«У саміта ў Вашынгтоне ёсць як мінімум два важныя наступствы»

Кіеву ўдалося змяніць дыскурс.

У Вашынгтоне адбылася сустрэча Уладзіміра Зяленскага, Дональда Трампа і еўрапейскіх лідараў. Галоўныя тэмы перамоў - гарантыі бяспекі для Украіны, умовы будучага мірнага пагаднення і магчымая сустрэча Зяленскага з дыктатарам Пуціным.

Як ацэньваюць вынікі перамоў ва Украіне? Такое пытанне сайт Charter97.org задаў украінскаму палітолагу, прафесару Кіеўскага Нацыянальнага ўніверсітэта імя Тараса Шаўчэнкі Пятру Алешчуку:

- Ва Украіне на вынікі глядзяць даволі спакойна. Усе цудоўна разумеюць, што гэта яшчэ не канец гэтай гісторыі. І агулам сітуацыя, як даводзіць практыка, можа вельмі хутка мяняцца. Думаю, што ўсё прайшло нядрэнна, калі ўлічыць, што гэтаму ўсяму папярэднічала: сустрэча на Алясцы і наступныя заявы Трампа наконт тэрыторый і гэтак далей.

У гэтага саміту ў Вашынгтоне ёсць як мінімум два важныя наступствы. Па-першае, гэта змена вектару парадку дня самых перамоў з пытання аб тэрыторыі, якая з падачы Пуціна абмяркоўвалася апошні тыдзень, да пытання аб гарантыях бяспекі для Украіны.

Дарэчы, пытанне аб гарантыях бяспекі нават падтрымаў падчас саміту на Алясцы Пуцін. Ён пра гэта нават сказаў асобна ў сваім выступе пасля заканчэння саміту, што, вядома, выклікала ўсеагульнае здзіўленне. Але, наколькі я разумею, Пуцін планаваў, каб гэта ўсё звялося да чарговага Будапешцкага мемарандума. То бок, нейкія асабліва дакументальныя запэўненні пры ўдзеле, не толькі, напрыклад, краін Захаду, але і Кітая, каб у далейшым можна было ўсё блакаваць. Асабліва фармальны падыход.

Але Украіна і еўрапейскія партнёры ўхапіліся за гэтую магчымасць і пачалі актыўна прасоўваць тэзу аб гарантыях бяспекі, напрыклад, у кантэксце дзейнасці так званых кааліцый еўрапейскіх партнёраў, якія апошнім часам актывавалі сваю дзейнасць.

Пытанне аб тым, каб у гарантыі бяспекі былі ўключаныя не толькі якія-небудзь дакументальныя запэўненні, але і каб гэта ўсё падмацоўвалася нейкімі больш матэрыяльнымі падставамі, напрыклад, прысутнасцю замежных вайсковых кантынгентаў краін НАТА, а таксама забеспячэннем Украіны пастаўкамі зброі.

The Wall Street Journal ужо напісала аб тым, што Марка Рубіё ўзначаліць групу па распрацоўцы праекта гэтых самых гарантый бяспекі, і яны павінны будуць уключаць і прысутнасць вайсковых кантынгентаў, пытанні, звязаныя з супрацьпаветранай абаронай, пастаўкамі зброі і фінансавымі гарантыямі гэтых паставак. У гэтым ключы можна ўспомніць апублікаваную ўчора ў Financial Times інфармацыю аб праекце двух пагадненняў, якія прывезлі ўкраінцы ў Вашынгтон.

Першае - гэта аб закупах амаль на 100 мільярдаў даляраў зброі (у рамках гэтых гарантый бяспекі), а таксама аб супольнай распрацоўцы і фінансаванні з боку Злучаных Штатаў ўкраінскіх дронаў на 50 мільярдаў даляраў.

Украіна паспяшалася напоўніць гэтыя самыя гарантыі бяспекі чымсьці канкрэтным, і, мяркуючы з заяў, Злучаныя Штаты да гэтага выявіліся цалкам адкрытымі. Марыя Захарава ўжо заявіла, што для Расеі прысутнасць войск НАТА ва Украіне непрымальная. Хаця ўчора, уласна кажучы, яшчэ не было абвешчана, а толькі абмяркоўвалі адпаведныя інсайды ў прэсе.

