Дылема Пуціна

Апатыя грамадства ніколі не служыла памочніцай кіруючаму рэжыму ў сітуацыі зацяглай вайны.

Асабліва калі на яе накладаюцца такія фактары, як пагаршэнне фінансавага становішча ў большасці гэтага самага грамадства разам з максімалісцкімі, але не да канца сфармуляванымі мэтамі захопніцкай (а не абароннай) вайны, распачатай тым самым кіруючым рэжымам.

Гэтыя грамадскія тэндэнцыі зафіксаваныя не ўчора, але сёння іх вымушаныя канстатаваць урадавыя сацыялагічныя кампаніі, а палітычныя каментатары — спрабаваць іх змякчыць, і ўжо не для самога грамадства, а для кіруючага рэжыму.

Сюды варта дадаць адсутнасць рэальных геапалітычных саюзнікаў у Крэмля, якія былі б гатовыя падзяліць з ім цяжары вайны, а не аказваць дапамогу за грошы або рэсурсы. Адсутнасць такіх саюзнікаў абвастрае для Крэмля праблему апатыі расійскага грамадства — ён можа абапірацца выключна на ўнутранае адабрэнне, рэальнае або ўдаваное.

І не варта блытаць атамізаванасць расійскага грамадства з яго апатыяй. Першая якраз цалкам задавальняе Крэмль, на яе падтрыманне скіраваныя ўсе намаганні прапаганды і кропкавых рэпрэсій. Апатычнае ўспрыманне прапаганды становіцца небяспечным сігналам пры апісаных вышэй умовах.

Важныя пытанні

Хуткая ваенная аперацыя, якая мусіла прынесці «украінскі кансэнсус» замест страціўшага сілу «крымскага кансэнсусу», ператварылася не ў рашэнне, а ў праблему. Пасля шоку, прыняцця і згуртавання вакол сцяга расійскае грамадства заканамерна ўвайшло ў стадыю апатыі ў ўспрыманні вайны. Яно ўжо даўно гатова да спынення баевых дзеянняў і ясна звязвае іх працяг з немагчымасцю эканамічнага аднаўлення і паляпшэння свайго фінансавага становішча.

Урадавыя каментатары спрабуюць зрабіць акцэнт на бенефіцыярах вайны ў шырокім сэнсе слова — вайскоўцах і членах іх сем'яў, працаўніках ВПК і звязаных галін. Аднак пры ўсёй іх шматлікасці яны далёка не складаюць большасці, інакш і праблемы б не было. Не было б яе і пры завяршэнні актыўнай фазы баевых дзеянняў яшчэ некалькі месяцаў таму. Але Пуцін працягвае дэманстраваць упартасць у вылучэнні невыканальных патрабаванняў, аднак не мае пераканаўчай стратэгіі для іх дасягнення. Гэты дысананс робіць яго ацэнку сітуацыі ўсё менш адпаведнай рэаліям. Нават тактычныя поспехі на фронце не адказваюць на два пытанні: «каб што?» і «што потым?». Ужо цяпер расіян рыхтуюць да таго, што канфрантацыя набывае пастаянны характар і ўжо не істотна, ці гэта Украіна, ці нейкая іншая краіна «калектыўнага Захаду» або яе «сатэліт».

А значыць, расійскае грамадства павінна падтрымліваць яго не толькі фармальнай падтрымкай «СВА», але і актыўна дзяліць яго цяжары. Грамадству патрэбны новы і нематэрыяльны стымул (на матэрыяльны ўжо папросту няма грошай) для выхаду з апатыі адносна вайны і сітуацыі, якая склалася ў краіне.

Можна выказаць здагадку, што ў Крэмля цяпер ёсць два інструменты, выбар якіх дасць разуменне, да якога рашэння ён схіляецца — часовой замарозкі баевых дзеянняў для накаплення чалавечых рэсурсаў і тэхнікі або ж да заходу на новы ваенны цыкл да канца 2026 года.

Радыеактыўны падыход

Як заўсёды, Пуцін будзе цягнуць з выбарам аднаго са сцэнароў, і гэта фірмовая пуцінская пракрастынацыя можа прывесці да з'яўлення трэцяга шляху. Мы бачым магчымасці прынамсі для аднаго са сцэнароў. Умоўна назавём яго «ядзерны пернік». Яго падрыхтоўка пачалася некалькі тыдняў таму.

