Школа імя таварыша Балабы

Гузік ад кальсонаў як сімвал патрыятычнага выхавання.

Ну што ж, прызнаюся (1 верасня - самы прыдатны для гэтага дзень): я - тая самая маці аднаго з вучняў прыватнай школы, якіх у мінулым навучальным годзе адправілі ў дзяржаўныя навучальныя ўстановы.

Пстрычкай важкіх сасіскападобных пальцаў усе прыватныя школы былі зачыненыя. Канец першай чвэрці, час кантрольных і выстаўленні адзнак за чвэрць, і ў гэты самы час у роднай краіне раптам касуюць прыватную адукацыю (акрамя абельска-гуцэрыеўскай школы, зразумела).

Памятайце, тады чыноўнікі з управы адукацыі і міністэрства расказвалі ў тэлевізары, як усіх дзяцей з прыватных школ прынялі з распасцёртымі абдымкамі, накармілі і абагрэлі, і наогул паказалі, якая гэта – сапраўдная адукацыя замест сумнеўнай, за грошы. Дык вось, дазвольце расказаць, як выглядалі гэтыя распасцёртыя абдымкі.

Усім бацькам прыйшлі пагрозлівыя паведамленні ад раённых упраў адукацыі: калі на працягу тыдня ваша дзіця не будзе залічанае ў дзяржаўную школу, будзе разглядацца пытанне аб пастаноўцы яго на ўлік, як таго, хто знаходзіцца ў сацыяльна небяспечным становішчы. СНС - самая страшная абрэвіятура для ўсіх беларускіх бацькоў.

Некаторым без усялякіх апавяшчэнняў ад адукацыйных чыноўнікаў прыходзілі позвы на камісію выканкама. Адной з маці нашага класа, якая жыве за горадам, проста патэлефанаваў участковы і сказаў: калі да канца тыдня сына ў дзяржаўную школу не аддасце, прыйдзем з ператрусам і што-небудзь знойдзем. Было зразумела, што прыватнай адукацыі гамон, усё ўжо даўно вызначана і, мяркуючы з маштабу пагроз кожнай сям'і, дадзены загад: ніводзін вучань прыватнай школы не павінен пазбегнуць дзяржаўнай. І сын адправіўся ў дзяржаўную школу.

Магу сказаць, што ў цэлым яму пашанцавала: бацькі іншых дзяцей расказвалі потым, што сутыкнуліся з рэплікамі накшталт «у вас там у прыватных школах за грошы ацэнкі ставілі, паглядзім, як ты тут справішся». У нас нічога падобнага не было. І ўвогуле, цяпер, калі пачаўся новы навучальны год, магу сказаць тое, чаго яшчэ мінулай восенню не думала сама: школьная адміністрацыя – разумныя, адукаваныя, удумлівыя педагогі. Настаўнікі - выдатныя. Класны кіраўнік шчыра думала, што яе прызначэнне - абараняць сваіх вучняў і дапамагаць ім.

Вядома, як у кожнай школе, была там настаўніца фізікі са схільнасцямі турэмнага наглядчыка, з тых, што не ўмеюць ні выкладаць, ні размаўляць, а сваю прафесійную нікчэмнасць сублімуюць у здзекі з дзяцей. Напэўна, у кожнай школе такая асоба маецца. На шчасце, сучасныя дзеці навучыліся пляваць на такіх з высокай званіцы. Але ў цэлым - добрыя педагогі. Проста ў іх не стае часу вучыць дзяцей. Таму што вучоба ў дзяржаўнай школе - справа другарадная. Галоўнае - гэта патрыятычныя мерапрыемствы, на якія дзяцей забіраюць з урокаў. І гэта загады, якія не абмяркоўваюцца. Прычым загады ідуць не ад кіраўніцтва школ, а ад чыноўнікаў.

За тры чвэрці навучання ў дзявятым класе мой сын са сваімі аднакласнікамі пабываў на вялікай колькасці ідэалагічных мерапрыемстваў. Напрыклад, аднойчы школьнікаў падчас урокаў раптоўна сарвалі з месцаў і павялі ў будынак раённай адміністрацыі, дзе іх чакаў «дэпутат» Клішэвіч. Гэта называлася «дыялогавай пляцоўкай». Дыялог палягаў у тым, што цягам гадзіны паўпісьменны Клішэвіч расказваў дзецям пра фашысцкую тарашкевіцу і «змагароў». Потым нават настаўнікі, калі дзеці цытавалі ім словы Клішэвіча пра фашысцкую тарашкевіцу, са шчырым здзіўленнем перапытвалі «што-што?».

А потым быў фестываль вайсковых кіраўнікоў Партызанскага раёна. Вы можаце сабе ўявіць, што такое «фэст вайсковых кіраўнікоў»? А вось я ўжо магу. Вайсковыя кіраўнікі выводзілі на сцэну вучняў сваіх школ (некаторых - у ваеннай форме), і тыя расказвалі нешта патрыятычнае - напрыклад. Як пабывалі на экскурсіі па мясцінах баявой славы. Наш ваенрук абышоўся малой крывёй - калісьці пра такога кшталту экскурсію з удзелам школы быў сюжэт на БТ, таму ён спакойна яго сцягнуў і прадэманстраваў: вось, нас па тэлевізары паказваюць.

