Уладзімір Фесенка пра сустрэчу Трампа і Сі: На гэтую заяву важна звярнуць увагу

ЗША, Расія і Кітай пачынаюць «ядзерную гонку»?

Прэзідэнт ЗША Дональд Трамп ацаніў «на 12 з 10» сваю сустрэчу з кіраўніком КНР Сі Цзіньпінам 30 кастрычніка ў Паўднёвай Карэі. Кіраўнік Белага дома таксама адзначыў, што пытанне заканчэння вайны ва Украіне «ўздымалася вельмі сур'ёзна» і заявіў, што «Сі дапаможа» і яны разам будуць працаваць над гэтай праблемай.

Пасля перамоваў Трамп абвясціў пра зніжэнне мытаў на кітайскія тавары на 10%.

Наколькі рэальным можа быць супрацоўніцтва Вашынгтона і Пекіна ў дасягненні міру ва Украіне? Якія кропкі судакранання ёсць у двух звышдзяржаў для сумеснага ціску на Крэмль?

Пра гэта сайт Charter97.org пагаварыў з вядомым украінскім палітолагам, кіраўніком Цэнтра прыкладных палітычных даследаванняў «Пента» Уладзімірам Фесенкам:

— Давайце для пачатку адзначым, што такога кшталту заявы — у стылі Трампа. З аднаго боку, ён так кажа, калі сустрэча ў цэлым прайшла станоўча, і вынікамі ён у асноўным задаволены. Далей ідуць ужо класічныя трампаўскія перабольшанні. Гэта частка яго палітычнага стылю, частка яго рыторыкі.

У яго заўсёды ўсё вельмі добра: у яго добрыя адносіны з Кім Чэн Ынам, з Пуціным, з Сі Цзіньпінам. Калі нешта не складваецца, то Трамп пра гэта таксама кажа. Калі ёсць рэальныя праблемы, ён гэта ўсё ж адзначае: не ўдаецца дамовіцца, Пуцін не пагаджаецца скончыць вайну. Ці ўзнікла нейкая іншая праблема — ХАМАС парушае перамір'е.

Гэта ацэнка Трампа, я думаю, сведчыць пра тое, што ў цэлым сустрэча прайшла добразычліва і пазітыўна. У агульным і цэлым дамовіліся, як раней было прынята казаць у такіх выпадках. Вось у агульным і цэлым Трамп і Сі Цзіньпін дамовіліся.

Але, як вядома, д'ябал у дэталях.

Я не быў бы такім вялікім аптымістам, лічачы, што ўсё — «цяпер Трамп і Сі Цзіньпін вырашылі ўсе праблемы», у тым ліку і па Украіне.

Прывяду канкрэтны прыклад. Трамп у кантэксце сустрэчы з Сі Цзіньпінам напісаў вельмі паказальны пост пра тое, што ён даў указанне рыхтавацца да аднаўлення ядзерных выпрабаванняў. Многіх гэта нават некалькі здзівіла. Большасць каментатараў лічыць, што гэта адказ Расіі — адказ на выпрабаванні «Буравесніка», «Пасейдона».

Пуцін забаўляецца ракетамі, а Трамп паказвае Пуціну: у нас таксама ёсць ядзерная зброя, і мы будзем яе мадэрнізаваць. Пакуль гэта папярэджанне — такі дэманстратыўны адказ Пуціну: «Не трэба мяне палохаць, я і цябе магу напалохаць». Пабачым, ці будзе аднаўленне выпрабаванняў ядзернай зброі, бо гэта вельмі сур'ёзна. Калі гэта пачнецца, будзе новая гонка ядзерных узбраенняў.

Аднак у гэтым заявленні Трампа гаворка ідзе і пра Кітай. Сёння Кітай — трэці, як напісаў Трамп, і істотна адстае ад ЗША і Расіі, але заўтра ён можа дагнаць. То бок мадэрнізацыя ядзернай зброі ЗША, у тым ліку, звязаная з выклікамі з боку Кітая.

Я растлумачу, у чым тут сэнс. Справа ў тым, што Трамп яшчэ з часоў свайго першага прэзідэнцтва выступае за тое, каб Кітай далучыўся да дагавора аб абмежаванні стратэгічных наступальных узбраенняў. Але Кітай адмовіўся. І Расія, дарэчы, таксама адмовілася.

На першым тэрміне Трампа дагавор не быў падпісаны, не быў працягнуты. Падоўжыў ужо Байдэн з Расіяй, але Кітай застаўся па-за гэтым дагаворам. Дагавор вельмі важны — ён стрымлівае ядзерны патэнцыял, і трэба неяк і Кітай далучаць да яго, а Кітай не хоча. Я ўпэўнены, Трамп падымаў гэтую тэму. Сі Цзіньпін мякка, неканфліктна сказаў «не».

Паводле ўсяго відаць, не па ўсіх пытаннях яны дамовіліся.

Тое, што дамовіліся па гандлёва-эканамічных пагадненнях, па TikTok, нібыта па рэдказямельных металах — давайце пачакаем канкрэтных дакументаў, падпісання адпаведных пагадненняў, тады ўсе гэтыя пазітыўныя рэляцыі Трампа пацвердзяцца. Тады можна будзе сказаць, што сустрэча прайшла вельмі вынікова.

Цяпер, што да Украіны. Тут я вельмі стрыманы. У мяне і да сустрэчы не было, і цяпер няма ніякіх ілюзій адносна таго, што гэта сустрэча прыблізіць заканчэнне вайны ва Украіне.

