Навукоўцы паставілі пад сумнеў тэорыю паходжання нашай планеты

Астраномы прапанавалі новы сцэнар таго, як «зорны пыл» апынуўся ў складзе Зямлі.

Астраномы прапанавалі новы сцэнар таго, як «зорны пыл» апынуўся ў складзе Зямлі і жывых арганізмаў. Паводле працы навукоўцаў з Капенгагенскага ўніверсітэта, значная частка рэчыва, народжанага падчас выбухаў звышновых, патрапляла ў раннюю Сонечную сістэму не на пылінках, як лічылася раней, а была «замкнёная» ў лёдзе. Гэты высновак таксама ставіць пад сумнеў класічную мадэль фарміравання Зямлі праз сутыкненні буйных пратапланет. Прэпрынт працы апублікаваны на партале arXiv.

Ідэя пра тое, што чалавек літаральна складаецца з «зорнага рэчыва», даўно стала часткай навуковай культуры. Вядома, што многія элементы і ізатопы, неабходныя для жыцця, утвараюцца толькі ў нетрах масіўных зорак і падчас выбухаў звышновых. Доўгі час лічылася, што гэтыя прадукты разлятаюцца па Галактыцы ў выглядзе дробных пылінак, якія потым уключаюцца ў планетныя сістэмы, што фарміруюцца. Аднак новае даследаванне паказвае на альтэрнатыўны шлях дастаўкі гэтага рэчыва.

Ключом да перагляду старой мадэлі стаў рэдкі ізатоп цырконію — Zr-96. Ён утвараецца выключна ў выніку выбухаў звышновых, што робіць яго зручным «маркерам» зорнага паходжання. Навукоўцы прааналізавалі ўзоры метэарытаў розных тыпаў, апрацаваўшы іх слабым растворам воцатнай кіслаты. Такі падыход дазволіў аддзяліць кампаненты, звязаныя з вадой і лёдам, ад цвёрдых мінеральных зёран.

Вынік аказаўся нечаканым: канцэнтрацыя Zr-96 у растворанай «вадной» фракцыі была ў тысячы разоў вышэйшая, чым у цвёрдай пародзе. Гэта азначае, што значная частка рэчыва звышновых пераносілася праз міжзоркавую прастору менавіта ў складзе ледзяных часцінак. Па сутнасці, атамы, народжаныя ў зорных катастрофах, уключаліся не ў пыл, а ў лёд, які потым трапляў у пратапланетныя дыскі.

Такі механізм добра тлумачыць размеркаванне зорных ізатопаў у Сонечнай сістэме. Чым бліжэй планета фарміравалася да Сонца, тым мацнейшы быў нагрэў і тым больш лёду выпаралася. Унутраныя планеты — Меркурый, Венера і Зямля — у выніку страцілі значную частку «звышновых» ізатопаў. Знешнія ж светы, такія як Уран і Нептун, захавалі іх у значна большай колькасці. Менавіта такую лінейную залежнасць астраномы даўно назіраюць у дадзеных, але дагэтуль не маглі пераканаўча растлумачыць.

Гэтыя вынікі маюць і больш фундаментальныя наступствы. Зямля бедная на ізатоп Zr-96 у параўнанні з астэроідамі, якія, як лічылася, маглі ўдзельнічаць у яе фарміраванні. Калі б планета вырасла са сутыкненняў буйных цел, яна ўспадкавала б больш гэтага ізатопа. Аднак яго дэфіцыт добра адпавядае мадэлі галькавай акрэцыі, пры якой Зямля фарміравалася з плыняў дробных ледзяных «галькоў». Пры перасячэнні так званай снежнай лініі лёд у іх выпараўся, забіраючы з сабой і зорныя ізатопы.

Аўтары падкрэслілі, што іх высновы патрабуюць далейшай праверкі, аднак у выпадку пацверджання яны могуць сур'ёзна змяніць уяўленні пра раннюю гісторыю Сонечнай сістэмы. Калі Зямля сапраўды вырасла з ледзяных галькоў, а не з сутыкненняў буйных пратапланет, гэта па-новаму расстаўляе акцэнты ў пытанні паходжання рэчыва, з якога ўзнікла жыццё.

Вы можаце падтрымаць сайт Charter97.org наступным чынам:

РАЗЛІКОВЫ МУЛЬТЫВАЛЮТНЫ РАХУНАК ДЛЯ АХВЯРАВАННЯЎ:

Назва банка: Bank Millennium S.A.
Адрас: ul. Stanislawa Zaryna, 2A, 02-593, Warszawa
IBAN: PL97116022020000000216711123
SWIFT: BIGBPLPW
Імя ўладальніка рахунку: Fundacja “KARTA ‘97”
рызначэнне аплаты: Darowizna na cele statutowe

Звязацца з намі можна праз адрас [email protected]