Дзень касманаўткі

«Валянціне Церашковай за палёт касмічны…»

У тым, што зараз увесь Менск абтыкаюць «бюстамі на радзіме героя», я і не сумнявалася: вось зараз у нас ёсць не толькі шматпакутны касмічны спадарожнік «Белка», які сапсуўся пры першым жа запуску, але і сапраўдная гераічная беларуска ў космасе.

Варта было Марыне Васілеўскай паляцець і прыляцець, як Лукашэнка прысвоіў ёй годнасць героя Беларусі, а скульптар Іван Міско пачаў працаваць над скульптурнай кампазіцыяй. Марыну Васілеўскую адальюць з бронзы і ўваткнуць куды-небудзь у цэнтр горада побач з домам Чыжа або недаробленым «Кемпінскі». Потым яе прызначаць сэнатаркай ці дэпутаткай і назавуць яе імем піянерскі атрад. Усё толькі пачынаецца.

Дакладней, ужо пачалося: Лукашэнка павёз яе ў Маскву на ўласным самалёце сустракацца з Пуціным. Думаю, што не толькі з бронзавымі статуямі ўсё будзе ў парадку

«Валянціне Церашковай

За палёт касмічны

Падарыў Хрушчоў Мікіта

Хрэн аўтаматычны».

Гэта прыпеўка пачала гуляць па СССР пасля палёту Валянціны Церашковай. Дарэчы, абсалютна не разумею тых суайчыннікаў, якія захлынаюцца захапленнем у сацыяльных сетках наконт таго, што ў Беларусі нарэшце з'явілася свая касманаўтка. Наша жанчына ў космасе, падымаем куфлі, гэта поспех! Няхай у гэты час памірае ў СІЗА былы дэсантнік, які чакае суда за каментары «Беларусь была і будзе жыць» і «Слава Украіне!», няхай у гарадскім судзе рыхтуюць працэс над маладзенькай настаўніцай беларускай мовы, якой за магчымы данат пагражае дзесяць гадоў, але затое наша жанчына на арбіце! Дык вось, аматары дзяржаўных поспехаў, спяшаюся вас расчараваць: першая беларуска ў космас злятала за паўстагоддзя да таго, як вы прачнуліся. Яе клічуць Валянціна Церашкова.

Яе тата - з Бялыніцкага раёна, мама - з Дубровенскага. Як яны апынуліся ў трыццатыя гады ў Яраслаўлі, не мае значэння. Але ва ўсіх энцыклапедыях заўжды пра гэта пісалі. Так, Церашкова - беларуска. І не проста першая жанчына-касманаўтка, але і адзіная ў гісторыі жанчына, якая правяла касмічны палёт адная. «Падараваў Хрушчоў Мікіта…» Але нам жа з вамі зусім не хочацца прызнаваць, што гэтая жудасная цётка з «Адзінай Расеі», якая ўсё жыццё пасля палёту прасядзела ў прэзідыумах і ініцыявала «абнуленне» Пуціна, занесеная ва ўсе санкцыйныя спісы цывілізаванага свету, - беларуска. Вядома, брыдка, я з гэтым згодная. Але на тое мы і народ, што нараджаем усялякіх - і герояў, і нягоднікаў, - як і ўсе астатнія народы свету. І адхрысціцца ад іншых немагчыма. Гэтак жа мы спрабавалі пераканаць сябе ў тым, што гэта не нашы суайчыннікі білі нас у жніўні дваццатага - гэта напэўна Пуцін сваю Расгвардыю даслаў. Потым, калі карнікі-суайчыннікі перасталі хаваць імёны і твары, а пачалі, наадварот, выказвацца і публічна атрымліваць асалоду ад катаванняў і зняваг палітвязняў, многія адчувалі, акрамя нянавісці, яшчэ і страшнае расчараванне: як жа, гэта ж яны з намі ў суседніх пад'ездах жывуць? Ды не можа быць такога! Гэта калі б габрэі абвясцілі, што савецкая садыстка Разалія Зямлячка - напраўду пераадзетая арабка з Газы.

Так што Церашкова, як і ўсялякія Балабы, - беларуска, ужо не крыўдуйце. То бок, першая беларуска пабывала ў космасе ў 1963 годзе, а зусім не ў 2024. Але сёе-тое агульнае паміж імі ёсць. Валянціна Церашкова пасля палёту дзякавала асабіста Мікіту Хрушчову і пленуму ЦК КПСС. А Марына Васілеўская казала, што ёй у палёце вельмі дапамагала падтрымка Лукашэнкі. Быццам 60 гадоў мінула, а беларускія касманаўткі ўсё чаўпуць пра адно і тое ж, усё дзякуюць партыі і ўраду, усё глядзяць удалячынь бронзавымі вачамі са статуй, усё гэтак жа прымаюць падарункі ад Хрушчова Мікіты і Лукашэнкі Аляксандра, як у той частушцы.

Дарэчы, наконт таго прыстасавання, якое, паводле прыпеўкі, Хрушчоў падарыў Церашковай. Такое ж прыстасаванне незадоўга да прэзідэнцкіх выбараў 1994 года дэпутат Лукашэнкі спёр у сцюардэсы, калі парламенцкая дэлегацыя ехала ў Кітай. Таксама, між іншым, у палёце, хай нават не касмічным.

Ірына Халіп, спецыяльна для Charter97.org