Вусань з Віцебска — герой каманды ў далёкай краіне і ў незнаёмым нам спорце

Ён сапраўдны ўлюбёнец заўзятараў.

Вы наўрад ці калі-небудзь глядзелі матчы гэтага віду спорту, але яго чэмпіянат у адной краіне ўваходзіць у лік самых папулярных увогуле ў спартыўным свеце. А беларускі спартсмен мае тытул — у тым сезоне для яго ўсё склалася найлепшым чынам. Яго дагэтуль называюць «героем» і відавочна запомнілі яскравы вобраз з вусамі, піша «Трыбуна».

Алег Маркаў нарадзіўся 8 мая 1996 года ў Віцебску. У спартыўнай сям'і — абодва бацькі сур'ёзна займаліся лёгкай атлетыкай. А праз 10 месяцаў апынуўся ў Аўстраліі — з прыцэлам на выступы за гэтую краіну перавёз бацька Дзмітрый Маркаў. У выніку Маркаў-старэйшы паказаў топ-вынікі ў скачках з шастом — спачатку пераадолеў планку ў 6 метраў (залічылі як рэкорд Беларусі, трымаецца дагэтуль), а пад аўстралійскім сцягам узяў срэбра і золата ЧС, падпарадкаваўшы 6,05 — такую вышыню на сёння ўзялі ўсяго дзесяць чалавек у гісторыі.

Маркаў-малодшы ў дзяцінстве таксама займаўся лёгкай атлетыкай, але па-сапраўднаму зачараваўся аўстралійскім футболам. Гэта асобны від спорту, які, як відаць з назвы, прыдумалі ў Аўстраліі. Гуляюць на велізарным (185 на 155 метраў) авальным полі 18 на 18 чалавек. У кожнай каманды двое варотаў, яны не абмежаваныя па вышыні, толькі па шырыні: трапленне мяча ў больш вузкія — гэта шэсць ачкоў (гол), у больш шырокія — адно (гэта называюць «біхайнд»). Авальны мяч можна біць кулаком (як пры падачы ў валейболе) і нагамі (па варотах — толькі так). Злавіў рукамі адданы нагой пас на 15+ метраў — атрымліваеш права на свабодны ўдар. Амаль няма фолаў — каб злавіць мяч, можна скакаць на суперніка, адштурхоўваючыся ад яго нагамі, або зносіць «хакейнымі» сілавымі прыёмамі. Гульцы за чатыры перыяды па 15 або 20 хвілін (залежыць ад лігі) з кампенсаваным часам прабягаюць больш за 20 км.

Лік запісваюць у фармаце 12.7 (79) — 11.14 (80), то бок галы.біхайнды (ачкі). Перамагае той, у каго больш менавіта па ачках. Відэа пра правілы з прыкладамі — ніжэй, можна ўключыць аўтаматычныя субтытры.

У AFL, галоўнай лізе аўстралійскага футбола ў Аўстраліі, вельмі высокая наведвальнасць: у сезоне-2025 на 216 гульняў прыходзіла ў сярэднім па 38227 чалавек (фінал у Мельбурне паглядзелі больш за 100 тысяч). Значна ўступае гэты паказчык толькі адной лізе свету — NFL, галоўнай лізе ЗША па амерыканскім футболе: там у апошнім сезоне на матчы ў сярэднім было 69555 чалавек. Зусім крыху AFL уступае футбольным АПЛ (40423) і Бундэслізе (38656) у сезоне-2024/25 — усе іншыя чэмпіянаты ў свеце значна адстаюць. Яшчэ больш уражвае гэта, калі ўспомніць, што ў Аўстраліі значна менш насельніцтва, чым у Англіі, Германіі і тым больш ЗША.

Маркаў-сын хутка прасоўваўся па дзіцячых камандах у аўстралійскім штаце Аделаіда, дзе жыла сям'я. Але ў 16 гадоў трэнер заявіў гульцу, што той неканкурэнтаздольны. Даведаўшыся пра гэта, бацька прапанаваў дадаткова трэніраваць сына ў мясцовым лёгкаатлетычным клубе. За адсутнасцю іншага часу ездзілі туды па начах — часам штодзень, часам праз дзень. Потым сын казаў, што без бацькі ён «не стаў бы тым, хто ёсць».

