Беларуска стала першай у свеце біятланісткай у статусе бежанкі

Дар'я Далідовіч паедзе на Кубак свету.

29 снежня біятланістцы Дар'і Далідовіч споўнілася 21 год. Яна кажа, што нічога не будзе загадваць. Беларуска, якой у роднай краіне перакрэслілі кар'еру, рыхтуецца да дэбюту ў Кубку свету — галоўнай серыі спаборніцтваў у біятлоне. Выступаць яна будзе ў статусе бежанкі. Дар'я распавяла MOST аб пераездзе ў Польшчу, пераходзе з лыжных гонак у біятлон і пра тое, чаму, калі б не бацька, магчыма, скончыла б са спортам.

Эміграцыя для Дар'і пачалася ў лютым 2022 года — незадоўга да пачатку поўнамаштабнай вайны ва Украіне. Разам з сям'ёй спартсменка апынулася ў Польшчы. Тут і стартавала біятлонная кар'ера беларускі, якая раней выступала ў лыжных гонках.

— Наогул у свой час я павінна была прайсці прагляд у біятлоне ў Уладзіміра Аленішкі, але трэнер з'ехаў у Літву (у 2025 годзе Аленішку пазбавілі віду на жыхарства ў Літве, прызнаўшы яго пагрозай для гэтай краіны. — Заўв.). Потым, як вы ведаеце, мне не давалі выступаць у Беларусі ў лыжных гонках. І калі прыбыла ў Польшчу, то знакамітая лыжніца Юстына Кавальчык, якая тады працавала ў польскім біятлоне, прапанавала змяніць профіль. Я з радасцю згадзілася, — успамінае Дар'я.

У Далідовіч, якая ніколі не трымала вінтоўку ў руках, пачало атрымлівацца. Яна нават выйграла юніёрскі чэмпіянат Польшчы ў летнім біятлоне. Але потым з-за ўнутраных арганізацыйных пытанняў Дар'я амаль на два гады засталася без вялікага спорту.

— Мне не дазволілі працаваць з моладзевай зборнай, — коратка кажа Дар'я, не называючы прычын. — Потым быў цяжкі перыяд. Часам прымушала сябе трэніравацца, але гэтага дакладна было недастаткова. Без канкурэнцыі немагчыма прагрэсаваць, ды і мне па характары вельмі цяжка працаваць адной.

«Пусціла слязу, калі даведалася пра канчатковы вынік»

Бацька Дар'і, знакаміты лыжнік Сяргей Далідовіч, вырашыў змагацца да канца за кар'еру дачкі. У выніку летась ураджэнка Беларусі стала першай у свеце біятланісткай, якая атрымала права выступаць як бежанка. Далідовіч спаборнічала сярод юніёрак. Лепшы вынік — 32-е месца ў спрынце на чэмпіянаце свету.

— Вядома, без сур'ёзнай летняй падрыхтоўкі было цяжка. Крыўдна было, што мяне абганяюць дзяўчаты маладзейшыя па ўзросце. Але я атрымала першы паўнавартасны спаборніцкі досвед.

З лета 2025 года былая лыжніца трэніруецца з рэзервовай польскай камандай — за сродкі Міжнароднага алімпійскага камітэта, які выдзеліў стыпендыю на падрыхтоўку.

Гэтай зімой Дар'я выйшла на новы ўзровень і ўжо выступала сярод дарослых на Кубку IBU — другой па рангу серыі стартаў пасля Кубка свету. На этапе ў італьянскім Рыднаў Далідовіч нечакана заняла 11-е месца ў спрынце сярод 106 удзельніц, не дапусціўшы ніводнага прамаху.

— Я нават пусціла слязу, калі даведалася пра канчатковы вынік! Не верыла сваім вачам… Відаць, менавіта тады прыйшло разуменне, што ўсе пакуты апошніх гадоў былі не дарэмна! І адстралялася без прамахоў. Для мяне гэта на дадзены момант супердасягненне.

