«Усё ж у нас былі адносіны, каханне, мы доўга сустракаліся»

Беларуска ўзяла для хлопца пяць крэдытаў і стала паручальніцай па пазыцы на 25 тысяч долараў.

Апошнія гады Ірына жыве паводле прынцыпу: пазычай роўна столькі, колькі можаш падарыць. На гэта інтэрв’ю яна пагадзілася толькі з адной прычыны — магчыма, для кагосьці з дзяўчат яе гісторыя стане важным урокам. За крыху больш як пяць гадоў адносін яна ўзяла на сябе пяць крэдытаў для маладога чалавека, а потым стала яго паручальніцай па пазыцы на 25 тысяч долараў. Спачатку хлопец спраўна ўсё плаціў, але пазней перастаў і з’ехаў з краіны. Ірына засталася сам-насам з грашовымі абавязкамі перад банкамі. Пра тое, як у такіх абставінах не здацца і не звар’яцець, яна распавяла «Зеркалу».

У мэтах бяспекі імёны ў тэксце змененыя.

Ірыне каля 30, цяпер яна жыве ў Літве. З Максімам яны даўно не бачыліся, але ў яе дагэтуль ёсць яго кантакт. А ў яго — яе. Не хавае: у перыяды, калі было асабліва цяжка, яна яму пісала. Казала, што ненавідзіць. Пыталася, як можна было так з ёй абысціся.

— Усё ж у нас былі адносіны, каханне, мы доўга сустракаліся, — ужо спакойна распавядае суразмоўніца. — [Неяк пацікавілася]: «Хоць раз за ўвесь гэты час ты мне напісаў, спытаў, як я? Як плачу? Можа, мне патрэбна дапамога?» Адказаў: «Разумееш, калі б у мяне былі грошы, я б табе дапамог». Не паверыла… Якось так. Наадварот, ён спрабаваў у мяне [яшчэ] пазычаць. [Пераконваў], што гэта пытанне жыцця і смерці. Паклала трубку, бо разумела: я вельмі эмпатычная або дурнаватая. Напісала сяброўцы, яна: «Не смей [яму дапамагаць], выключы тэлефон і кладзіся спаць». Адключыла, мяне трэсла. Раніцай ён спрабаваў мной маніпуляваць, [тлумачыў], што ледзь не па падваротнях начуе.

Максім крыху старэйшы за Ірыну. Маладыя людзі перасекліся дзесяць гадоў таму ў агульнай кампаніі. Убачыліся раз, потым яшчэ раз. Сустрэліся, пагулялі, пабывалі ў супольнай паездцы. Так пачалі завязвацца адносіны. Для дзяўчыны яны былі першымі сур’ёзнымі.

— Ён у цэлым добры хлопец, — апісвае яна абранніка.

Прыблізна праз два гады Максім пацікавіўся ў Ірыны, ці могуць яе бацькі пазычыць яму грошы. Яны нібыта былі патрэбныя сваяку на бізнес. Яна адказала, што не, ён настойваць не стаў, і тэму закрылі. Праз некаторы час малады чалавек зноў вярнуўся да фінансавага пытання. У яго хварэла бабуля, і ён збіраў ёй на аперацыю. З гэтай жанчынай дзяўчына знаёмая не была, але пра такія праблемы ў сям’і чула.

— На той момант я працавала менеджарам па продажах, а ён адміністратаром у гандлёвай сетцы. Кажу: у мяне зарплата будзе, дапусцім, 10-га чысла. Я жыла з бацькамі і разумела: значную частку сумы магу даць. Не памятаю, колькі гэта было, але ён адказаў, што трэба больш. Сказаў, ёсць магчымасць аформіць крэдыт, — вяртаецца да тых падзей суразмоўніца. — Я адмовілася. Патлумачыла, што, па-першае, баюся, а па-другое, у маёй сям’і імі ніхто ніколі не карыстаўся. Дзень за днём ён мяне «апрацоўваў», але нядоўга. Нібыта разумела: гэта непазбежна, я ўсё адно туды (у банк. — Заўв. рэд.) паеду. У мяне да яго былі нейкія шчанячыя пачуцці.

