Беларускія фермеры адмовяцца ад вытворчасці капусты і яблыкаў?

Да чаго можа прывесці рэгуляванне рынку ў Беларусі.

У беларускіх крамах узнік дэфіцыт некаторых прадуктаў харчавання. Напрыклад - яблыкаў і капусты. Чаму гэта адбылося і што можна чакаць ад беларускай эканомікі найбліжэйшым часам? Пра гэта ў інтэрв'ю сайту Charter97.org расказаў эканаміст Леў Марголін:

- Галоўная прычына дэфіцыту ў тым, што на працягу трох месяцаў былі ўведзены адразу тры абмежаванні. Першае - абмежаванне на імпарт садавіны і гародніны ў выглядзе «контрсанкцый». Другое абмежаванне - гэта абмежаванне на кошты. І трэцяе абмежаванне - на вываз прадукцыі, за выключэннем краін ЕАЭС. Вось гэта ўсё ў комплексе паўплывала на тое, што прадукцыя пачала знікаць.

Калі мы забараняем увоз тавараў праз імпарт з некаторых краін, то патрэбны час, пакуль усталююцца нейкія абыходныя шляхі, абыходныя спосабы, памяняецца лагістыка. За гэты час змяншаецца ўнутраная прапанова, якую пастаўшчыкі кампенсаваць не могуць. Калі абмяжоўваюцца цэны, тады пастаўшчыкі пачынаюць пастаўляць прадукцыю не самай лепшай якасці, якую не шкада аддаць за такі кошт. А тая, якая лепшая, якую можна прадаць даражэй, яе імкнуцца адправіць куды-небудзь на экспарт. Калі абмяжоўваецца экспарт прадукцыі, усё адно застаецца магчымасць адпраўляць яе ў Расею, Казахстан. Бо там ніхто не адсочыць, ці будзе яна перанакіраваная куды-небудзь яшчэ, калі такі попыт ёсць. Таму даказваецца яшчэ раз усім вядомы факт, што калі дзяржава пачынае ўмешвацца ў рэгуляванне рынку, як правіла, адбываецца яго спусташэнне.

- Фермеры ўжо гавораць аб тым, што ім лягчэй знішчыць ураджай, чым прадаць цэнамі, устаноўленымі дзяржавай. Да чаго гэта можа прывесці?

- Часам фермеру прасцей знішчыць тавар, чым укладваць сродкі ў транспартныя выдаткі, спрабуючы прадаць яго, а на выхадзе атрымаць страты. У кароткатэрміновай перспектыве гэта прывядзе да таго, што фермеры страцяць пэўную колькасць укладзеных сродкаў. А ў доўгатэрміновай перспектыве да таго, што фермеры пераарыентуюцца на вытворчасць нейкага іншага віду прадукцыі, які не звязаны такімі абмежаваннямі. Каму цікава ўкладваць грошы ў насенне, ядахімікаты, угнаенні, агратэхніку для таго, каб потым сядзець і думаць, што яму зрабіць з таварам. Але паколькі ён павінен жыць, выжываць, ён знойдзе нейкі іншы від прадукцыі, які не падпадае пад такія абмежаванні.

- Чаго чакаць ад абмежавання імпарту ў нашай краіне?

- Гэта прывядзе да падвышэння коштаў. Калі нельга завозіць польскія яблыкі, будуць завозіцца яблыкі з якой-небудзь іншай краіны. Але яны будуць даражэйшымі, бо калі рынак вольны, то ён знаходзіць самы танны тавар з самай зручнай лагістыкай. Прычым кошты ў нас рэгулююцца толькі на ўнутраную прадукцыю, а на імпарт не. Адпаведна, многія гандлёвыя сеткі будуць проста зацікаўлены купляць імпартныя тавары.

Калі тавар каштуе на ўваходзе рубель і 30% можа быць на яго нацэнка, то гэта 30 капеек. А калі ён каштуе два рублі, то нацэнка пры тых жа затратах складзе 60 капеек. Таму гандлёвыя сеткі будуць зацікаўлены закупляць тавары даражэй.

- У чым вы бачыце галоўную прычыну таго, што інфляцыя ў Беларусі працягвае разганяцца?