У 2014-м 18-гадовы Маркаў атрымаў дзве траўмы ключыцы (пасля першай занадта спяшаўся вярнуцца) — і перспектыўнага гульца не абралі на драфце AFL напрыканцы года. Футбаліст адгуляў яшчэ сезон у ніжэйшай лізе, і на драфце-2015 яго ўсё ж адзначылі — пад 50-м з 70 пікаў правы забраў «Рычманд», які ў тым годзе стаў пятым з 18 у «рэгулярцы», праўда, адразу вылецеў у плэй-оф. Серыял «Тэд Ласо» зробіць назву «Рычманд» папулярнай ва ўсім свеце толькі ў жніўні 2020-га.

У рэальным «Рычмандзе» Маркаў як след так і не заграў — часцей выступаў у фарм-клубе, у 2019-м нават выйграў VFL (гэта як АХЛ для НХЛ). Найбольш удалым па колькасці матчаў за першую каманду атрымаўся стартовы сезон — яго выклікалі на 8 апошніх сустрэч «рэгуляркі» ў 2016-м. І ўжо тады віцяблянін дэманстраваў вусы, якія з гадамі ператварыліся ў асабісты брэнд.

Паўабаронца абарончага плану (у аўстралійскім футболе фактычна дзве лініі паўабароны — пад абарону і пад атаку), якога таксама спрабавалі ў абароне, а ў якасці эксперыменту і лёгкім форвардам, у выніку за пяць сезонаў у сістэме «Рычманду» правёў у AFL толькі 23 матчы («рэгулярка» тады складалася з 22). Асабліва складанымі былі 2018–19 гады, калі наваліліся траўмы — плячо, сцягно, два разрывы меніска.

У 2020-м Маркаў правёў 6 матчаў за «Рычманд» у канцоўцы «рэгуляркі», але ў плэй-оф яго толькі ўносілі ў рэзервовую чацвёрку — з яе можна было браць гульцоў у заяўку, калі хто-небудзь з 18 асноўных і 4 запасных траўмуецца да матча. Таму за тым, як «Рычманд» у фінале змёў (17.12 (114) — 3.7 (25)) «Грэйтэр Уэстэрн Сідні», футбаліст назіраў збоку.

Пасля фіналу віцяблянін папрасіў абмену — гульцом цікавіўся «Голд-Кост» з 14-га месца «рэгуляркі»-2020. Клуб атрымаў гульца, аддаўшы пік трэцяга раўнда драфту-2021. За два гады кантракта Маркаў правёў 28 гульняў AFL — нельга сказаць, што дрэнна. Але клуб не трапляў у плэй-оф, а ў 2022-м Маркава то ўводзілі ў склад, то зноў выводзілі — і ў канцы сезона разышліся канчаткова, падзякаваўшы за «станоўчы ўплыў».

Як потым прызнаваўся футбаліст, пасля развітання з «Голд-Костам» ён думаў, што ў AFL больш не згуляе — яму было 26, вялікай цікавасці ніхто не праяўляў. Былі прапановы з ліг прасцейшых, але была і іншая праблема — Маркаў ужо не атрымліваў былога задавальнення ад гульні. І сур'ёзна думаў змяніць род дзейнасці. Да гэтага ён як валанцёр выконваў ролю ментара ў арганізацыі псіхалагічнай падтрымкі — там былі гатовыя даць пастаяннае месца. Урэшце, мацавіты малады чалавек мог пайсці на будоўлю — да таго ж у бацькі ў гэтай сферы ўсё атрымалася добра.

Але пакуль Маркаў думаў, яму патэлефанаваў Крэйг Макрэй — трэнер, пры якім гулец узяў VFL з другой камандай «Рычманду». Да таго моманту Макрэй узначальваў «Калінгвуд» — каманду з чацвёртым месцам «рэгуляркі» і паўфіналам плэй-оф у 2022-м. У студзені 2023-га футбаліст разам з групай калег прайшоў прагляд у клубе — здавалася, усё ідзе нядрэнна, але клуб абраў іншага чалавека на пазіцыю, дзе было менш выканцаў у наяўнасці.

Маркаў заставаўся без кантракта, але незабаром яго запрасілі на прагляд у «Карлтан» з дзявятага месца — у іх здарылася хваля траўмаў. Але тут яшчэ адзін паварот — у канцы першага ж трэніровачнага дня ў новай камандзе зноў патэлефанавалі з «Калінгвуда»: там таксама атрымаў пашкоджанне і надоўга выбыў абаронца. 10 лютага 2023-га Маркаў усё ж падпісаў кантракт на сезон з «Калінгвудам».