Максім прапанаваў Ірыне аформіць крэдытку на пяць тысяч рублёў. На яе пытанне, чаму ён не возьме ўсё на сябе, тлумачыў, што ў яго ў гэтым банку ўжо ёсць пазыкі і яму не дадуць. Аднак абяцаў плаціць самастойна.

— На што Максім [тады] патраціў грошы, я, шчыра, не маю ўяўлення, — кажа дзяўчына. — Бабулі аперацыю не рабілі.

Пазней малады чалавек ўгаварыў Ірыну аформіць для яго яшчэ адну картку. Яна была на суму прыкладна ўдвая меншую за папярэднюю. Потым паследавалі яшчэ тры пазыкі на агульную суму больш як дзесяць тысяч рублёў.

— Усе крэдыты, у прынцыпе, ішлі не тое каб адзін за адным, але і не вельмі на аддаленні. [Акрамя першага], нават не ведаю, з якой мэтай браліся. Не было такога, каб ён тлумачыў: мне патрэбныя грошы, таму што… Проста казаў: «Патрэбныя грошы», — апісвае сітуацыю Ірына. — Чацвёртая і пятая [пазыкі] ужо былі як апошні глыток таго, што мне яшчэ могуць даць банкі. Абяцаў, заплаціць іх ледзь не заўтра. Закрые здзелку (на той момант мужчына казаў, што займаецца бізнесам. — Заўв. рэд.) і ўсё хутка верне.

Па словах Ірыны, кожны раз, калі яна адпраўлялася па новы крэдыт, баялася. Ішла ў банк са слязьмі. Перад гэтым яны з Максімам заўсёды сварыліся.

— У той жа час разумела: ён усё аплачвае. Банкі да мяне ніякіх пытанняў не маюць. Я яму давярала. Ды і адносіны ў нас адразу былі добрыя. Усё пачыналася з кахання. Хапала прыемных момантаў. Думала, выйду за яго замуж. Ён праяўляў клопат: падвезе, сустрэне, пачакае. Пры гэтым, калі кудысьці ідзём, сам плаціць. Бывала, што я запраўляла машыну ці яшчэ што. Але гэта рэдкасць. Фінансавая частка заўсёды ляжала на ім, — узгадвае суразмоўніца. — Цяпер гляджу на некаторыя рэчы [ў адносінах] — [і разумею], што гэта жорсткі аб’юз. Ён рэўнівы, [з прэтэнзіямі] кшталту «такую спадніцу не насі», «туды не хадзі», «з тым не сустракайся». Першапачаткова я гэта слухала, але пазней мне гэтыя «парады» сталі да аднаго месца.

Пра крэдыты для каханага чалавека Ірына не распавядала ні блізкім, ні сябрам. Баялася асуджэння. У ладзе жыцця Максіма грошы з пазыкаў таксама нічога не змянялі. Дарагіх рэчаў, новых тэлефонаў у яго не з’яўлялася. Адзінае, — жартуе суразмоўніца, — у такія моманты ён мог «больш козыраваць у краме».

— Ён быў такі, што калі мы сустракаліся з сябрамі, казаў: «Я заплачу». І за ўсіх без праблем разлічваўся. Я не супраць, калі мужчына так робіць, але калі можа. А гэта нейкія незразумелыя понты. З-за гэтага ў нас таксама шмат разоў былі скандалы. На ягонае «Я закрою рахунак» пыталася: «З якіх грошай? З тых, што я табе з крэдыту дала?», — распавядае дзяўчына. — Цяпер думаю, магчыма, нейкія сумы ў яго ішлі на перапазычванні. У яго не было нейкага нармальнага даходу, а жыць хацеў прыгожа. Пазыкі мы бралі на максімальны тэрмін, а чым ён большы, тым меншы штомесячны плацёж.

