«Лавіна коннікаў ВКЛ прарвала лінію маскоўскай пяхоты»

Як гетман Астрожскі здабыў бліскучую перамогу пад Воршай.

Пасля ўзяцця Смаленска ў 1514 годзе, падчас вайны паміж ВКЛ і Маскоўскім княствам 1514-1520 года, маскоўскі князь Васіль III адправіў 80-тысячнае войска на чале з ваяводам Іванам Чалядніным, у глыб тэрыторыі Вялікага княства Літоўскага для далейшага спусташэння і захопу яго тэрыторый. Насустрач маскоўскім войскам высунулася 30-тысячнае войска ВКЛ на чале з гетманам Канстанцінам Астрожскім, піша vklby.com.

Маючы значную колькасную перавагу ў войсках, маскоўскі ваявода Чаляднін наважыў не падзяляць свае войскі і адной бітвай знішчыць усё войска ВКЛ. Ён выбраў месца для бітвы за 4-ы вярсты ад Воршы, каля аднаго з прытокаў Дняпра ракі Крапіўны, і пачаў чакаць падыходу літвінскіх войскаў.

Канстанцін Астрожскі разам з войскамі падышоў да месца бітвы ўначы 7 верасня 1514 года і, не спыняючыся на адпачынак, адразу пачаў пераправу праз Дняпро. Спачатку пераправілася конніца, потым па пантонных мастах пачала пераходзіць артылерыя і пяхота. Калі палова войска ВКЛ пераправілася, памочнікі Чалядніна пачалі раіць атакаваць, пакуль усё войска літвінаў не перайшло на другі бераг, але маскоўскі ваявода адхіліў гэтыя прапановы, будучы абсалютна перакананы, што войска Масквы такое вялікае, што яно лёгка справіцца з усім войскам ВКЛ.

Раніцай 8 верасня 1514 года войска ВКЛ было цалкам выстаўленае і гатовага да бітвы. Астрожскі размясціў свае войскі ў дзве асноўныя лініі: у першай знаходзілася конніца, у другой - пяхота і артылерыя. Па цэнтры стаялі пяхотнікі некалькі сотняў з якіх, былі ўзброены пішчалямі. Частка гармат гетман размясціў у цэнтры пяхотнай часткі, а другую паставіў за конніцай, на правым флангу.

Маскоўскія войскі былі пабудаваныя трыма расцягнутымі лініямі і левым рухам упіраліся ў балота Крапіўны, для франтальнай атакі з наступным нарошчваннем сілы ўдару. Па цэнтры, наперадзе пяхоты, знаходзілася конніца.

Першай бітву пад Воршай пачала конніца Маскоўскага княства, атакаваўшы літвінскую пяхоту ў цэнтры, але, атрымаўшы адпор ад іх пішчаляў і лесу пік, адступіла. Затым Маскоўская конніца атакавала левы фланг, спрабуючы такім чынам зайсці ў тыл, аднак коннікі Астрожскага ў шабельным баі далі ім адпор і самі перайшлі ў наступ, але іх атака за маскоўскай конніцай, што адступала, разбілася аб першую лінію стральцоў.

Пасля трэцяй безвыніковай маскоўскай коннай атакі, ужо бліжэй да поўдня, гетман Канстанцін Астрожскі павёў усю сваю конніцу ў бой. Лавіна літвінскіх коннікаў прарвала першую лінію маскоўскай пяхоты і ўрэзалася ў другую, як раптам націск іх удару аслабеў, сярод іх адбылося нейкае замяшанне, і сам гетман павярнуў сваю конніцу назад.

Маскоўскія коннікі і пяхота, палічылі, што літвіны пабеглі, кінуліся ўслед за імі, але калі літоўская конніца наблізілася да сваёй пяхоты, то па камандзе гетмана яна раптам рэзка павярнула ўбок левага фланга, а па маскоўскім салдатам напрамую быў адкрыты фактычна бесперабойны агонь з усіх гармат і пішчаляў літвінскай пяхоты.

Паніка, якая ўзнікла і смяротнае загрувашчванне з людзей і коней прымусілі бегчы маскавітаў, а ззаду, наганяючы яшчэ большы жах, ужо неслася ў атаку літвінская конніца.

Конніца Масквы, што бязладна адступала, змяла сваю ж уласную пяхоту, а літвінскія коннікі тым часам разграмілі цэнтр і левае крыло. Маскоўскі ваявода яшчэ мог выратаваць сваё становішча, калі б своечасова, адправіў у бой трэцюю лінію пяхоты, але пакуль ён разважаў, яе ўжо атакавала літоўская конніца, і Чаляднін пабег, а ўслед за ім - і ўсё астатняе войска. Маскоўскіх салдат, што ўцякалі, пачалі пераследаваць і забіваць. Маскавітаў знішчалі да самай цемры, на працягу 5 вёрст ад поля бітвы. Гетманам Астрожскім была здабытая зруйнавальная перамога над велізарным, якое ўважалася непераможным маскоўскім войскам.

Пасля разгрому ў бітве пад Воршай маскоўскія войскі страцілі 30 тысяч людзей забітымі і патанулымі. У палон былі ўзятыя 8 верхавых і 37 дробных ваяводаў, а таксама паўтары тысячы шляхетных і багатых ваяроў. У тым ліку ў палон патрапіў і сам ваявода Чаляднін, які праз некалькі гадоў памрэ ў Вільні.

Перамога ў бітве пад Воршай спыніла далейшае наступленне маскоўскіх войскаў на тэрыторыю Літвы, разбурыла саюз супраць Вялікага княства Літоўскага паміж маскоўскім князем Васілём III і імператарам Свяшчэннай Рымскай імперыі Максіміліянам I, а таксама была вызвалена значная частка ўсходніх зямель ВКЛ.