«Бачна, што ў Лукашэнкі «пажар»»

Дыктатару давядзецца пайсці на саступкі.

Беларуска-польская мяжа застаецца закрытай ужо больш за дзесяць дзён, і сітуацыя ператварылася ў важны элемент вялікай дыпламатычнай гульні. Пасля візіту ў Варшаву кіраўніка МЗС Кітая Ван І, у Мінск прыбыў прадстаўнік вышэйшага кіраўніцтва КНР Лі Сі. Лукашэнка быў вымушаны апраўдвацца і шукаць падтрымкі ў кітайцаў, якія фактычна выступаюць пасярэднікамі ў перамовах паміж Варшавай і Мінскам.

Якія ключавыя тэмы абмяркоўваюцца на сустрэчах Лі Сі з Лукашэнкам і беларускім кіраўніцтвам? Чаго менавіта дамагаецца Кітай?

Пра гэта сайт Charter97.org пагаварыў з эканамістам і палітычным аглядальнікам Дзмітрыем Болкунцом:

— Я думаю, што сярод пытанняў, якія маглі быць запланаваныя на гэты візіт, адно з галоўных для Кітая — гэта гарантыя бяспечнага транзіту грузаў. Улічваючы, што гэты маршрут забяспечвае каля 4% усіх чыгуначных грузаў у Еўропу, ён надзвычай важны для КНР, асабліва для заходніх рэгіёнаў краіны, якія не маюць выхаду да мора. Таму праблемы, што ўзніклі на мяжы, у прыватнасці яе закрыццё, напэўна абмяркоўваюцца.

Не выпадкова Лукашэнка сам загаварыў пра гэта. Гэта падкрэслівае, што тэма можа быць ключавой на перамовах.

— Пасля візіту Ван І ў Варшаву і яго перамоваў з прэзідэнтам Польшчы Каролем Навроцкім і міністрам замежных спраў Радаславам Сікорскім, якія патрабаванні польскі бок мог праз кітайскіх пасярэднікаў перадаць Лукашэнку?

— Лічу, іх было некалькі. Вучэнні «Захад-2025» сталі толькі фармальнай падставай для закрыцця мяжы. Адным з галоўных патрабаванняў з'яўляецца спыненне міграцыйнага крызісу, які Лукашэнка штучна падтрымлівае ўжо чацвёрты год. Польшча вымушаная траціць значныя рэсурсы на забеспячэнне сваёй бяспекі.

Другая складовая — правакацыі рэжыму супраць грамадзян Польшчы і польскай меншасці ў Беларусі: арышты і ціск. Варшава патрабуе экстрадыцыі забойцы польскага салдата на мяжы. Акрамя таго, Польшча настойвае на вызваленні Анджэя Пачобута, а таксама іншых палітвязняў. Магчыма, гэта не заўсёды гучыць публічна, але менавіта такія патрабаванні вылучаюцца. Думаю, Кітай пачуў гэтую пазіцыю.

Калі параўнаць гандаль Кітая з Польшчай і з Беларуссю, розніца — дзесяціразовая. Відавочна, які бок абярэ Пекін, улічваючы таксама маштабы гандлю з Еўрапейскім саюзам.

Беларусь у гэтай сітуацыі выступае толькі як краіна, якая перашкаджае нармальнаму транзіту грузаў. У гэтым вінаваты Лукашэнка: сваёй бездарнай палітыкай ён стварае канфлікты і нязручнасці для дзелавых партнёраў.

— Ці можна меркаваць, што Лукашэнка пойдзе на саступкі — хаця б частковыя — каб дагадзіць Пекіну і дамагчыся адкрыцця мяжы з Польшчай?

— Пойдзе. Упэўнены, ён будзе вымушаны на гэта пайсці. Інакш мяжа застанецца закрытай надоўга — і для грузаў, і для людзей. Мы назіраем новую «жалезную заслону» ў Еўропе: мяжа захлопнулася і для грамадзян, і для бізнесу.