Дзякуючы 11-му месцу ў Рыднаў беларуска ў студзені наступнага года выступіць у кампаніі найлепшых біятланістак — на Кубку свету.

— Дакладна за дзень да нашай размовы атрымала пацвярджэнне, што магу стартаваць у спрынце ў нямецкім Абергофе. Вядома, гэта прыемна. Пэўна, мне яшчэ не па сілах складаць канкурэнцыю топавым біятланісткам, але буду змагацца з астатнімі. Ведаю, што з лыжным ходам у мяне ўсё нядрэнна. Аднак важная стабільнасць у стральбе.

«Літасць — апошняе, што мне трэба»

Далідовіч кажа, што яе не збянтэжвае абрэвіятура BRT (Biathlon Refugee Team — біятлонная каманда бежанцаў), пад якой яна выступае.

— Ды якая з мяне бежанка… Хутчэй гэта мяне смешыць. Я адчуваю сябе часткай зборнай Польшчы, таму не важна, што там напісана ў пратаколе. А спартсмены з іншых каманд, можа, і хацелі б даведацца, што хаваецца за BRT, але пытанняў мне не задавалі.

Іншых «бежанцаў» у сусветным біятлоне пакуль няма. Дар'я ўспамінае, што аднойчы яе пашкадавалі з нагоды бягучага статусу.

— Гэта было прыкладна год таму. Звычайна за мяне атрымліваў акрэдытацыю трэнер зборнай Польшчы, а тут забыўся, і я пайшла заяўляцца на спаборніцтвы сама. Тады прадстаўнікі зборнай Казахстана ўбачылі і пачалі казаць: «Ой, бядная, яшчэ і акрэдытацыяй займаешся». Я толькі смяялася. Літасць — апошняе, што мне трэба.

«Мне падабаецца страляць, але не стае досведу»

Па словах Далідовіч, стральба лежачы ў яе ідзе «даволі добра». А вось са стральбой стоячы пакуль шмат пытанняў.

— Холасты трэнаж (трэніроўка стральбы без баявых патронаў. — Заўв.) мне надзвычай патрэбны, хоць часам на гэтыя мішэні ўжо і глядзець не магу. Пасля няўдалай стральбы часам так засмучаюся, што думаю пра лыжныя гонкі, дзе меней фактараў уплывае на канчатковы вынік. А ў біятлоне можаш быць добра гатовы фізічна, але не пайшла стральба — і ўсё.

Праблема не толькі ў тым, што Дар'я трымае вінтоўку ў руках менш за два гады, — пакутуе якасць самой зброі, што адчувальна адбіваецца на дакладнасці.

— Маёй цяперашняй вінтоўцы гадоў 30. Спадзяюся, у наступным сезоне ўдасца памяняць хаця б ложа. Мне падабаецца страляць, але не стае досведу, а з ім і канцэнтрацыі ў дэталях: то курок пацягну не ў той момант, то плячо не так павярну. Трэнер кажа, што ўсё прыйдзе з часам.

Як бы там ні было, Дар'я не шкадуе, што змяніла від спорту.

— У лыжных гонках манатоннасць забівала. У біятлоне больш драйву.

«Часам цяжка з жартамі»

Дар'я кажа, што ўжо адчувае сябе сваёй у камандзе, з якой трэніруецца.

— Вядома, пакуль мая польская мова яшчэ не ідэальная. Дзе-нідзе магу саромецца пагаварыць на няспартовыя тэмы. Часам цяжка з жартамі: перакладаю з рускай на польскую, а людзі не смяюцца. Потым разумею, што даслоўны пераклад тут недарэчны. Але амаль з усімі добра ладжу.

Далідовіч хацела б у будучыні прадстаўляць Польшчу.

— Мясцовая федэрацыя біятлона зацікаўленая ўва мне. Мы размаўлялі пра магчымасць атрымання польскага пашпарта. Хутка буду падаваць дакументы, а там застанецца чакаць. Думаю, усё рэальна.

