Палітолаг: У Бабіша ёсць адрозненне ад Фіцо і Орбана

Чаго чакаць ад будучага прэм’ер-міністра Чэхіі.

На парламентскіх выбарах у Чэхіі перамагла партыя ANO мільярдэра Андрэя Бабіша, якая набрала больш за 35% галасоў. Палітык, вядомы сваімі еўраскептычнымі поглядамі, імкнецца вярнуцца да ўлады з лозунгам «Чэхія перш за ўсё».

Як можна ацаніць вынікі выбараў у Чэхіі? Ці здолее Андрэй Бабіш зноў заняць пасаду прэм’ер-міністра, урахоўваючы расклад сіл і пазіцыю прэзідэнта Пятра Паўла? Пра гэта сайт Charter97.org пагаварыў са славацкім палітолагам і прэзідэнтам Інстытута грамадскіх праблем (IVO, Браціслава) Грыгорыем Месежнікавым:

— Андрэй Бабіш стане прэм’ер-міністрам Чэхіі — яго партыя перамагла на выбарах. Трэба сфарміраваць урад большасці або ўрад меншасці з падтрымкай адной з апазіцыйных партый. Але ў любым выпадку іншы варыянт нават не разглядаецца. І, вядома ж, прэзідэнт Пётр Павел прызначыць яго прэм’ер-міністрам, а затым адбудзецца ўся парламенцкая працэдура зацвярджэння новага кабінета. Гэта напэўна адбудзецца, таму ў гэтым сэнсе ніякіх сумневаў быць не можа.

Узнікае пытанне, якім чынам гэты ўрад будзе праводзіць сваю палітычную лінію ўнутры краіны — адносна пытанняў, звязаных з рэжымам ліберальнай дэмакратыі, сацыяльна-эканамічнай палітыкі і іншага. Я думаю, што вялікіх праблем не будзе, хаця Андрэй Бабіш — вядомы папуліст і чалавек, які падыходзіць да кіравання дзяржавай як да кіравання фірмай. Доўгі час ён быў прадпрымальнікам, і гэта адрознівае яго ад іншых палітыкаў: ён прагматык, які выкарыстоўвае ў дзяржаўным кіраванні карпаратыўныя прынцыпы і метады менеджменту.

— Ці магчымы альянс Бабіша, Віктара Орбана і Роберта Фіцо? Што гэта будзе азначаць для ЕС і падтрымкі Украіны?

— Справа ў тым, што Чэхія уваходзіць у Вышаградскую чацвёрку, і Бабіш ужо заяўляў, што трэба «абнавіць актыўнасць» гэтага аб’яднання. Насамрэч альянс з Віктарам Орбанам і Робертам Фіцо цалкам магчымы. Партыя Бабіша ANO цяпер уваходзіць у Еўрапарламенце ва фракцыю «Патрыёты за Еўропу», створаную Орбанам. Раней ANO была ліберальнай партыяй і ўваходзіла ў адпаведную фракцыю, але пасля выйшла з яе. Партыя Фіцо раней належала да сацыял-дэмакратычнай групы, але была выключаная і цяпер не ўваходзіць ні ў адну з фракцый Еўрапарламента.

Я думаю, што ў іх, вядома, ёсць унутранае цягненне адзін да аднаго. Андрэй Бабіш славацкага паходжання, у яго з Фіцо добрыя асабістыя адносіны; з Орбанам — менш блізкія, але працоўныя. Тым не менш, нягледзячы на папулізм, Бабіш не ідэалагічны палітык: ён не сацыял-дэмакрат, не ліберал і не нацыянальны кансерватар, як Орбан. Таму, думаю, ён будзе весці знешнюю палітыку ў русле агульнаеўрапейскіх падыходаў. Аднак відавочна, што той праактыўнай лініі, якую праводзіў цяперашні ўрад Чэхіі, ужо не будзе.

