У аўстралійскіх матылькоў адкрылі здольнасці да астраноміі

Навукоўцы пабудавалі для іх сапраўдны планетарый.

Аўстралійскія гіганцкія матылькі багонг могуць арыентавацца пры міграцыі, гледзячы на зоркі. Раней меркавалася, што такія здольнасці маюць толькі людзі і некаторыя птушкі. Каб высветліць, як уладкаваны рух матылькоў, навукоўцы пабудавалі для іх сапраўдны планетарый, гаворыцца ў артыкуле, апублікаваным у часопісе Nature.

У свеце налічваецца вялікая колькасць жывёлаў, якія мігруюць, у пэўны час года пераадольваюць часам велізарныя адлегласці для прадаўжэння роду. Навукоўцы даследуюць розныя механізмы навігацыі, патрэбныя розным відам, каб арыентавацца ў прасторы і пракладаць шлях строга па баках свету. Жывёлы выкарыстоўваюць розныя прыродныя арыенціры, якія дазваляюць не збіцца з курсу, усе яны даўно вядомыя навуцы – кірунак ветру, акіянскія хвалі, сонца, магнітнае поле Зямлі.

Навукоўцы пад кіраўніцтвам Дэвіда Дрэера з Лундскага ўніверсітэта (Швэцыя) пастанавілі высветліць механізм навігацыі багангскага матылька (Agrotis infusa) – матылька велічынёй з далонь з сямейства совак, які вядомы сваімі міграцыямі два разы на год да Аўстралійскіх Альпаў і назад.

Увесну маладыя асобіны робяць доўгую вандроўку даўжынёй прыкладна тысячу кіламетраў, каб дасягнуць горнага масіву з пячорамі на паўднёвым усходзе Аўстраліі. Аб'ядноўваючыся ў велізарныя чароды, матылі ляцяць да гэтых пячораў, каб схавацца ад спякоты, увосень жа яны робяць зваротны шлях да месца нараджэння, каб размножыцца і памерці. Кожны матылёк бывае ў пячорах усяго раз у жыцці, гэта значыць сапраўды пракладвае шлях туды, дзе ніколі не бываў. Навукоўцаў зацікавіла, як кузуркам гэта ўдаецца. У мінулых працах было паказана, што для навігацыі матылькі выкарыстоўваюць магнітнае поле Зямлі, аднак навукоўцам вядома, што жывёлы рэдка выкарыстоўваюць для навігацыі толькі адзін арыенцір.

Яны правялі эксперымент – падчас восеньскай міграцыі матылькоў прывязвалі ніткай і змяшчалі ў «сімулятар палёту», адсочваючы кірунак іх руху. Высветлілася, што пад адкрытым зорным небам матылькі спрабавалі ляцець строга на поўнач, як гэта адбываецца ў натуральных умовах. Каб вызначыць, ці арыентуюцца яны паводле зорак, матылькоў змяшчалі ў закрыты аб'ём, на столь якога праекцыянавалася «зорнае неба». Высветлілася, што пры натуральным размяшчэнні зорак матылькі арыентаваліся на поўнач, а пры павароце зорнага неба на 180 градусаў ляцелі назад.

Пры гэтым, калі зоркі праекцыянаваліся на «неба» выпадковым чынам, матылькі пераставалі рухацца ў нейкім вызначаным кірунку. Абодва эксперыменты – пад адкрытым небам і ў «планетарыі» праводзіліся ўнутры катушак Гельмгольца, якія дазвалялі абнуліць магнітнае поле Зямлі.

«Наколькі мы ведаем, акрамя людзей і некаторых птушак, якія мігруюць уначы, ніводная жывёла больш не выкарыстоўвае зоркі для навігацыі ў пэўным геаграфічным кірунку, – гаворыцца ў працы. – Калі багонгі робяць гэтак сама, гэта можа растлумачыць іх здольнасць утрымліваць закладзены курс міграцыі нягледзячы на начны рух зорак».

Навукоўцы паспрабавалі выявіць спецыфічныя механізмы ў мозгу казурак, якія адказваюць за гэты феномен. Яны вылучылі тры групы нейронаў, за актыўнасцю якіх навукоўцы сачылі пры павароце «зорнага неба» над кузуркай. «У некаторых нейронаў пікавая электрычная актыўнасць супадала з пэўным вуглом павароту неба, гэта значыць гэтыя клеткі рэагавалі больш за ўсё, калі матылёк размяшчаўся пэўным чынам у адносінах да неба, асабліва, калі яны былі накіраваныя ў кірунку поўдня», – гаворыцца ў працы.

З жывёлвш толькі людзі і птушкі здольныя выкарыстоўваць для навігацыі асобныя зоркі і сузор'і, нагадваюць навукоўцы. «Застаецца незразумелым, як самыя яркія зоркі могуць быць адрозныя маленькімі складанымі вачыма матылька. Але Млечны Шлях, які ў некаторых частках паўднёвага неба становіцца самай яркай паласой на небе, хутчэй за ўсё бачны матылькам багонг, пра што гавораць нашы фізіялагічныя доследы», – дадалі навукоўцы.

Вы можаце падтрымаць сайт Charter97.org наступным чынам:

РАЗЛІКОВЫ МУЛЬТЫВАЛЮТНЫ РАХУНАК ДЛЯ АХВЯРАВАННЯЎ:

Назва банка: Bank Millennium S.A.
Адрас: ul. Stanislawa Zaryna, 2A, 02-593, Warszawa
IBAN: PL97116022020000000216711123
SWIFT: BIGBPLPW
Імя ўладальніка рахунку: Fundacja “KARTA ‘97”
рызначэнне аплаты: Darowizna na cele statutowe

Звязацца з намі можна праз адрас charter97@gmail.com