The Economist: Дыктатура Лукашэнка экспартуе хаос

Заклікі да ўзмацнення палітыкі Захаду ў дачыненні да Беларусі будуць расці.

Беларуская спартоўка Хрысціна Ціманоўская – не тыповы дысідэнт. Яна прадстаўляла Беларусь у Токіа на Алімпіядзе, ніколі публічна не крытыкавала ні ўрад, ні дыктатара Аляксандра Лукашэнкі. Яе злачынствам стала скарга ў сацсетках на тое, што трэнеры зарэгістравалі яе на эстафету 4х400 метраў, не папярэдзіўшы пра гэта. Пазней спартоўку хацелі адправіць дадому супраць яе волі. Ціманоўская шукала абароны японскай паліцыі, затым Польшча дала ёй гуманітарную візу. Спартоўка сцвярджае, што заклік адправіць яе дадому ішоў не ад Міністэрства спорту, а ад «найвышэйшага ўзроўню», піша The Economist (пераклад - zn.ua).

Ціманоўская далучылася да беларусаў, якія цяпер вымушаныя міграваць у Еўропу, каб жыць па-за кантролем рэжыму Лукашэнкі, якога яшчэ называюць «апошнім дыктатарам Еўропы». Але прытулак у еўрапейскіх краінах не з'яўляецца гарантыяй абароны ад рэжыму Лукашэнкі. Падзея ва Украіне даслоўна ў той жа дзень, калі Ціманоўская атрымала польскую візу, падкрэсліла, наколькі небяспечным можа быць рэжым.

Кіраўнік Беларускага дома ва Украіне Віталь Шышоў, які дапамагаў беларускім выгнаннікам, прапаў без вестак пасля таго, як выйшаў з хаты на ранішнюю прабежку на ўскраіне Кіева. На наступную раніцу яго знайшлі павешаным у адным з паркаў. Украінская паліцыя пачала расследаванне, пакінуўшы адкрытай магчымасць таго, што яго смерць можа быць «забойствам, замаскіраваным пад самагубства».

Грамадская арганізацыя Шышова абвінаваціла беларускія спецслужбы ў яго забойстве. Са слоў сяброў Шышова, за актывістам сачылі. Нядаўна ён стварыў канал у Telegram, мэтай якога з'яўляецца выкрыццё дзейнасці КДБ Беларусі ва Украіне.

«Рэжым становіцца ўсё больш тэрарыстычным. Нават знаходзячыся за мяжой, трэба быць асцярожным», - гаворыцца ў публікацыі Telegram-канала.

Шышоў памёр у «ідэальным месцы для такога роду злачынстваў», без камер паблізу і ўсяго за 2 гадзіны язды ад беларускай мяжы з Украінай, кажа сябар актывіста.

Беларускі рэжым мае досвед, калі гаворка ідзе пра «экстэрытарыяльныя злачынствы». У траўні рэжым прыдумаў пагрозу бомбы і прымусова пасадзіў самалёт Ryanair, калі ён праходзіў над паветранай прасторай Беларусі. Актывіста Рамана Пратасевіча і яго дзяўчыну арыштавалі ў Менску.

Сфальсіфікаваныя леташнія прэзідэнцкія выбары выклікалі беспрэцэдэнтную колькасць пратэстаў у Беларусі праз тое, што Лукашэнка заявіў аб сваёй «перамозе». Рэжым усё яшчэ спрабуе адпомсціць за пратэсты. Катаванні затрыманых актывістаў сталі звычайнай справай.

У мінулым месяцы беларускія сілавікі правялі ператрусы ў офісах шэрагу няўрадавых арганізацый і арыштавалі іх сябраў. Як паказвае сітуацыя вакол Ціманоўскай, усё, што не з'яўляецца лаяльнасцю да дзяржаўных устаноў, азначае суровае пакаранне (нельга забывацца і пра тое, што Алімпійскі камітэт Беларусі ўзначальвае сын Лукашэнкі). Кожная новая хваля рэпрэсій прымушае ўсё больш беларусаў бегчы з краіны.

Дыктатура, якая мяжуе з трыма краінамі ЕЗ і Украінай, «экспартуе хаос». Беларусь таксама абвінавачваюць у адпраўцы мігрантаў праз яе паўночную мяжу ў Літву, магчыма, у якасці пакарання за выдаванне прытулку для Святланы Ціханоўскай.

2600 мігрантаў, якіх літоўскія ўлады затрымалі ўздоўж мяжы ў мінулым месяцы, - гэта адносна невялікая лічба, але паказчык сапраўды маштабны, калі ўлічыць агульную долю насельніцтва краіны: параўнальна 62 тысячам мігрантаў, якія бягуць у Брытанію. Нацыянальны перавозчык Ірака Iraqi Airways нядаўна абвясціў аб планах падвоіць колькасць рэйсаў з Багдаду ў Менск, а 2 жніўня адкрыў прамыя рэйсы з трох іншых гарадоў.

Заклікі да ўзмацнення палітыкі Захаду ў дачыненні да Беларусі будуць расці. Санкцыі, уведзеныя ЕЗ у чэрвені пасля прымусовага прызямлення самалёта, відавочна, не змянілі планаў рэжыму. Міжнародныя акцыі Ціханоўскай атрымалі падтрымку пасля перамоў з лідарамі Амерыкі і Вялікабрытаніі - Джо Байдэнам і Барысам Джонсанам. Але, як і большасць беларускіх дысыдэнтаў у выгнанні, яна дагэтуль задае сабе трывожнае пытанне: што будзе рабіць рэжым Лукашэнкі далей, рэзюмуе выданне.