Рыторыка зменіцца, хоць агульная падтрымка Украіны захаваецца. Некаторыя крокі могуць быць скарэктаваныя. Бабіш, напрыклад, заяўляў, што Чэхія можа адмовіцца ад удзелу ў ініцыятыве па пастаўках Украіне снарадаў, аргументуючы гэта эканамічна — у адрозненне ад Фіцо, які кажа, што трэба «завяршаць вайну дзеля міру».

Бабіш жа выкарыстоўвае эканамічную аргументацыю: маўляў, самой Чэхіі не стае рэсурсаў. Ён сцвярджае, што краіна падтрымлівае Украіну праз узносы ў Еўрапейскі саюз, а ўжо ЕС накіроўвае дапамогу Кіеву. Гэта, вядома, не адпавядае рэчаіснасці. Але важна падкрэсліць: Бабіш не антыўкраінскі і не прарасійскі палітык. У яго скептычнае стаўленне, але ён не падзяляе той антыўкраінскай істэрыі, якую распальвалі правапапулісцкія партыі Чэхіі падчас выбарчай кампаніі. Ён таксама не прарасійскі — і гэта прынцыпова.

Я быў бы здзіўлены, калі б ён пачаў блакаваць прыняцце санкцыйных пакетаў, як гэта робіць Орбан або чым пагражае Фіцо. Гэтым ён займацца не будзе. У Бабіша сур’ёзныя бізнес-інтарэсы ў Еўропе — ён прадпрымальнік макраэканамічнага маштабу. Парушаць адносіны з ЕС з-за расійскай агрэсіі супраць Украіны для яго непрымальна. Не варта забываць, што менавіта пры ім, калі ён узначальваў урад, Чэхія выдварыла большасць расійскіх дыпламатаў.

Бабіш разумее, што сярод яго выбарцаў ёсць людзі з рознымі поглядамі, таму ён будзе імкнуцца ўлічваць іх настроі. Альянс з Фіцо і Орбанам магчымы, найхутчэй, у рамках Вышаградскай чацвёркі. Але Бабіш не ўспрымае яе як антыбрюсэльскую платформу. Для Фіцо і Орбана гэта — альтэрнатыва Еўрасаюзу, але яна цяпер не працуе. Каб Вышаград ажыў, патрэбная і Польшча, а Польшча, на маю думку, на гэта не пойдзе.

— Як перамога Бабіша можа адбіцца на пазіцыі Чэхіі ў адносінах да вайны і дапамогі Украіне?

— Трэба пачакаць. Ніякага «абвалу» падтрымкі з боку Чэхіі не адбудзецца. Магчыма, Бабіш будзе менш казаць пра Украіну, каб не раздражняць частку свайго электарату. Праактыўная палітыка, якая праводзілася да гэтага часу, калі Чэхія стаяла ў адным шэрагу з Польшчай і краінамі Балтыі ў жорсткай пазіцыі да Расіі, хутчэй за ўсё, стане больш умеранай. Але і блакіроўкі падтрымкі не будзе.

Гэта будзе прагматычны мэйнстрым: магчыма, спробы нешта вытаргаваць у ЕС узамен «умеранасці». Але трэба пачакаць і назіраць. Пакуль, за гэтыя некалькі дзён, я не заўважыў ніводнай заявы Бабіша, якая магла б пагражаць пазіцыі Чэхіі ў падтрымцы Украіны.

Вы можаце падтрымаць сайт Charter97.org наступным чынам:

РАЗЛІКОВЫ МУЛЬТЫВАЛЮТНЫ РАХУНАК ДЛЯ АХВЯРАВАННЯЎ:

Назва банка: Bank Millennium S.A.
Адрас: ul. Stanislawa Zaryna, 2A, 02-593, Warszawa
IBAN: PL97116022020000000216711123
SWIFT: BIGBPLPW
Імя ўладальніка рахунку: Fundacja “KARTA ‘97”
рызначэнне аплаты: Darowizna na cele statutowe

Звязацца з намі можна праз адрас [email protected]