«Я яму тэлефаную: «Ты што, не заплаціў?» Ён пачаў вешаць локшыну на вушы»

Праз каля пяць гадоў адносін пара пачала жыць разам. Максім працаваў у турызме. Паводле слоў Ірыны, у пэўны момант ён зразумеў, што ў гэтай сферы можна добра зарабляць, і захацеў адкрыць сваю справу. Адкуль ён узяў на гэта грошы, дзяўчына не ведае. Мяркуе, знайшліся спонсары. Гэта быў 2020 год. Максім паклікаў яе да сябе ў каманду, яна пагадзілася. Яна бачыла напрамкі, у якіх тут можа развівацца, а значыць, добра зарабляць.

У асабістым жыцці, у адрозненне ад спраў, усё ішло не так гладка. Дзяўчына задумвалася пра разрыў, бо адносіны «нібыта былі, але нікуды не рухаліся».

— Магчыма, я заставалася з-за крэдытаў, якія, [думала], не змагу плаціць, — разважае яна.

Калі фірма запусцілася, малады прадпрымальнік вырашыў узяць у банку грошы для развіцця. Разлічваў на 25 тысяч долараў. У паручальнікі паклікаў Ірыну — тлумачыў, што пакрываць доўг будзе арганізацыя. Дзяўчына ўспамінае, што патрэбны быў хтосьці з супрацоўнікаў.

— Не было так, што я лёгка пагадзілася. Я, вядома, нервнічала і плакала. Выношвала ў сабе, ведаючы, колькі [пазыкаў] і так на мне. Калі прыехалі ў банк, мне, натуральна, супрацоўніца задала пытанне: «Ці ведаеце, што ў выпадку чаго вы будзеце несці адказнасць?» Кажу: «Так». Менавіта ў той момант я была суперспакойная. Разумела: чалавек не кіне мяне з такой сумай, не можа падобнае здарыцца, — усміхаецца суразмоўніца. — Як спала ў тую ноч? Я ўвогуле не ведаю, як гэты час сплю (смяецца). З магніем, напэўна.

Для крэдытаў уводзяць навінкі: здаецца, трэба прызвычаіцца да новай рэальнасці па стаўках — яны перавышаюць псіхалагічную мяжу

Першапачаткова ўпэўненасць у Максіме сябе апраўдвала. Наколькі памятае дзяўчына, першыя тры ці чатыры месяцы ён плаціў па рахунках. А потым яна звярнула ўвагу, што маладому чалавеку пачала тэлефанаваць прадстаўніца банка — цікавілася, калі ён пагасіць плацеж. Пазней яна звярнулася да Ірыны: «Вы ведаеце, што ў вас пратэрміноўка?»

— Я яму тэлефаную: «Ты што, не заплаціў?» Ён пачаў вешаць локшыну на вушы. І ўсё, з гэтага моманту, можна сказаць, пачаліся праблемы, — узгадвае суразмоўніца. — Зразумела: раз гэты вялікі ён не можа аплаціць, то мае маленькія таксама не пагасіў. У нейкія месяцы я ўжо сама іх закрывала. Я думала: разабрайся ты хоць з гэтым!

Пры гэтым, працягвае Ірына, справы ў фірме, як ёй здавалася, ішлі нармальна. Кліенты былі, арэнда памяшкання і заробак выплачваліся. Куды яшчэ накіроўваўся даход?

— Не ведаю. Можа, я і пыталася, але не атрымлівала вразумнага адказу, — адказвае яна. — Магчыма, ён траціў грошы на нешта іншае. Хутчэй за ўсё, у яго былі абавязанні не толькі перад банкам, і ён расстаўляў прыярытэты.

Сітуацыя з вялікай пазыкай ускладнялася. Пасля званкоў Максіму і Ірыне ўстанова перайшла да лістоў. Наколькі памятае суразмоўніца, маладому чалавеку прыйшло паведамленне, што грошы будуць спагнаны прымусова.

— Гэты працэс не вельмі хуткі. Колькі там месяцаў усё было ў такой цягуццы, — апісвае яна. — Якімі сталі нашы адносіны ў той перыяд? Як такіх іх не было. Неяк жылі. А потым ён кажа, што яму трэба з’ехаць [з Беларусі]. Адказваю: окей. Праз столькі гадоў з’явілася абыякавасць да яго як да хлопца. Што, куды ты там едзеш… Ой, едзь. Я ўсё адно ў большасці выпадкаў або ў офісе адна сядзела, або з сяброўкамі магла сустрэцца.