Віцеблянін у камандзе адчуў драйв — зноў стала цікава гуляць. А ў чацвёртым туры AFL-2023 дэбютаваў за новую каманду — і больш яе гульняў у тым годзе не прапускаў. Сезон атрымаўся цудоўным не толькі для Маркава: «Калінгвуд» выйграў «рэгулярку», прайшоў 1/4 і 1/2 плэй-оф — і 30 верасня пры 100 тысячах гледачоў згуляў у Мельбурне фінал з «Брысбенам». Для Маркава гэта была 23-я гульня сезона — выйшаў у старце, правёў на полі 81% ігравога часу (у аўстралійскім футболе дазволены свабодныя зваротныя замены; абмежаваны толькі камандны максімум — у тым матчы ён складаў 75). Каб не перагружаць складанай статыстыкай, скажам, што ў той сустрэчы Маркаў быў 17-м у сваёй камандзе па рэйтынгу фэнтэзі-ачкоў.

Матч быў як на арэлях — то «Калінгвуд» вёў 10+ ачкоў, то ўжо «Брысбен». Да канцоўкі чацвёртага перыяду лік быў 80:78 на карысць «Брысбена». Аднак на апошніх хвілінах «Калінгвуд» аформіў два галы, на што «Брысбен» здолеў адказаць толькі адным. Так каманда Маркава перамагла 12.18 (90) — 13.8 (86). А футбаліст, як і ўсе астатнія калегі, падняў галоўны трафей лігі — у тым самым годзе, на пачатку якога не быў у ёй запатрабаваны.

Гэта быў найлепшы сезон у кар'еры Маркава. Ён заставаўся ў «Калінгвудзе» ў 2024 і 2025 гадах, але згуляў у суме толькі 20 сустрэч «рэгуляркі». У верасні 2025-га клуб дайшоў да паўфіналу плэй-оф без віцебляніна, а пасля гэтага абвясціў пра расставанне з ім. На развітанне падзякавалі за ўнёсак у тытул 2023-га, а ў прэсе меркавалі, што гэта канец выступленняў 29-гадовага Маркава ў AFL у прынцыпе. Але гулец, як мы ведаем, ужо быў у такой сітуацыі — таму з прагнозамі спяшацца не будзем.

Як бы там ні было, футбаліста ў адным мясцовым выданні назвалі «ўлюбёнцам заўзятараў» і нават «культавым героем» «Калінгвуда» — вусань відавочна застанецца яскравым вобразам у памяці тых, хто сачыў за камандай.

Маркаў таксама запомніўся калегам па посце ў Instagram у лютым 2024-га — абыгрываў постэр фільма «Knocked Up» (рускамоўны аналаг — «Залетела», у лакалізацыі — «Немножко беременна»), каб абвясціць пра будучае бацькоўства. З маці свайго дзіцяці Бэкі Кей, прафесійнай гольфісткай, Маркаў, судзячы па сацсетках, разам з пачатку 2021-га.

Леннокс Маркаў і праўда нарадзіўся напрыканцы ліпеня 2024-га. У 2025-м, забіўшы для сябе рэдкі гол, футбаліст прысвяціў дзіцяці сваё святкаванне.

Бацькі Алега Маркава, судзячы па сацсетках, цяпер займаюцца фітнес-студыяй у Рычмандзе (прадмесце Мельбурна), дзе футбаліст пачынаў у AFL. Валянціна Маркаў (у Аўстраліі прозвішчы не змяняюцца па родах) там жа праводзіць індывідуальныя трэніроўкі. Нядаўна яна напісала, што калі кліенты распавядаюць каму-небудзь, што іх трэніруе бабуля, то яна «прыдумвае самую жорсткую трэніроўку ў якасці пакарання: калі бабуля змагла, то і яны змогуць».

Алег Маркаў не забывае пра свае карані — летам у шоу пра аўстралійскі футбол тлумачыў, што такое салата «селядзец пад футрам» (так і сказаў — потым пераклаў на англійскую). Назваўшы страву «традыцыйнай для Расіі, Беларусі, дзе я нарадзіўся», гулец пераконваў калег, што гэта такі дэсерт.

Вы можаце падтрымаць сайт Charter97.org наступным чынам:

РАЗЛІКОВЫ МУЛЬТЫВАЛЮТНЫ РАХУНАК ДЛЯ АХВЯРАВАННЯЎ:

Назва банка: Bank Millennium S.A.
Адрас: ul. Stanislawa Zaryna, 2A, 02-593, Warszawa
IBAN: PL97116022020000000216711123
SWIFT: BIGBPLPW
Імя ўладальніка рахунку: Fundacja “KARTA ‘97”
рызначэнне аплаты: Darowizna na cele statutowe

Звязацца з намі можна праз адрас [email protected]