Шпіёнскія сакрэты Цал Дзір Біе

Як прыватнага візіцёра ў Сочы напаткала стыхія.

Светлы вобраз рэжыму доўгія гады заставаўся нейкім няскончаным. Быццам бы ўсё было ўлічанае і пралічанае. Аднак за нейкія дваццаць шэсць гадоў столькі пераламана і наварочана, што завалы разграбаць - і цэлага стагоддзя не выстарчыць. А таму і задума пазітыўнага аблічча ўлады, над якім так старанна працавалі прыдворныя майстры, не вытанцоўвалася, хоць плач. Нейкай заключнай рыскі да партрэта не ставала. І ў сталінскую галерэю манументальных твораў усё гэта ніяк не ўпісвалася. Нават няўзброеным вокам няцяжка заўважыць - размах не той, аруць дробна, а перспектыва імглістая і несуцяшальная. Дык дзе ж шукаць заключны мазок, які быў бы здольны выклікаць усеагульны ўздых палягчэння?

І раптам у працэсе цяжкіх роздумаў нібыта намецілася нешта. Ідэя ў духу добрых старых савецкіх традыцый. Крэатыўная. Раптоўная. І цалкам перспектыўная. Аднак прэзентацыя яе была да крайнасці сціплай. Ніякіх масовак. А тым больш гэбістаў і іншых сілавікоў. Проста выкліканыя былі ў рабочым парадку намеснік старшыні Саўміна і міністр прамысловасці да галоўнага стала і тэлекамераў. Адзін з закліканых імгненна зразумеў умовы гульні і ў паўзах лісліва ківаў. Найвышэйшая нарыхтоўка была простай і зразумелай.

«Я ведаю, вы ва ўрадзе прынялі шэраг пастаноў для мінімізацыі ўздзеяння санкцый на нашу эканоміку. Але паглядзіце на сваіх супрацоўнікаў на прадпрыемствах. У мяне ёсць інфармацыя, што мярзотнікаў некалькі там яшчэ дзе-нідзе засталося, і яны ставяць перад сабой мэту праінфармаваць калектыўны Захад аб тым, як Пархомчык з Назаравым спрабуюць абысці санкцыі. Шпіёняць фактычна і здаюць інфармацыю туды».

Вось так проста і быццам бы няўзнак усплыла на гарызонце злавесная тэма шпіёнаў. А гэта значыла толькі адно: рыхтуецца тэрмінова і ўступае ў рэальнае жыццё краіны кампанія пошуку прынцыпова іншых ворагаў народа. Падступных. Зласлівых. Выкрутлівых. Менавіта на іх рахунак варта адносіць усе цяперашнія і будучыя няўдачы. І ў электарата можна выклікаць простую і зразумелую думку: як багата і шчасліва магла б жыць краіна, калі б не шпіёны!

«Некалькіх мы выявілі. Сядуць і надоўга. Гэта я шчыра кажу, - а далей было ўжо канкрэтнае заданне. - Але, аднак, мы іх павінны бачыць. Адзінкі, але яшчэ засталіся. І гэта не проста людзі, якія выказваюць сваю грамадзянскую пазіцыю. Гэта людзі, якія свядома, за грошы спецслужбаў Захаду шкодзяць нашай эканоміцы, а роўна нашай дзяржаве. На гэта звярніце ўвагу дырэктараў і самі глядзіце за гэтымі працэсамі».

Загадаў. Збянтэжыў. І паляцеў у Сочы, пакінуўшы чыноўнікаў у здзіўленні. Вось як выконваць гэта да крайнасці дзіўнае даручэнне? На якім заводзе шкоднікі абгрунтаваліся - МТЗ, БМЗ, МЗКЦ? Не, з МЗКЦ пачынаць нельга - там могуць паслаць. І наогул незразумела, хто там на заводах канкрэтна шпіён? Канструктар, вахцёр, ліцейшчык, ідэолаг або прыёмшчыца на складзе? А можа, уся гэтая галаваломка развяжацца нашмат прасцей? Застаўся ж дзесьці ў архівах яшчэ з савецкіх часоў меркаваны партрэт тыповага шпіёна з краін невядомых, але варожых. Падняты каўнер. Цёмныя акуляры. Агрызак цыгары, заціснуты ў зубах. І абавязкова капялюш. А без капелюша які ж гэта вораг?

Натхняльнік гэтай усенароднай кампаніі быў ужо далёкі ад такіх клопатаў. Ён атабарыўся на звыклым беразе. Заявіўшы на развітанне, што гэта «прыватны візіт», але прыхапіўшы чамусьці з сабой і галоўнага памежнага начальніка. Мэту візіту люта засакрэцілі. Каб шпіёны не пранюхалі. А там, дзе атабарыліся візіцёры, было сыра і няўтульна. Ліў бясконцы лівень. Звярэў вецер. Грымелі каменяпады. Але фокусы прыроды кампанію не хвалявалі. Іншыя былі там клопаты.