Пра магчымыя праблемы з крэдытам, дзе выступала паручальніцай, Ірына не думала.

— Пасля таго як да яго пачаліся пытанні наконт прымусовага спагнання, усё [нібы] сціхла. Не ведала, што там адбывалася. Думала, можа, ён заплаціў, — дзеліцца тагачаснымі думкамі суразмоўніца.

«Папрасіў сябра закрыць офіс, вывезці мэблю. Пасля гэтага зразумела: ён ужо не прыедзе»

Куды менавіта з’ехаў Максім, Ірына не цікавілася. Ён доўга не вяртаўся, але кантакт падтрымліваў. Калі да яе звярнуліся супрацоўнікі органаў прымусовага выканання (АПВ) і паведамілі, што цяпер яна як паручальніца павінна пагашаць крэдыт, дзяўчына звязалася з хлопцам. Той адказаў, што вяртацца пакуль не плануе, але плацёж закрые.

— Пытаюся ў яго: як? Бо калі АПВ выстаўляюць тэрмін, то яны праз нейкі прамежак часу прыйдуць дадому апісваць маёмасць. З’явяцца яны па адрасе рэгістрацыі, то-бок [у маім выпадку] у мамы, якая будзе проста ў вялізным шоку, — не хавае эмоцый суразмоўніца. — Давялося з ёй пагаварыць. Натуральна, я ёй распавяла толькі пра паручальніцтва. Яна была ў шоку. Магчыма, дагэтуль перыядычна плача па гэтых грашах, бо я і сама кожны раз плачу са слязьмі. Вядома, яна мяне падтрымлівае, кажа: «зато цяпер ты жывеш за мяжой». Але ёй гэта таксама вельмі складана даецца.

Па словах суразмоўніцы, амаль усе 25 тысяч долараў доўгу ў выніку апынуліся на ёй. З АПВ прыйшлі апісваць маёмасць. Гэта Ірына ўспрымала як начны кашмар. З яе рэчаў арышт наклалі толькі на мабільны. Астатняе ў доме было бацькоўскае.

— Не памятаю, ці плаціла я ў той момант нешта па гэтым крэдыце… У першы прамежак часу я яшчэ разлічвала атрымаць нейкую частку грошай ад Максіма, потым зразумела, што чакаць няма чаго, — узгадвае Ірына. — Ён радзей стаў адказваць. Урэзалася [ў памяць] фраза з нашай з ім размовы. Я сказала: «Слухай, ты мне столькі праблем пакінуў», а ён: «Я не лічу твае праблемы праблемамі»… Максім папрасіў сябра закрыць офіс, вывезці мэблю. Пасля гэтага зразумела: ён ужо не прыедзе.

У пэўны момант дзяўчына і сама вырашыла, што больш не хоча жыць у Беларусі. Адчувала сябе падманутай, плюс разумела, што на ёй вісіць адзін вялікі крэдыт і пяць маленькіх. Паводле слоў Ірыны, ні адзін з іх Максім да канца так і не выплаціў. Аднак мара пра эміграцыю хутка развеялася: дзяўчыне абмежавалі выезд з краіны. Яна судзілася з банкам, каб абмежаванне знялі, але не дапамагло.

— У мяне здарылася істэрыка. Мама сказала, што трэба звязвацца з банкам і нешта ім прапаноўваць. Не ведаю, адкуль яна гэта даведалася, можа, хто падказаў. Вечна не хачу слухаць бацькоў, але часам, відаць, трэба, — усміхаецца. — Пазваніла ім, яны параілі напісаць зварот з тым, што я магу ім прапанаваць.

Як і ў многіх беларусаў, у Ірыны была заначка — тры тысячы долараў. З імі яна планавала пачаць новае жыццё ў Літве. Яшчэ дзве тысячы да гэтай сумы дадалі мама і хросны. Апошні сказаў: «Калі на вяселлі не пагуляю, дык проста табе дару».