Вядома, кепска, што пакутуюць людзі. Але такія меры трэба было ўводзіць яшчэ 3–4 гады таму. Тады, магчыма, і вайны б не адбылося. На жаль, асобныя палітыкі і бізнес-лабісты ставілі фінансавыя інтарэсы вышэй за правы чалавека. Гэта стварыла цяперашнія праблемы.

Закрыццё мяжы — не санкцыйная мера, а часовый крок для абароны грамадзян і выратавання закладнікаў. Такія дзеянні вымушаюць рэжым прымаць рашэнні. Бачна, што ў Лукашэнкі «гарыць пажар». Ён ужо ўскосна абвінавачвае ў сітуацыі ЗША, сцвярджаючы, што Вашынгтон нібыта хоча адарваць Кітай ад Еўропы. Але гэтыя інсінуацыі нічым не пацвярджаюцца.

Факты простыя: Лукашэнка працягвае падкідваць мігрантаў да мяжы, арганізуе правакацыі супраць палякаў. Вялізныя чэргі — па 30–40 кіламетраў — сталі нормай. Гэта недапушчальна. Таму можна меркаваць, што ў перспектыве бакі ўсё ж сядуць за стол перамоваў, каб знізіць градус напружанасці.

Я ўпэўнены, што і Лукашэнка ў выніку можа да гэтага прыйсці. Ён, вядома, баран — проста рэальна баран. Паводзіць сябе не як чалавек, здольны да кампрамісу, а як самы сапраўдны ўпарты баран, які з усіх сіл імкнецца прадэманстраваць сваю пазіцыю і сваю ўпартасць.

Яшчэ адзін фактар, які можа паскорыць адкрыццё мяжы, — вызваленне палітвязняў. Гэтая тэма ў фокусе ўвагі асабіста прэзідэнта ЗША Дональда Трампа. Пасля яго званка і звароту да яго лаўрэатаў Нобелеўскай прэміі, пытанне стала прыярытэтным. Калі б Лукашэнка вызваліў хаця б большасць палітвязняў, гэта стала б сур'ёзным крокам. Але ён, як баран, спадзяецца атрымаць за іх грошы.

Грошай яму ніхто не дасць. Палепшыць сітуацыю ён можа, але толькі адпусціўшы ўсіх палітвязняў. І вельмі правільна прэзідэнт Трамп назваў іх не зняволенымі, а закладнікамі — political hostages. Гэта сапраўды дакладнае азначэнне.

— Як вы ацэньваеце верагоднасць таго, што Польшча будзе настойваць не толькі на спыненні гібрыдных атак, але і на вызваленні палітвязняў як умовы для адкрыцця мяжы?

— Такія патрабаванні ўжо гучалі. У ліпені 2024 года, калі адбылося абвастрэнне на мяжы, Польшча часткова перакрыла рух грузаў на двое сутак. Гэта прывяло да пачатку вызвалення палітвязняў: 2 ліпеня Лукашэнка быў вымушаны пайсці на гэты крок. Перамовы вяліся праз міжурадавую закрытую групу.

Пазней працэс запаволіўся, але не выключана, што цяпер Лукашэнка зноў атрымаў аналагічныя рэкамендацыі ад Польшчы, магчыма, у закрытым фармаце. Думаю, гэты канал камунікацыі падтрымліваецца і сёння.

Вы можаце падтрымаць сайт Charter97.org наступным чынам:

РАЗЛІКОВЫ МУЛЬТЫВАЛЮТНЫ РАХУНАК ДЛЯ АХВЯРАВАННЯЎ:

Назва банка: Bank Millennium S.A.
Адрас: ul. Stanislawa Zaryna, 2A, 02-593, Warszawa
IBAN: PL97116022020000000216711123
SWIFT: BIGBPLPW
Імя ўладальніка рахунку: Fundacja “KARTA ‘97”
рызначэнне аплаты: Darowizna na cele statutowe

Звязацца з намі можна праз адрас [email protected]