«Ціхое раздражненне ўладамі ўзмацняецца»

Як не трапіць у базу «дармаедаў» і што рабіць, калі вам ужо выставілі «касмічны» рахунак.

Беларусам пачалі масава прыходзіць велізарныя рахункі за камуналку: тарыфы для так званых «дармаедаў» выраслі ў разы. Людзі атрымліваюць жыроўкі на сотні і тысячы рублёў — нават тыя, хто паводле закону не павінен плаціць па павышаных тарыфах.

Якія крокі можна зрабіць, каб не трапіць у базу «дармаедаў» і пазбегнуць завышаных тарыфаў у жыроўцы? За каментарыем сайт Charter97.org звярнуўся да праваабаронцы і былога палітвязня Леаніда Судаленкі:

— Афіцыйная занятасць — самы просты і зразумелы шлях. Калі чалавек працуе па працоўным дагаворы або грамадзяна-прававым дагаворы (дагавор падраду, аказання паслуг), і звесткі пра яго своечасова перадаюцца ў ФСАН, ён аўтаматычна не трапляе ў базу нязайнятых.

Калі чалавек зарэгістраваны як ІП або плаціць падатак на прафесійны даход (праз сэрвіс «Прафесійны даход»), ён лічыцца занятым. Галоўнае — своечасовая выплата падатку, бо прапускі могуць прывесці да процілеглай інтэрпрэтацыі.

Існуе шырокі спіс асоб, якія паводле закону не павінны трапляць у базу:

Студэнты дзённай формы навучання. Ніякіх дадатковых дзеянняў не патрабуецца. Важна, каб ВНУ або каледж перадаваў ваш статус у адпаведныя органы.

Жанчыны ў дэкрэтным адпачынку або ў водпуску па доглядзе за дзіцем да 3 гадоў — аўтаматычна лічацца занятымі.

Асобы з інваліднасцю. Пры ўстаноўленай групе ў базу не ўносяцца.

Пенсіянеры. Адносяцца да асобнай катэгорыі і не ўключаюцца.

Асобы, што даглядаюць інваліда або пажылога чалавека, таксама лічацца занятымі, але пажадана падаць пацвярджальныя дакументы.

Праца за мяжой. Тут узнікае больш за ўсё памылак. Каб пазбегнуць унясення ў базу, збірайце дакументы аб занятасці за мяжой: працоўны кантракт, даведку ад працадаўцы, замежныя плацежныя выпіскі. Па запыце камісіі прадастаўляйце гэтыя дакументы. Калі часта перасякаеце мяжу — захоўвайце адзнакі ў пашпарце або копіі авіябілетаў.

Звычайна пры наяўнасці доказаў, што чалавек працуе і плаціць падаткі ў іншай краіне, яго не ўключаюць у базу.

Добраахвотная выплата ўзносаў у ФСАН. Тым, хто афіцыйна не працуе, але хоча пацвердзіць «сацыяльную актыўнасць», можна плаціць добраахвотныя страхавыя ўзносы ў ФСАН. Гэта лічыцца формай удзелу ў эканоміцы.

Камісіі на месцах перыядычна правяраюць грамадзян. Каб пазбегнуць праблем, адказвайце на афіцыйныя лісты і паведамленні. Калі просяць удакладніць статус — лепш зрабіць гэта пісьмова і захаваць копію. Нават пры наяўнасці статусу «заняты» людзі часам памылкова трапляюць у базу.

Каб гэтага пазбегнуць, перыядычна (раз на год) запытвайце свой статус у камісіі па месцы жыхарства. Сачыце за жыроўкамі — калі там раптоўна з’явіліся павышаныя тарыфы, адразу пачынайце дзейнічаць: падавайце заяву ў камісію і заяву ў ЖЭС.

Калі вы здаеце кватэру, робіце рамонт або аказваеце разавыя паслугі, але не зарэгістраваліся — заключайце афіцыйныя дамовы, захоўвайце квітанцыі і акты выкананых работ. У асобных выпадках гэта можа быць прызнана відам занятасці, але ацэнка праводзіцца індывідуальна.

— Калі чалавеку ўжо выставілі велізарны рахунак за камуналку, якія рэальныя спосабы ёсць, каб аспрэчыць налічэнні і дамагчыся пераразліку?