Прыватны візіцёр крадком пазіраў на сакральны паркан – ці не выгляне выпадкова галава таварыша Пуціна. А раптам з'явіцца ён на «Формуле-1» або меркаваны візіт Эрдагана з ім будзе неяк звязаны. Вось тады б дзесьці ўклініцца, падсцерагчы. Нібыта недарэчна было спадзявацца, што так папросту адбудзецца выпадковая сустрэча. Загадзя ж абвясцілі, што начальнік гэтага ўзбярэжжа і ўсяе краіны сыходзіць у бункер, ратуючыся ад ковіда, які ўжо ўзяўся і за яго набліжаных і падручных. Аднак і гэты раптоўны карантын не перашкодзіў хаўрусніку правесці экстранную нараду расейскага Савета бяспекі з удзелам усюдыіснай Мацвіенкі, манументальнага Шайгу і ціхага Патрушава. Сабраліся і хай раяцца. Прыватным візіцёрам якая справа да той віртуальнай сходкі. Але вось тут і закавыка.

Вайны, землятрусу і нават раптоўнай высадкі іншапланецян на захад ад Смаленска пакуль не здарылася. Але крамлёўскі Савет бяспекі наважыўся чамусьці ў спешным парадку абмеркаваць становішча ў гэтай чужой краіне. Ніякіх яе прадстаўнікоў няма нават паблізу. А той, з кім гэтыя людзі аддаюць перавагу весці справы, сядзіць чамусьці ў правінцыйным расейскім горадзе, засакрэціўшы мэту раптоўнага візіту.

Усё гэта было настолькі груба, бесцырымонна, што нават Пуцін улавіў двухсэнсоўнасць сітуацыі. Усё, вядома, у звыклым імперскім стылі, але ці варта вось так дакучліва дэманстраваць каланіяльны статус таксічнага хаўрусніка. І ён з двухсэнсоўнай усмешкай абвясціў, што не ўсё так адназначна, і сустрэча з партнёрам па гульні ў дарожныя мапы ўсё ж адбудзецца. У перспектыве. Абмяркуюць з ім чамусьці праблему лясных пажараў. І нават запазычаць досвед суседа. Такая вось мудрагелістая і брыдкая метафара ўпрыгожыла напрыканцы гісторыю іх і без таго заблытаных стасункаў.

А ў месцах знаходжання прыватных візіцёраў звярэла стыхія. Нават цёплае некалі мора здавалася дзікім і няўтульным. Ніякіх адпачывальнікаў не было на беразе. І толькі ля самай абзы прыбою паныла пляліся кудысьці тры да крайнасці падазроныя тыпы. Узнятыя каўняры. Непранікальныя акуляры. Капялюшы. Ды яшчэ ў дадатак на нагах у кожнага ласты. Знаёмая да болю карцінка. Якія яшчэ маглі тут узнікнуць сумневы? А таму вызначана было ўсю тройку сваімі сіламі браць.

Аднак і падазроныя тыпы апынуліся не лыкам шытыя. Ірванулі напрасткі да пустой шашы, дзе ў поўнай адзіноце вытанцоўваў шалёны лівень. Нездарма ж у іх былі ласты. Лёгка пераадолелі затоплены адрэзак. І схаваліся за паваротам. А пагоня не ўдалася - перашкодзіў раптоўны каменяпад.

Вось так з нікчэмным вынікам скончылася пачатковая стадыя ўсенароднай барацьбы са шпіёнамі. Толькі непагадзь у той дзень не спяшалася пакідаць абжытую зону. Шторм набіраў сілу. Разгневанае мора выкідвала на бераг плаўсродкі. У паветры пахла салёнай рыбай і незабыўным трыццаць сёмым.

І было выразна чуваць, як недзе далёка-далёка хтосьці кагосьці кудысьці ўпэўнена пасылае.

Уладзімір Халіп, спецыяльна для Charter97.org

Калі вам спадабаўся артыкул, вы можаце падтрымаць сайт Charter97.org наступным чынам:

РАЗЛІКОВЫ МУЛЬТЫВАЛЮТНЫ РАХУНАК ДЛЯ АХВЯРАВАННЯЎ:

Назва банка: Bank Millennium S.A.
Адрас: ul. Stanislawa Zaryna, 2A, 02-593, Warszawa
IBAN: PL 97 1160 2202 0000 0002 1671 1123
SWIFT: BIGBPLPW
Імя ўладальніка рахунку: Fundacja “KARTA ‘97”
рызначэнне аплаты: Darowizna na cele statutowe

Звязацца з намі можна праз адрас [email protected]