— Напісала ў банк, што разова магу ўнесці пяць тысяч долараў і прашу астатняе разнесці на пэўны тэрмін. Узамен прашу адкрыць выезд, — распавядае дзяўчына. — Іх рашэнне чакалі каля двух тыдняў. Яны пайшлі на прымірэнне. Астатнюю суму размеркавалі мне на некалькі гадоў. Першыя плацяжы былі па 300 долараў, потым каля 400.

З выплатамі Ірына спраўляецца сама. З бацькамі Максіма дзяўчына знаёмая. Кажа, што яны добрыя людзі, але ў іх няма грошай або багатых сваякоў, каб ёй дапамагчы. Да іх дзяўчына не звярталася. Яны самі падтрымку таксама не прапаноўвалі. Хаця, адзначае суразмоўніца, пра яе крэдыты ведаюць.

«Трэба працягваць жыць — не хочацца паміраць, нічога ў жыцці не пабачыўшы»

У Літве ў Ірыны ёсць пастаянная праца і паралельна падпраца. З маленькімі крэдытамі дзяўчына ўжо разабралася. Застаўся толькі буйны.

— Ці стала лягчэй? І так, і не, — смяецца. — Бо вялікі высмоктвае з мяне ўсе сокі. Разумею, колькі грошай магла б адкласці. Дагэтуль з-за таго, што ў мяне даволі сур’ёзныя фінансавыя абавязкі, не магу адчуваць сябе ўстойліва. Ды і ў адносінах усё склалася [так] няўдала, што ўжо мужчынам асабліва не давяраеш.

І ўсё ж, нягледзячы на няпростую фінансавую сітуацыю, у Ірыны атрымліваецца так разлічваць бюджэт, што яна ні разу не заставалася без грошай. Часам бывала, што разумела: цяпер заплаціць арэнду за кватэру, і на месяц застанецца літаральна сто еўра.

— [У такія моманты] мяне трошкі падтрымліваў факт, што ў мяне ёсць падпраца і я што-нешта там ды атрымаю, — распавядае яна. — Вядома, дысбаланс прысутнічае, але, мне здаецца, я добра жыву, атрымліваю асалоду ад жыцця. Памятаю, калі мама пачула пра гэтыя 25 тысяч, я ёй сказала: «Не перажывай, у мяне ўсё будзе добра». Раз лёс выдаў у рукі такія карты і я ў такую дупу ўлезла, значыць, трэба разбірацца, а не накладаць на сябе рукі. Так, [тады] я так учыніла, і на той момант гэта было правільнае рашэнне. Я кахала і дапамагала чалавеку.

Пры гэтым, адзначае Ірына, яна нікому не пажадала б апынуцца ў яе сітуацыі.

— Кожны раз, калі распавядаю сваю гісторыю, пачынаю плакаць, бо гэта насамрэч вельмі цяжка, — кажа яна як ёсць. — Але, можа, таму я настолькі аптымістычная. Доўгі час я ў даўгах і праблемах. Не ведаю, колькі мне засталося… Можа, мяне заўтра машына зіб’е, таму выпрацавала для сябе такую стратэгію: калі хачу кудысьці паехаць, стараюся гэта зрабіць, хачу нешта купіць — таксама. Натуральна, з разумнай галавой і не за апошнія грошы. Трэба працягваць жыць — не хочацца паміраць, нічога ў жыцці не пабачыўшы.

Вы можаце падтрымаць сайт Charter97.org наступным чынам:

РАЗЛІКОВЫ МУЛЬТЫВАЛЮТНЫ РАХУНАК ДЛЯ АХВЯРАВАННЯЎ:

Назва банка: Bank Millennium S.A.
Адрас: ul. Stanislawa Zaryna, 2A, 02-593, Warszawa
IBAN: PL97116022020000000216711123
SWIFT: BIGBPLPW
Імя ўладальніка рахунку: Fundacja “KARTA ‘97”
рызначэнне аплаты: Darowizna na cele statutowe

Звязацца з намі можна праз адрас [email protected]