Упершыню раскрыта таямніца фэномэну дэжа-вю

Гэтае пачуццё здольнае выклікаць ілюзію прадказання будучыні.

Навукоўцы атрымалі першыя эксперыментальныя даныя пра тое, што пачуццё дэжа-вю можа правакаваць ілжывае адчуванне здольнасці прадказаць будучыню. Калі чалавек знаходзіць у новым месцы прыкметы цьмянай знаёмасці, у яго ўзнікае суб'ектыўнае адчуванне, што ён ведае, што адбудзецца далей, хоць насамрэч прадказаць вынік ён не можа. Праца апублікаваная ў часопісе Consciousness and Cognition (C&C).

Дэжа-вю дзесяцігоддзямі прыцягвае ўвагу псіхолагаў: сітуацыя здаецца знаёмай, хоць чалавек разумее, што бачыць яе ўпершыню. Адным з тыповых спадарожных адчуванняў — так званае «прадказальнае пачуццё»: упэўненасць у тым, што зразумела, як разгорнецца наступны момант. Раней было вядома, што чым мацней дэжа-вю, тым інтэнсіўнейшай была гэта суб'ектыўная «здольнасць да прадказання». Аднак заставалася незразумелым, ці выклікае само адчуванне знаёмасці гэтую ілюзію, ці ж людзі адказваюць так праз чаканні і сацыяльныя стэрэатыпы.

Каманда псіхолагаў вырашыла праверыць гэтую сувязь. Навукоўцы распрацавалі серыю выпрабаванняў у віртуальнай рэальнасці, каб штучна ўзмацніць або аслабіць пачуццё дэжа-вю і высветліць, ці прывядзе гэта да ўзмацнення «адчування прадказання».

У трох эксперыментах удзельнікі праглядалі відэатуры па розных VR-лакацыях — ад боўлінг-клубаў да школьных кафетэрыяў. Некаторыя сцэны паказвалі некалькі разоў, каб пакінуць больш трывалы сляд у памяці. Пазней удзельнікам паказвалі зусім новыя лакацыі, але частка з іх мела ідэнтычную прасторавую планіроўку, што выклікала схаванае пачуццё дэжа-вю. Відэа спынялі перад паваротам камеры, і ўдзельнікам прапаноўвалі пазначыць, ці здаецца сцэна знаёмай, а затым — куды, на іх думку, паверне камера: ўлева або ўправа.

Вынікі ва ўсіх трох эксперыментах аказаліся аднолькавымі. Чым мацней было штучна створанае дэжа-вю — напрыклад, калі ўдзельнік тройчы бачыў зыходную сцэну, — тым большая была верагоднасць, што ён адчуе пачуццё здольнасці прадказаць паварот. Гэта адбывалася нават тады, калі рэальная дакладнасць здагадванняў не перавышала выпадковага ўзроўню.

Даследчыкі адзначылі, што чым мацнейшы сляд памяці, тым мацнейшая ілюзія прадказання. Гэта, паводле слоў аўтараў, сведчыць пра прамую сувязь паміж адчуваннем дэжа-вю і ілжывым пачуццём прадказання будучыні.

Вы можаце падтрымаць сайт Charter97.org наступным чынам:

РАЗЛІКОВЫ МУЛЬТЫВАЛЮТНЫ РАХУНАК ДЛЯ АХВЯРАВАННЯЎ:

Назва банка: Bank Millennium S.A.
Адрас: ul. Stanislawa Zaryna, 2A, 02-593, Warszawa
IBAN: PL97116022020000000216711123
SWIFT: BIGBPLPW
Імя ўладальніка рахунку: Fundacja “KARTA ‘97”
рызначэнне аплаты: Darowizna na cele statutowe

Звязацца з намі можна праз адрас [email protected]