Вербная нядзеля ў праваслаўных: Гісторыя свята, традыцыі і забароны

Гэта адно з найбольш значных святаў у царкоўным календары.

Вербная нядзеля – свята Уваходу Гасподняга ў Іерусалім – традыцыйна адзначаюць за тыдзень да праваслаўнага Вялікадня. Гэта адна з самых светлых і дабрадатных урачыстасцяў у годзе. «Уніян» расказаў пра яго традыцыі і забароны, а таксама, у які дзень Вербніца ў 2024 годзе.

Што такое Вербная нядзеля – гісторыя свята

Вербная нядзеля – гэта апошняя нядзеля перад Вялікаднем. У заходняй традыцыі яе называюць пальмавай, а ў праваслаўнай – вербнай. У яе ёсць і другая афіцыйная назва – Уваход Гасподні ў Іерусалім.

У гэты дзень Ісус Хрыстос верхам на восліку выехаў з паселішча Віфанія – там, паводле падання, ён уваскрэсіў з мёртвых Лазара, а потым скіраваўся ў Іерусалім. У горадзе яго і апосталаў сустрэў радасны народ, які на знак павагі паслаў дарогу перад Збаўцам пальмавымі галінамі. Людзі спадзяваліся, што Ісус вызваліць іх ад рабства Рымскай імперыі, і не разумелі, што ён рыхтуецца дараваць ім не зямное, а нябеснае збаўленне.

Назва свята пайшла ад пальмавых галінаў, у нас замест пальмавых галоўнымі атрыбутамі сталі галінкі вярбы, таму нядзеля называецца Вербнай.

Ісус зайшоў у Іерусалімскі храм і, убачыўшы там гандляроў, абвінаваціў іх у тым, што яны ператварылі святое месца ў «вяртэп разбойнікаў», а потым выгнаў іх. Ніхто не насмеліўся пярэчыць Хрысту, баючыся народнага гневу, але святары задумалі загубіць Збаўцу, які прадаўжаў сілай малітвы вылечваць людзей.

Наступныя дні, якія назвалі Страсны тыдзень, будуць апошнімі і страшнымі ў зямным жыцці Езуса.

Калі Вербная нядзеля ў 2024 годзе

Вербная нядзеля адносіцца да зменных святаў – яна залежыць ад Вялікадня. Таму кожны год свята прыпадае на розныя даты, але абавязкова ў шостую нядзелю Вялікага посту.

У 2024 годзе свята Вербніца прыпадае на 28 красавіка. Гэтая дата аднолькавая як для новага, так і для папярэдняга царкоўнага календара.

Што нельга рабіць у Вербніцу

Вербная нядзеля – вялікае свята, таму трэба адкласці ўсе справы. У гэты дзень забаронена:

– сварыцца, уступаць у канфлікты;

– злавацца, крыўдзіцца, брыдкасловіць;

– весяліцца і аб’ядацца;

– працаваць, займацца ўборкай і іншымі хатнімі справамі – час неабходна прысвяціць духоўнаму, а не свецкаму.

Ці можна саджаць у Вербную нядзелю гарод? Традыцыйна ў гэты дзень нічога не саджаюць – у народзе гавораць, што ўсё пасаджанае будзе дрэнна расці і «пойдзе ў вярбу».

Што можна рабіць у Вербніцу

У свята добра пайсці на службу ў царкву. Вернікі нясуць у храм галінкі вярбы, каб асвяціць іх – яны сімвалізуюць перамогу жыцця над смерцю, гэта значыць, Уваскрэсенне Гасподняе. Асвячоную вярбу потым захоўваюць дома цягам года, упрыгожваюць ёй іканастас. Тым, хто прытрымліваецца Вялікага посту, у гэты дзень ёсць паслабленне: можна есці рыбныя стравы.

У народнай традыцыі існуе звычай асвячонай вярбой злёгку біць дамачадцаў – каб былі здаровыя і каб абараніць іх ад нядобрага, галінкі вярбы таксама ставяць ля падгалоўя хворага.

Прыкметы на Вербную нядзелю

З прыкметаў дня мяркуюць пра надвор'е і ўраджай:

– яснае і цёплае надвор'е – ураджай будзе добрым;

– ветранае надвор'е – да прахалоднага лета;

– замаразкі ў гэты дзень – будзе багаты ўраджай пшаніцы;

– калі на бярозе ўжо ёсць лісцікі, а на алешыне няма – лета будзе сухім; а калі наадварот – дажджлівым.

Паводле адной з народных прыметаў, калі ў Вербніцу з'есці адну пупышку асвячонай вярбы, то зможаш здабыць шчасце.