Навукоўцы: коткі сябруюць з людзьмі каля чатырох тысяч гадоў

Гэта значна менш, чым лічылася.

Коткі звычайна паводзяць сябе надзвычай незалежна — і новае даследаванне, праведзенае брытанскімі навукоўцамі, стала яшчэ адным пацвярджэннем гэтага факта. Эксперты ўсталявалі, што даместыкацыя дзікіх котак адбылася значна пазней, чым лічылася, і ўвогуле — у іншым месцы, паведамляе BBC.

Навукоўцы з Оксфардскага ўніверсітэта вывучылі косткі котак, знойдзеныя падчас археалагічных раскопак у розных кутках свету. У выніку яны зразумелі, што коткі ўсталявалі цесныя ўзаемаадносіны з людзьмі ўсяго каля 4 тыс. гадоў таму — і гэты працэс адбываўся ў Паўночнай Афрыцы, а не ў Леванце, як меркавалі эксперты раней.

«Коткі цяпер паўсюль, пра іх робяць тэлепраграмы, а ў інтэрнэце яны проста пануюць, — кажа прафесар з Універсітэта Оксфарда Грэгер Ларсан. — Але нашы адносіны з коткамі пачаліся прыкладна 3,5 тыс. або 4 тыс. гадоў таму, а не 10 тысяч».

Усе сучасныя коткі паходзяць ад аднаго віду — стэпавага ката (Felis lybica).

Аднак навукоўцы ўжо даўно спрабуюць высветліць, якім чынам і калі менавіта адбыўся іх пераход ад дзікага жыцця да пражывання ў дамах людзей.

Каб разгадаць загадку, спецыялісты з Оксфарда вывучылі ДНК у каціных шкілетах, знойдзеных у Еўропе, Паўночнай Афрыцы і ў турэцкім рэгіёне Анатолія. Яны датавалі косткі жывёл, прааналізавалі іх ДНК і параўналі вынікі з генетычным пулам сучасных котак.

Высветлілася, што даместыкацыя котак не пачалася адначасова з аграрнай рэвалюцыяй у Леванце, як меркавалі раней (земляробства пачало развівацца каля 10 тыс. гадоў таму). Насамрэч сяброўства котак з людзьмі пачалося на некалькі тысячагоддзяў пазней на поўначы Афрыкі.

«Гэта не адбылося ў тым рэгіёне, дзе людзі ўпершыню пачалі весці аселы лад жыцця. Больш падобна на тое, што гэта егіпецкая з’ява», — лічыць Ларсан.

Такія меркаванні добра суадносяцца са стаўленнем да котак у Старажытным Егіпце: яго жыхары пакланяліся гэтым жывёлам, увекавечвалі іх у мастацтве і муміфікавалі.

Як толькі коткі пачалі жыць разам з людзьмі, яны хутка распаўсюдзіліся па ўсім свеце. Сярод іншага гэтаму спрыяла тое, што яны ловяць мышэй і пацукоў — надзвычай карыснае ўменне як на караблях, так і ў дамах.

Але ў Еўропу коткі трапілі толькі каля 2 тыс. гадоў таму — таксама значна пазней, чым лічылася.

Яны прайшлі праз увесь еўрапейскі кантынент, разам з рымлянамі трапілі ў Вялікабрытанію, а затым распаўсюдзіліся на ўсход па Вялікім Шаўковым шляху і дасягнулі Кітая.

Сёння іх можна сустрэць на ўсіх кантынентах свету, акрамя Антарктыды.

Праўда, у гэтай тэорыі знайшлося адно прыкметнае выключэнне. Навукоўцы ўсталявалі, што дзікія коткі пэўны час жылі побач з людзьмі ў Кітаі — і гэта адбывалася задоўга да таго, як у свеце з’явіліся хатнія коткі.

Гэтымі кацінымі былі дзікія бенгальскія коткі — невялікія жывёлы з афарбоўкай, падобнай да леапардавай. Яны жылі ў чалавечых паселішчах на тэрыторыі Кітая на працягу прыкладна 3,5 тыс. гадоў.

Як кажа прафесар Шу Цзінь Ло з Пекінскага ўніверсітэта, адносіны паміж старажытнымі жыхарамі Кітая і гэтымі коткамі былі фактычна сімбіятычнымі, то бок гэтыя два віды незалежна жылі побач адзін з адным — і пры гэтым дапамагалі адно аднаму.

«Бенгальскія коткі атрымлівалі выгаду ад жыцця каля людзей; на людзей гэта ў асноўным ніяк не ўплывала, але яны былі рады бачыць іх як натуральных паляўнічых на грызуноў», — адзначае вучоная.

Бенгальскія коткі так і не былі даместыкаваныя — і працягваюць жыць у дзікай прыродзе па ўсёй Азіі.

Праўда, апошнім часам яны скрыжоўваюцца з хатнімі, у выніку чаго з’явілася новая парода хатніх бенгальскіх котак, якая была афіцыйна прызнана ў 1980-я гады.

Вы можаце падтрымаць сайт Charter97.org наступным чынам:

РАЗЛІКОВЫ МУЛЬТЫВАЛЮТНЫ РАХУНАК ДЛЯ АХВЯРАВАННЯЎ:

Назва банка: Bank Millennium S.A.
Адрас: ul. Stanislawa Zaryna, 2A, 02-593, Warszawa
IBAN: PL97116022020000000216711123
SWIFT: BIGBPLPW
Імя ўладальніка рахунку: Fundacja “KARTA ‘97”
рызначэнне аплаты: Darowizna na cele statutowe

Звязацца з намі можна праз адрас [email protected]