Пасля першаснай разгубленасці Крэмля з-за адсутнасці належнай рэакцыі Дональда Трампа на выпрабаванні ракеты «Буревеснік» і тарпеды «Пасейдон», Масква вырашыла не адступаць ад свайго замыслу ядзернай эскалацыі і нават вывеcці яе на новы ўзровень. Цалкам магчыма, што рашэнне аб інтэнсіфікацыі адпаведнай рыторыкі было прынята паспешліва. Пра гэта сведчаць нечаканыя і дрэнна арганізаваныя мерапрыемствы, фармальна прысвечаныя іншым тэмам, але прызваныя стаць пляцоўкай для заяў Пуціна. Гэта і яго выступленне 4 лістапада на цырымоніі ўзнагароджання распрацоўшчыкаў узбраення, якое ён прысвяціў ядзернаму патэнцыялу Расіі, унікальным характарыстыкам «Буревесніка» і «Пасейдона», зноў успомніў пра сістэму «Арэшнік» і дэ-факта пагражаў ЗША і краінам НАТА. Гэта і скліканае Пуціным адкрытае, пад відэазапіс, пасяджэнне Рады бяспекі Расіі 5 лістапада, дзе, нягледзячы на павестку (транспартная бяспека), старшыня Дзярждумы Вячаслаў Валодзін «нечакана» прапанаваў членам рады спачатку выказацца з нагоды заявы Вашынгтона пра аднаўленне ядзерных выпрабаванняў. Таксама «нечакана» міністр абароны РФ Андрэй Белаўсаў быў гатовы выказацца на гэтую тэму і зрабіў цэлы даклад.

Відавочна, зрежысіраваныя заявы членаў Рады бяспекі і рэакцыя Пуціна на іх былі прызваныя паказаць, што Расія гатовая да працягнення ядзернай эскалацыі і давядзення яе да перадапошняй ступені — правядзення рэальных ядзерных выпрабаванняў. Як заўсёды, расійскі прэзідэнт пакінуў і месца, і час для манеўру, даручыўшы сабраць інфармацыю, правесці аналіз на пляцоўцы Рады бяспекі і ўнесці прапановы аб магчымым пачатку работ па падрыхтоўцы ядзерных выпрабаванняў. Аднак цяпер аўдыторыяй, на якую накіраваная гэтая эскалацыя, з'яўляюцца не толькі ЗША або ЕС: цяпер намаганні Пуціна скіраваныя не толькі на стварэнне ўмоваў для новых дыпламатычных перамоваў з адміністрацыяй Трампа і пашырэнне іх часавых рамак, але і на пачатак кампаніі, якая дазволіць адцягнуць увагу расійскай аўдыторыі. Асабліва важна гэта зрабіць напрыканцы года, да надыходу навагодніх святаў. Нагнятанне страху перад ядзернай эскалацыяй, а потым дээскалацыя праз перамовы, на працягу некалькіх месяцаў павінны цалкам замяніць негатыўную ўнутрырасійскую павестку адносна няўдач у эканоміцы і на фронце. Нагнятанне ядзернай рыторыкі пры такім сцэнары не з'яўляецца прыкметай гатоўнасці Крэмля насамрэч падыходзіць да мяжы апакаліпсісу, а хутчэй наадварот — гатоўнасці выйсці на сапраўдныя мірныя перамовы. Па сутнасці, гэта яго рэцэпт паказаць усяму расійскаму грамадству, уключаючы Z-патрыётаў, што ёсць рэчы горшыя, чым недасягальнасць тут і цяпер максімалісцкіх мэтаў.

Тэрарыстычны падыход

Другі сцэнар цяпер выразна не прадстаўлены ў медыйнай сферы і ў прапагандысцкіх паведамленнях застаецца фонавым. Аднак усё можа змяніцца цягам усяго толькі пары гадзін. Прыкладаў шмат — адзін з адносна свежых — тэракт у «Крокус Сіці Холе». Гэты сцэнар умоўна можна назваць «тэрарыстычнай пугай». Калі насуперак усім аргументам Пуціным будзе прынята рашэнне працягваць вайну высокай інтэнсіўнасці і ў 2026 годзе, то з вялікай верагоднасцю будзе выкарыстаны менавіта метад тэрору. Ён дасць шанец ізноў згуртаваць насельніцтва вакол сцяга, а таксама, з аднаго боку, павысіць легітымнасць улады і зменшыць апатыю праз страх, з другога боку. Урэшце, гэты сцэнар ужо паказаў сваю эфектыўнасць на золку пуцінскай эры. Чаму б не паспрабаваць яго зноў на яе змярканні?

Абодва апісаныя сцэнары не з'яўляюцца гарантаванымі, але вельмі хутка стануць відавочнымі, калі Крэмль аддасць перавагу аднаму з іх. Верагоднасць іх выкарыстання тым больш высокая, што ва ўмовах апатыі грамадства і дэфіцыту рэсурсаў абодва сцэнары прапануюць грамадству прыняць ваенны і эканамічны правал не як паразу, а як велізарны поспех на фоне магчымасці яшчэ большых катастроф.

Аляксандр Шульга, The Moscow Times

Вы можаце падтрымаць сайт Charter97.org наступным чынам:

РАЗЛІКОВЫ МУЛЬТЫВАЛЮТНЫ РАХУНАК ДЛЯ АХВЯРАВАННЯЎ:

Назва банка: Bank Millennium S.A.
Адрас: ul. Stanislawa Zaryna, 2A, 02-593, Warszawa
IBAN: PL97116022020000000216711123
SWIFT: BIGBPLPW
Імя ўладальніка рахунку: Fundacja “KARTA ‘97”
рызначэнне аплаты: Darowizna na cele statutowe

Звязацца з намі можна праз адрас [email protected]