— Першы і самы важны крок — збор доказаў. Пры абскарджанні памылковага налічэння павышаных тарыфаў доказная база мае вырашальнае значэнне.

Неабходна сабраць:

жыроўкі (сканы/фота + арыгіналы) да і пасля ўнясення ў базу нязайнятых;

квітанцыі аб аплаце, банкаўскія выпіскі;

копіі асабовага рахунку;

дакументы, што пацвярджаюць занятасць або фактычную дзейнасць: працоўны дагавор, даведкі з месца працы, дамовы падраду, дэкларацыі ІП, зарплатныя выпіскі, падатковыя плацяжы, дамовы арэнды або аказання паслуг, дакументы аб аплаце працы за мяжой і інш.

Дакументаванне — падмурак усіх далейшых дзеянняў. Пры спрэчках адсутнасць доказаў амаль гарантавана ставіць грамадзяніна ў ўразлівае становішча. Наступны крок — афіцыйны пісьмовы запыт у камісію, якая вызначае статус занятасці. Не вусны, а менавіта пісьмовы, які фіксуе вашу ініцыятыву і запускае працэдуру разгляду.

У заяве неабходна патрабаваць:

праверкі вашага статусу;

тлумачэння матываванай прычыны ўнясення ў базу нязайнятых;

пры наяўнасці памылкі — пераразліку ЖКП у адпаведнасці з Пастановай №465.

Звяртацца лепш асабіста (з рэгістрацыяй заявы і атрыманнем копіі з адзнакай) або заказным лістом.

Важна дзейнічаць у двух напрамках. Адначасова са зваротам у камісію накіруйце заяву ў арганізацыю ЖКГ (ЖЭС або кіруючую арганізацыю) з патрабаваннем зрабіць пераразлік, прадаставіць разліковыя даныя і формулы, са спасылкай на тую ж Пастанову №465.

Пасля атрымання адказу можна ацаніць, ці правільна прымянілі тарыф і ці ёсць падставы для далейшага абскарджання.

Калі адказ адмоўны або адсутнічае, захоўвайце ўсе лісты, адказы, паведамленні аб уручэнні. Зварот у суд мае сэнс толькі пры дакументальнай адмове або парушэннях працэдур. Суд, як правіла, патрабуе менавіта пісьмовыя доказы зваротаў і рэакцый органаў/ЖКГ. У шэрагу выпадкаў публічнасць (звароты ў СМІ або сацсеткі) прымушае мясцовыя органы хутчэй і ўважлівей пераглядаць рашэнні. Але з улікам палітычнага кантэксту гэты крок патрабуе асцярожнасці і разумення рызык.

— Ці можа масавая рассылка такіх «касмічных» жыровак справакаваць сур’ёзную незадаволенасць сярод людзей?

— У цяперашні перыяд палітычных рэпрэсій вызначальным фактарам стаў прыярытэт самазахавання. Людзі могуць быць вельмі незадаволеныя, але не гатовыя да адкрытых калектыўных дзеянняў. Негатыў будзе працягваць назапашвацца, але пакуль ён не здольны выліцца ў адкрыты пратэст, як падчас Маршаў недармаедаў 2017 года.

У сённяшнім беларускім кантэксце любая сацыяльная незадаволенасць не зможа перарасці ў пратэст, але яна значна ўзмацняе латэнтнае (ціхае) раздражненне, зніжае давер да дзяржаўных інстытутаў і ўзмацняе гатоўнасць людзей шукаць альтэрнатывы — уключаючы выезд з краіны.

Вы можаце падтрымаць сайт Charter97.org наступным чынам:

РАЗЛІКОВЫ МУЛЬТЫВАЛЮТНЫ РАХУНАК ДЛЯ АХВЯРАВАННЯЎ:

Назва банка: Bank Millennium S.A.
Адрас: ul. Stanislawa Zaryna, 2A, 02-593, Warszawa
IBAN: PL97116022020000000216711123
SWIFT: BIGBPLPW
Імя ўладальніка рахунку: Fundacja “KARTA ‘97”
рызначэнне аплаты: Darowizna na cele statutowe

Звязацца з намі можна праз адрас [email protected]