Чаму трэба байкатаваць удзел у перапісе?

На гэта ёсць дзве прычыны.

Telegram-канал «Баста!» публікуе тэкст актывіста Мікалая Дзядка пра перапіс насельніцтва ў Беларусі.

– Многія актывісты ў гэтыя дні клапоцяцца пра перапіс: ідуць спрэчкі пра моўныя пытанні, як сябе называць і як адказваць на анкету з мэтай артыкуляваць беларускамоўных як значны суб'ект. Карацей, сацыяльна актыўныя людзі думаюць, як бы выкарыстаць гэты перапіс дзеля добрых мэтаў.

Але я мяркую ўдзел у перапісе бессэнсоўным і нават шкодным. На гэта ёсць дзве прычыны.

1. Поўная непразрыстасць і непадкантрольнасць працэдуры.

Актывісты спадзяюцца што, маўляў, калі 80% беларусаў пакажуць у якасці роднай мовы беларускую, гэта пакажа ўсім, што мы ёсць і наша мова жывая, што, вядома, добра. Але скажыце мне, хоць адзін з вас можа гарантаваць, што, атрымаўшы ў выніку падлікаў 80% Белстат не апублікуе, напрыклад, лік 51%? Або 44%? Ну, сур'ёзна, што ім перашкаджае гэта зрабіць?

Ні на адным з узроўняў: зборы звестак, іх апрацоўкі, аналізу і абвяшчэння няма ні аднаго механізму грамадскага кантролю. На абсалютна кожным этапе могуць мець месца фальсіфікацыі.

Задачы перапісу выконвае закрытая бюракратызаваная дзяржаўная структура. Дакладней, сетка такіх структураў. І можна не сумнявацца, што пры жаданні яны давядуць да нас – насельніцтва – той лік, які будзе ім палітычна выгодны. А сапраўдны мы не даведаемся ніколі. Таму што ў аўтарытарнай дзяржаве не бывае, каб адна дзяржаўная працэдура (напрыклад, прэзідэнцкія выбары) была лжывай і фэйкавай, а іншыя дзяржаўныя кампаніі – накшталт перапісу – сумленнымі і празрыстымі.

Такім чынам, спроба паўплываць на дзяржмашыну праз артыкуляцыю сваёй ідэнтычнасці падчас перапісу бачыцца бессэнсоўнай, бо няма ні адной гарантыі таго, што будуць агучаны праўдзівыя лічбы. А вось меркаваць, што будуць агучаныя непраўдзівыя, ёсць усе падставы.

2. Збор асабістых звестак

Усе мы скардзімся на татальны кантроль, цэнзуру і паліцэйскае кіраванне ў краіне, але часта забываемся, што кантроль і паліцэйшчына больш эфектыўныя, чым больш дзяржава ведае пра грамадства, гэта значыць пра нас з вамі. Удзельнічаючы ў перапісе насельніцтва мы добраахвотна перадаем у рукі дзяржавы (апарату гвалту) інфармацыю пра свае звычкі, паводзіны, погляды. Гэта прыкладна тое самае, што сядзець у кампаніі зладзеяў і апавядаць, дзе ў вас дома схованка з грашыма. Сацыяльнае становішча беларусаў, іх прыбытак, крыніцы інфармацыі, якімі яны карыстаюцца: усё гэта, не сумнявайцеся, ляжа на стол кіраўніцтву КДБ і ААЦ (прытым яны, у адрозненне ад нас, атрымаюць праўдзівую інфармацыю) і будзе выкарыстана для ўдасканалення карнага апарату, узмацнення сістэмаў сацыяльнага кантролю на ўсіх узроўнях.

Добраахвотна даючы пра сябе інфармацыю карпарацыям – праз сацсеткі, мы атрымліваем спам і таргетаваную рэкламу. Даючы яе аўтарытарнай дзяржаве – мы атрымліваем значна горшыя наступствы.

Як вы разумееце, ідэальным было б у гэтай сітуацыі агітаваць усіх тых, хто стаіць за перамены ў Беларусі, за поўны байкот гэтага перапісу. Аднак на паўнавартасную кампанію байкоту, вядома, патрэбныя намаганні зусім іншага ўзроўню. Я не маю ілюзіяў датычна таго, што гэтым сваім пастом натхню беларусаў на тое, каб не падтрымліваць сумнеўнае дзяржаўнае мерапрыемства і не даваць у рукі злачынцам інфармацыю, якая будзе выкарыстаная супраць усіх нас.