Але, насамрэч, уся гэтая сітуацыя выглядае для Расеіі двухсэнсоўна. Гэта значыць, яны як бы пагадзіліся на гарантыі бяспекі, але калі вы згаджаецеся толькі на нейкія беспадстаўныя папяровыя гарантыі, то ўзнікае пытанне аб вашых рэальных намерах. І тое, што зараз Расея будзе вымушаная ўдзельнічаць у гэтым самым дыскурсе, ужо нядрэнна.

Другі момант - Украіна прасоўвае тэзу аб тым, што ніякага папярэдняга абмеркавання тэрытарыяльных пытанняў да сустрэчы прэзідэнтаў не будзе. Трамп нібыта гэта прыняў і сказаў, што займаецца ўзгадненнем і распрацоўкай такой сустрэчы. Але, што характэрна, прэзідэнт ЗША заявіў аб тым, што ён ужо нібыта ўсё ўзгадніў, але пасля гэтага Ушакоў заявіў, што пакуль што ніякай сустрэчы не будзе, яны могуць толькі разгледзець павышэнне ўзроўню перамоўных дэлегацый.

Пуцін патрабуе, маўляў, «давайце, аддавайце мне нейкія тэрыторыі, перш чым сустракацца», што зусім непрымальна, і ніхто на гэта не пойдзе. Украіна кажа, што калі ёсць нейкія пытанні, давайце ўзгадняць на сустрэчы, якой Пуцін на гэты момант старанна пазбягае. Такім чынам, гэты вось дыскурс быў перахоплены, зменены і пераведзены ў крыху іншую, больш выгадную для Еўропы і Украіны плоскасць.

Але гэта проста чарговы этап. Не выключана, што заўтра пачнецца нейкі новы, і Пуцін паспрабуе вярнуцца да нейкіх сваіх маніпуляцый, зноў пакліча ў Маскву Уіткафа, і гэтак далей. Усё гэта можа пачацца па другім коле. Мы бачым, што Украіна, супольна з еўрапейцамі, паспрабуе ўсё гэта замацаваць не толькі на ўзроўні якіх-небудзь гутарак і абяцанняў, але і на ўзроўні, напрыклад, тых жа самых кантактаў, якія б у будучыні паслужылі падставай для больш нейкай прадметнай гутаркі.

- Выданне Financinal Times апублікавала дакумент, у якім змяшчаюцца прапановы Украіны для Трампа. Яны насуперак ідуць з тым, што прапануе Пуцін. Кіеў адмаўляецца ад тэрытарыяльных саступак, патрабуе кампенсацыі ад Расеі. Ці дойдзе да сустрэчы Зяленскага з Пуціным, калі пазіцыі бакоў ніяк не сыходзяцца?

- Гэтае пытанне зараз актыўна абмяркоўваецца ў СМІ. Пуцін нібыта даў прынцыповую згоду. Я, шчыра кажучы, у гэта таксама не моцна веру, але я і ў магчымасць таго, што адбылося на Алясцы, не вельмі верыў.

На гэты момант не вельмі заўважна, каб Расея насамрэч была на гэта згодная. Калі, напэўна, і будзе згодная, то гэта будзе, як мне здаецца, індыкатарам таго, што ўсе іх бравурныя заявы аб тым, як у іх усё выдатна і як яны гатовы ваяваць яшчэ 100 гадоў, не зусім адпавядае рэчаіснасці.

- Як могуць развівацца падзеі найбліжэйшым часам?

- Усё залежыць ад таго, ці будзе гэтая сустрэча прэзідэнтаў. Што прапануюць у якасці гэтых самых гарантый бяспекі? Як на гэта рэагуе Расея? Пакуль што гэта супярэчыла ўсяму таму, што расейцы заяўлялі раней. Мы, украінцы, знаходзімся пакуль усё яшчэ ў пункце біфуркацыі. Мы з яе яшчэ не выйшлі.

Падзеі могуць развівацца ў зусім розных кірунках, але мне асабіста здаецца, што, мусіць, усё ж нейкі фармат спынення вайны не такі і далёкі.

Вы можаце падтрымаць сайт Charter97.org наступным чынам:

РАЗЛІКОВЫ МУЛЬТЫВАЛЮТНЫ РАХУНАК ДЛЯ АХВЯРАВАННЯЎ:

Назва банка: Bank Millennium S.A.
Адрас: ul. Stanislawa Zaryna, 2A, 02-593, Warszawa
IBAN: PL97116022020000000216711123
SWIFT: BIGBPLPW
Імя ўладальніка рахунку: Fundacja “KARTA ‘97”
рызначэнне аплаты: Darowizna na cele statutowe

Звязацца з намі можна праз адрас [email protected]