Кіроўнае крэсла ў рэжыме завісання

Ён паляцеў.

Не, зусім не ў гэтым сэнсе. Проста зручней уладкаваўся ў сваім персанальным салоне з магутным рухавіком і зіхоткай шрубай. Дасведчаныя пілоты паднялі машыну з каштоўным грузам і ўзялі дакладна зададзены курс. У краі невядомыя. Таму што ў краіне традыцыя такая. Ніхто не павінен ведаць, дзе завісне раптам перасоўнае крэсла вышэйшай улады. Каб агледзець калгасныя палі і выявіць асобныя недахопы. Інакш нельга. Таму што толькі ў нас уборка збожжавых (або каласавых?..) называецца громападобна – бітвай за ўраджай.

Уражаныя суседзі з краін няўрымслівых і зайздросных пільна сочаць за нашымі поспехамі і беспаспяхова спрабуюць зразумець, у чым сутнасць тутэйшага феномену. Слова «бітва» занадта ёмістае і шматзначнае. І не выпадкова першая асоба гэтай загадкавай дзяржавы ў летнія дні завісае ў небе над палямі. Няйначай ў гэтым ёсць нейкі таемны сэнс. Недаступная розуму загадка. Але разгадаць яе пакуль не ўдаецца.

Ходзяць пагалоскі, быццам кіраўніца ўрада адной далёка не беднай і вельмі амбіцыйныя заходняй краіны паспрабавала на практыцы праверыць досвед крэатыўнага кіраўніка, што аднойчы прабіўся да яе з букецікам жоўценькую кветачак, каб выказаць павагу.

Аднак досвед той на чужой глебе пастаўлены быў фармальна, без душы. З многімі пралікамі. Перш за ўсё, мясцовае кіраўніцтва не было прыведзенае ў стан трывогі, пакутлівага чакання і прадчування немінучай бяды. Да таго ж яна не замовіла гелікаптэр - паспадзявалася, што даволі і звычайнага аўто. Доўга вывучала, але так і не змагла зразумець сэнс кароннай фразы нашай бітвы за ўраджай: «Будзем з хлебам!»

А таму, сустрэўшы ў навакольных палях першага фермера, які трапіў, спытала недарэчы: «Ці будуць у дастатку каўбаскі і капуста да будучага Актобэрфэста?» Здзіўлены фермер, нават не знізіўшы хуткасць трактара, згубіўся дзесьці ва ўласных палях. Слабое рэха паспрабавала паўтарыць цалкам дарэчнае ў такім выпадку слова: «Нацюрліх!» Але сумелася чамусьці і ўціхамірылася.

А вось у нас кантакт улады і народа абстаўляецца сур'ёзна і манументальна. Селектарнай нарадзе звычайна папярэднічае вылет. Мясцовыя кіраўнікі, намеснікі і іншыя адказныя асобы дрыгатліва чакаюць кіруючага погляду, звернутага ў іх бок. Рапартуюць усхвалявана, што ўжо намалочаны першы мільён. Усё выразна, коратка і ясна. Кожная выпадковая агаворка або неспадзяваная паўза могуць выклікаць навальнічны выбух гневу ці нават спыніць кар'еру. Крок направа, крок налева - кожны ведае, што будзе потым.

Колькі ўсяго сёлета наканавана сабраць з неаглядных палёў нашай квітнеючай краіны? І на гэтае пытанне на той жа селектарнай нарадзе кіраўнік адказаў коратка і бескампрамісна. «Трэба задзейнічаць усе рэзервы. З палёў мы павінны ўзяць 9,5 мільёнаў тон: і рапс, і кукуруза на зерне, і каласавыя, і грэчка, і проса. Ніжэй нельга!»

Ды хто ж асмеліцца - ніжэй?.. І наогул, якое жніво без яго? Падначаленыя гэтае правіла засвоілі даўно. Разглядаючы мапы, спрабуюць наіўна адгадаць, у якой канкрэтнай мясцовасці можа завіснуць раптам яго вінтакрылы транспартны сродак. Ужо ніхто не ўспомніць нават, калі ў вышэйшай улады ўзнік гэты палымяны запал да раптоўных прыпынкаў. Раптам завісне над палямі. Вышуквае нешта. А потым абрыне на галовы чыноўнікаў караючыя маланкі.