- Тут няма адной галоўнай прычыны, іх некалькі. Ёсць вонкавыя прычыны. Сёння інфляцыя разганяецца ва ўсім свеце, у тым ліку - і ў такіх эканамічна развітых і свабодных краінах, як Злучаныя Штаты Амерыкі. Але ёсць, вядома, і знешнія фактары, тыя ж самыя «контрсанкцыі». Яны прыводзяць да таго, што завозіцца даражэйшы тавар, а гэта прыводзіць да інфляцыі.

Ну і цэлы шэраг іншых прычын. Няма замежных інвестыцый, а для ўнутраных інвестыцый даводзіцца друкаваць грошы. Лішнія грошы на рынку - гэта зноў-такі крыніца інфляцыі. Карэнная прычына інфляцыі гэта, як правіла, няўзгодненыя дзеянні дзяржавы на рынках. На таварным, грашовым, фінансавым рынках і гэтак далей і да таго падобнае.

- Ваш прагноз, якой будзе інфляцыя ў канцы года?

- Тут прагназаваць нешта вельмі складана. Калі б гаворка ішла аб рынкавых працэсах - гэта адна справа. Але ў нас усё залежыць, перш за ўсё, ад цяперашняй улады, выканаўчай улады і Нацыянальнага банка. Выканаўчая ўлада зацікаўлена ў тым, каб павялічваць колькасць свабодных грошай на рынку для таго, каб нейкім чынам кампенсаваць знешнія інвестыцыі.

Бо трэба і закупляць абсталяванне, трэба падтрымліваць яго ў добрым стане. А Нацыянальны банк гэтае пытанне тармозіць, таму што зацікаўлены ў тым, каб знізіць узровень інфляцыі. Вось хто з іх пераможа? Калі пераможа Нацыянальны банк, то мы можам утрымацца на леташнім узроўні інфляцыі ў памеры блізу 10 адсоткаў. Калі пераможа ўсё ж выканаўчая ўлада, то можам пераадолець гэты ўзровень і дайсці да 15, нават да 20 адсоткаў, улічваючы замежныя санкцыі.

- Што гэта кажа аб эфектыўнасці выбудаванай эканамічнай мадэлі?

- Пра тое, што гэтая мадэль неэфектыўная, вядома ўсім. І гэта вядома не толькі незалежным эканамістам, гэта выдатна зразумела і дзяржаўным эканамістам. Але рэч у тым, што ў Беларусі эканоміка выконвае не толькі чыста, скажам так, эканамічныя задачы. Бо вядома, што ў нас дзяржаўныя прадпрыемствы нясуць на сабе яшчэ і вельмі сур'ёзную сацыяльную функцыю. Хоць яна паступова і адмірае, але разам з тым ніхто не дазволіць дзяржпрадпрыемствам аднамомантна звальняць лішніх працаўнікоў і, дапусцім, падвышаць заробкі тым, хто застаецца.

Другі момант - гэта палітычны, калі звальняюць цалкам нармальных работнікаў і нават, можа быць, найлепшых работнікаў з палітычных матываў.

Наогул, калі дзяржава спрабуе вызначыць, што ёсць добра для эканомікі і што ёсць дрэнна, з гэтага ніколі нічога добрага не атрымліваецца. Такая мадэль не жыццяздольная. І гэта прадэманстравана ўжо шмат разоў нават за апошняе дзесяцігоддзе. Гэта і рэканструкцыя дрэваапрацоўкі, і цэментная прамысловасць, і папярова-кардонная прамысловасць і гэтак далей.

Калі вам спадабаўся артыкул, вы можаце падтрымаць сайт Charter97.org наступным чынам:

РАЗЛІКОВЫ МУЛЬТЫВАЛЮТНЫ РАХУНАК ДЛЯ АХВЯРАВАННЯЎ:

Назва банка: Bank Millennium S.A.
Адрас: ul. Stanislawa Zaryna, 2A, 02-593, Warszawa
IBAN: PL 97 1160 2202 0000 0002 1671 1123
SWIFT: BIGBPLPW
Імя ўладальніка рахунку: Fundacja “KARTA ‘97”
рызначэнне аплаты: Darowizna na cele statutowe

Звязацца з намі можна праз адрас [email protected]