе еўрапейскія чаканні.

У той жа час разлічваць, што менавіта Пекін стане рэальным адвакатам беларускіх палітвязняў, было б наіўна. Гэта пытанне будзе гучаць, яно будзе на стале ў любых перамовах, але ціск на Лукашэнку ў гэтай сферы ўсё ж застанецца прэрагатывай ЕС і Польшчы.

Вы можаце падтрымаць сайт Charter97.org наступным чынам:

РАЗЛІКОВЫ МУЛЬТЫВАЛЮТНЫ РАХУНАК ДЛЯ АХВЯРАВАННЯЎ:

Назва банка: Bank Millennium S.A.
Адрас: ul. Stanislawa Zaryna, 2A, 02-593, Warszawa
IBAN: PL97116022020000000216711123
SWIFT: BIGBPLPW
Імя ўладальніка рахунку: Fundacja “KARTA ‘97”
рызначэнне аплаты: Darowizna na cele statutowe

Звязацца з намі можна праз адрас [email protected]