Спашлюся на Трампа. Што ён сказаў у каментары журналістам? Вядомая фраза, якую ён паўтарыў: «Яны яшчэ хочуць паваяваць», — маюцца на ўвазе Расія і Украіна. Гэтую фразу Трамп вымаўляе тады, калі не ўдаецца дамовіцца аб спыненні ваенных дзеянняў. У дадзеным выпадку, раз ён гэта сказаў, няма ніякіх канкрэтных дамоўленасцяў, каб спыніць вайну паміж Расіяй і Украінай.

Калі б, напрыклад, яны дамовіліся пра нешта сумеснае — саміт, на які запросяць Расію і Украіну, нейкую мірную канферэнцыю або сумесную «чэлначную» місію прадстаўнікоў ЗША і Кітая па працы з Расіяй і Украінай, — то пра гэта было б сказана. Але ніякай канкрэтыкі няма.

Хутчэй за ўсё, Сі Цзіньпін мог паабяцаць Трампу, што ён пагаворыць з Пуціным і што ён таксама выступае за заканчэнне вайны. Так, фармальна выступае, праўда, афіцыйная пазіцыя Кітая з'явілася толькі ў першую гадавіну вялікай вайны паміж Расіяй і Украінай — у лютым 2023 года.

Пабачым, што будзе далей, але ніякага прарыву, ніякіх актыўных публічных дзеянняў Кітая, накіраваных на завяршэнне вайны, я пакуль не бачу. Няма ніякіх відавочных перадумоваў для таго, каб Кітай цяпер зрабіў нешта вельмі сур'ёзнае, вагомае дзеля таго, каб гэтая вайна завяршылася. Ціснуць на Пуціна Сі Цзіньпін дакладна не будзе. Пагаварыць — так, гэта я цалкам дапускаю.

Што можа быць пазітыўным? Калі адносіны паміж Кітаем і ЗША, асабліва гандлёва-эканамічныя, будуць неканфліктнымі, калі з'явіцца палітычнае ўзаемадзеянне Кітая і ЗША, тады, магчыма, праз пэўны час, калі Пекін прыйдзе да разумення, што цяпер лепш спыніць вайну ва Украіне, не ствараць рызыкаў для глабальнага гандлю, ён адыграе больш актыўную ролю ў завяршэнні расійска-ўкраінскай вайны.

Але пакуль, меркуючы нават па каментарах Трампа, я не бачу ніякіх канкрэтных рашэнняў, ніякіх відавочных канкрэтных перадумоваў для больш актыўных дзеянняў Кітая па завяршэнні гэтай вайны.

— Чаму вы так упэўнены, што Сі не будзе ціснуць на Пуціна?

— А навошта яму гэта рабіць? Якая зацікаўленасць Сі Цзіньпіна рабіць падарункі Трампу? Бо цяпер гэта задача Трампа — ён імкнецца быць галоўным міратворцам у свеце. Адно — дамаўляцца па рэдказямельных металах, па тарыфах — ёсць прамы інтарэс Кітая і ЗША, каб не было гандлёвай вайны. У выпадку Украіны гаворка ідзе пра канфлікт, да якога Кітай фармальна не датычны.

Усе паўтараюць фразу міністра замежных спраў Кітая пра тое, што для Пекіна параза Расіі невыгадная. Так, гэта так, але пра паразу, на жаль, цяпер гаворкі не ідзе. Кітаю невыгадная і перамога Расіі. Працяг вайны стварае пэўныя праблемы для Пекіна, але яго задавальняе, бо гэта вайна аслабляе Расію.

Кітаю невыгадная эскалацыя вайны, а тым больш яе перанос на суседнія краіны, асабліва на краіны Еўрапейскага саюза, таму што гэта будзе пагрозай эканамічным інтарэсам. Дык што ў Кітая супярэчлівыя інтарэсы ў гэтым плане, але няма відавочнага прамога інтарэсу праяўляць асаблівую актыўнасць у завяршэнні гэтай вайны.

Калі б Трамп не займаўся гэтай вайной, то тады я не выключаю, што, можа быць, Кітай разам з некаторымі сваімі партнёрамі праявіў бы больш актыўнасці, каб паказаць сваю ролю міратворцы, паказаць сваю глабальную ролю — што ён можа спыняць такога кшталту канфлікты. Тут жа вядучую ролю адыгрываюць ЗША, а гэта канкурэнт, супернік. Цяпер яны паміж сабой дамаўляюцца, але навошта дапамагаць канкурэнту, навошта рабіць яго яшчэ больш паспяховым?

Пакуль я тут не бачу відавочнага прамога інтарэсу Кітая. Магчыма, ён з'явіцца ў сілу тых ці іншых абставінаў. Паколькі пакуль няма ніякай інфармацыі пра такія сумесныя дзеянні, няма і канкрэтных дамоўленасцяў.

Вы можаце падтрымаць сайт Charter97.org наступным чынам:

РАЗЛІКОВЫ МУЛЬТЫВАЛЮТНЫ РАХУНАК ДЛЯ АХВЯРАВАННЯЎ:

Назва банка: Bank Millennium S.A.
Адрас: ul. Stanislawa Zaryna, 2A, 02-593, Warszawa
IBAN: PL97116022020000000216711123
SWIFT: BIGBPLPW
Імя ўладальніка рахунку: Fundacja “KARTA ‘97”
рызначэнне аплаты: Darowizna na cele statutowe

Звязацца з намі можна праз адрас [email protected]