Аднак гэтым разам стратэгія была змененая. Кіраўнік нават не хаваў, што мэта палёту - Гомельшчына. «Найбліжэйшым часам я буду ў вас. Рыхтуйцеся!» Начальства прыняло сігнал. І вось ужо тэлекамерай узяты буйна колас. Гістарычны момант. У кадры з'яўляецца кіраўнік. Зрывае гэты каласок і пачынае нетаропка расціраць яго ў далоні. Даўно знаёмы ўсім савецкі рытуал. Так трыбушыў калісьці няшчасны каласок сам таварыш Сталін. Так расціраў гэты сімвал нечуванага ўраджаю няўрымслівы Мікіта Хрушчоў. І Леанід Ільіч - туды ж. І нават нямоглы Канстанцін Усцінавіч Чарненка працэс амаль сакральны імітаваў старанна.

Дык ці можа кіраўнік і спадчыннік той сістэмы не паўтарыць гэты святы рытуал? Замёрла мясцовае начальства ў паважным аддаленні. Трывожная, але найкаштоўнейшая хвіліна чакання. Вось як бы яшчэ чыноўнікі розных рангаў маглі б даведацца, калі варта пачынаць жніво, калі б не завіслае ў ліпеньскім небе над краінаю кіраўнічае крэсла, а потым, ужо на канкрэтнай ніве, не быў бы выкананы гэты ўсім вядомы рытуал?

Кіраўніцтва мясцовае да падзеі падрыхтавалася старанна. На краі поля сталі ў шэраг камбайны. Якія сышлі з канвеера «Гомсельмаша». Зламыснікі даўно падштурхоўвалі вышэйшае кіраўніцтва прадаць гэта скарб. Але мудры кіраўнік не дазволіў сумнеўнай той угодзе адбыцца. І вось яна, гэтая лінія камбайнаў. Родныя. Нашы. Цуд тэхнікі. Замест звыклага паліва - газ. Кітайскае - ноў-хаў. Але якая розніца, калі мы і з імі заадно?

Камбайны чакалі. Кароткая каманда, і рушыла ўся гэтая лавіна. Быццам танкі, якія ўступаюць у бой. Толькі кіраўнік застаўся на месцы. Не паспяшаўся, як раней, следам. Спрабуючы абагнаць, аглядаючы поле бітвы. Быццам сілы бярог. Магчыма, выбары прадчуваў. Або спяшаўся яшчэ раз праверыць свой новы гелікаптэр у цудоўным палёце ўжо ў бок Віцебскай вобласці. Італьянская штучка гэта мабільнае крэсла з усялякімі хітрымі удасканаленнямі. Завісае класна, кіраўніцтва не падвядзе.

Паветраны рэйд па вызначаным загадзя маршруце даў канкрэтны вынік. Ужо ў мінулую нядзелю афіцыйная тэлевізія паведаміла навіну: у засекі радзімы паступілі два з паловай мільёны тон збожжа. Хто і ў чым мог тут сумнявацца? Ужо даўно кемлівы вясковы люд прыкмеціў: завіс над полем блакітны гелікаптэр кіраўніка - будзем з хлебам! А інакш навошта яму лётаць і паліць дарма салярку?

Калісьці Мікіта Сяргеевіч, наведваючы Злучаныя Штаты, проста і даходліва патлумачыў фермерам Аёвы, у чым перавага савецкай сістэмы земляробства над амерыканскай. Нездарма яны тады нічога не зразумелі і падтрымаць авангардную думка не пажадалі. Многія праблемы цывілізацыі, магчыма, былі б вырашаны ўжо тады на хвалі ўсеагульнага парыву да дасканаласці. Наступіла б у нашым далікатным свеце эпоха сытасці і дастатку. І хто ведае, можа быць, цяпер ужо парылі б над планетай лёгкія карункі кіруючых крэслаў. І кожны кіраўнік бачыў бы і ведаў не па чутках усе праблемы земляробства ў сваёй квітнеючай краіне.

І да дажынак пасылалі б яны адзін аднаму апетытны абаранак з мукі новага памолу. Але не атрымалася, не зраслося. І апошні захавальнік калгаснай ідэі сёння застаецца ў поўнай адзіноце. Сусветную коснасць пераадолець не ўдалося.

А шчасце было такое магчымае!

Уладзімір Халіп, спецыяльна для Charter97.org

Калі вам спадабаўся артыкул, вы можаце падтрымаць сайт Charter97.org наступным чынам:

РАЗЛІКОВЫ МУЛЬТЫВАЛЮТНЫ РАХУНАК ДЛЯ АХВЯРАВАННЯЎ:

Назва банка: Bank Millennium S.A.
Адрас: ul. Stanislawa Zaryna, 2A, 02-593, Warszawa
IBAN: PL 97 1160 2202 0000 0002 1671 1123
SWIFT: BIGBPLPW
Імя ўладальніка рахунку: Fundacja “KARTA ‘97”
рызначэнне аплаты: Darowizna na cele statutowe

Звязацца з намі можна праз адрас [email protected]