Яшчэ адзін вайсковы кіраўнік запусціў змантажаваны ролік, у якім падлетак гуляе ў кампутарную гульню, а яму сябры дасылаюць спасылку на відэа пра піянераў-герояў (у тым ліку, вядома, пра Паўліка Марозава) у TikTok, і хлопчык, паглядзеўшы відэа, становіцца патрыётам, кідае кампутар і ідзе запісвацца ў ваенна-патрыятычны клуб. А ваенрук гімназіі №5 імя «Герояў сустрэчы на Эльбе» (!) расказваў, як кожны год дзеці адзначаюць сустрэчу на Эльбе і нават узнаўляюць яе. Дзеці прадэманстравалі, як гэта робіцца. Спачатку хлопчык высыпаў на сцэну пясок і сказаў, што гэта пясок з берагоў Эльбы. Потым дзяўчынка паклала ў пясок гузік ад салдацкіх кальсонаў і сказала, што гэта гузік ад кальсонаў яе дзядулі, які служыў у савецкім войску. Раённыя ідэолагі і наглядчыкі гарадскія засталіся вельмі задаволены высокім ідэйным узроўнем мерапрыемства.

Такім жа высокім ідэйным узроўнем адрознівалася ўрачыстае пасяджэнне, прысвечанае чарговай гадавіне вываду савецкіх войскаў з Афганістана. Галоўным спікерам мерапрыемства быў амапавец Балаба - той яшчэ афганец, вядома. Перш чым спікер пачаў прамову, дзеці гадзіну слухалі фанаграмы, якія былі зацверджаны ідэолагамі. Спачатку прагучала песня «Русские не сдаются, с честью не расстаются», а пасля – «Колокола Хатыни» пра тое як «вьется дым над пепелищем, уцелев, остался нищим». Якое дачыненне ўсё гэта мае да вываду войскаў з Афганістана? Ды ніякага, затое ідэалагічна правільна. Гэтак жа сама, як і песня нявесткі Лукашэнкі «Што ты зрабіў для Радзімы?», якая, вядома, таксама прагучала на радасць дзецям. Потым Балаба расказаў, што расейцы не здаюцца, а беларускія дзеці павінны дзякаваць уладзе за тое, што ў нашай краіне няма вайны.

Дарэчы, наконт званоў Хатыні. Апроч выязных ідэалагічных мерапрыемстваў, у ходзе былі «ўязныя».

Гэта калі ў школу прыходзілі пракуроры, вайскоўцы, міліцыянты і расказвалі пра «змагароў» і пра тое, што кожнага, хто чытае экстрэмісцкія тэлеграм-каналы знойдуць і пакараюць. Яны чамусьці ўвесь час праводзілі паралелі паміж 2020 годам і Хатынню: маўляў, «змагары» - гэта тыя ж паліцаі, якія спалілі Хатынь, такія ж нацысты і фашысты. А амапаўцы - гэта, адпаведна, старыя і дзеці, якіх спальвалі жыўцом у хляве. Ну і, канешне, літаратурна-музычныя мантажы ў межах акцыі «30 дзён да перамогі». Магу працытаваць: «Но пилоты спокойно и точно бомбили теплушки, ухмыляясь злорадной арийской усмешкой своей». Выбачыце за цытату, я не наўмысна.

Я не ведаю, калі беларускія дзеці паспявалі вучыцца. Затое ведаю іншае: велізарныя грошы, якія выдаткоўваюцца на ідэалогію і патрыятычнае выхаванне, ляцяць у вялікую трубу, якая ўсмоктвае іх з пераможным чмяканнем. Таму што засмеціць мазгі сённяшнім беларускім дзецям немагчыма. Яны не глядзяць тэлевізар і не лічаць патрэбным верыць дарослым, чыёй адзінай (ды і то вельмі сумнеўнай) перавагай з'яўляецца ўзрост. Яны чытаюць навіны ў Інтэрнеце, глядзяць ютуб-каналы, чытаюць Оруэла і Шаламава. Яны смяюцца з Балабы і Клішэвіча, расцягваюць на здзеклівыя мэмы пракурорскія жахі і любяць сваю краіну значна больш шчыра і горача, чым ідэолагі, якія пакрыліся цвіллю. Дзеці іранічныя і адважныя. Ім патрэбная дыскусія, а не штампаваныя маналогі амапаўцаў і пракурораў. Але паколькі інтэлектуальныя магчымасці ідэалагічных прадстаўнікоў вельмі слабыя, у выніку атрымліваюцца фестывалі вайсковых кіраўнікоў і Балабы ў якасці аратара. І, вядома, гузік ад салдацкіх кальсонаў – ідэальны сімвал беларускай ідэалогіі.

Ірына Халіп, спецыяльна для Charter97.org