«Бацька зрабіў усё правільна»

У перапынках паміж трэніровачнымі зборамі і спаборніцтвамі Далідовіч працуе ў Закопане пад кіраўніцтвам бацькі. Дар'я яму вельмі ўдзячная.

— Калі б не ён, то даўно скончыла б з гэтым спортам. Тата так верыць у мяне! Ведаеце, раней мне было цяжка з ім трэніравацца. Тата больш глядзеў на мяне як на спартсменку, а не як на дачку. Так было і дома: пастаянныя размовы пра спорт. Гэта ціснула: мне хацелася перадусім бацькоўскай апекі. Думаю, сёння лепш знаходзім баланс. Дарэчы, бачу, што ў Польшчы ў спартыўнай школе вучні яго вельмі любяць.

Дар'я ўзгадвае, што для яе пачатак эміграцыі быў цяжкім. Яна сумавала па доме ў Мінску, па сяброўках, звыклай абстаноўцы.

— Вядома, былі сваркі з бацькам на глебе пераезду. Мне тады не хапіла некалькіх месяцаў, каб давучыцца ў школе… З цягам часу разумею, што ён зрабіў усё правільна. Калі спартсменка Далідовіч аказалася не патрэбная ў Беларусі, то няхай там кусаюць локці. Раней крыўдзіла такое стаўленне, а сёння нават удзячная людзям, якія паставілі на мне крыж. Дзякуй ім без усякага сарказму.

«Спорт дома амаль не гляджу»

У Польшчы сям'я Далідовічаў жыве зусім побач з Закопане — у вёсцы Касцеліска. Дар'я прызнаецца, што сумуе па вялікіх гарадах.

— Калі б магла, то пераехала б у ўмоўны Кракаў, Варшаву або Катовіце. У Закопане хапае турыстаў, якія катаюцца на лыжах або ходзяць у горы, але гэта ўсё роўна не тое. Часам хочацца бачыць больш людзей, адчуваць, што жыццё кіпіць. Хаця ў біятлоне спаборніцтвы звычайна праходзяць якраз у месцах накшталт Касцеліска.

Далідовіч кажа, што ўмее «адключаць галаву» пасля трэніровак і выступленняў.

— Спорт дома амаль не гляджу. Але ў мяне няма асаблівых хобі. Магу кнігу пачытаць або пагуляць у гульні.

«Хацела паказаць сябе і абагнаць тых, каму прайгравала»

Па словах Дар'і, яе найбліжэйшая мэта — прагрэсаваць і перавысіць свой найлепшы вынік.

— У гэтым сезоне я хацела паказаць сябе, атрымаць шанец поўнацэнна трэніравацца і абагнаць тых дзяўчат, каму прайгравала летась. Улетку са зборнай, напэўна, упершыню так жорстка трэніравалася. Часам здавалася, што цела не справіцца з нагрузкай. Але такая праца прынесла плады. Буду старацца паляпшаць стральбу і, спадзяюся, калісьці змагу прайсці без прамахоў і чатыры агнявыя рубяжы.

Беларуска не хавае, што марыць пра траплянне на Алімпійскія гульні. Праўда, відаць, гэтага не адбудзецца ў 2026 годзе.

— Мы з трэнерам спрабавалі даведацца, ці магу выступіць ужо на Гульнях у Італіі, у цяперашнім статусе бежанкі. Аднак канкрэтнага адказу не дабіліся. Проста далі зразумець, што, маўляў, мне яшчэ рана.

Вы можаце падтрымаць сайт Charter97.org наступным чынам:

РАЗЛІКОВЫ МУЛЬТЫВАЛЮТНЫ РАХУНАК ДЛЯ АХВЯРАВАННЯЎ:

Назва банка: Bank Millennium S.A.
Адрас: ul. Stanislawa Zaryna, 2A, 02-593, Warszawa
IBAN: PL97116022020000000216711123
SWIFT: BIGBPLPW
Імя ўладальніка рахунку: Fundacja “KARTA ‘97”
рызначэнне аплаты: Darowizna na cele statutowe

Звязацца з намі можна праз адрас [email protected]