Грошы не маюць паху

Як праўладныя спартоўцы з'язджаюць з Беларусі.

Алімпійскі чэмпіён 2016 года ў скачках на батуце Уладзіслаў Ганчароў звольніўся з нацыянальнай каманды Беларусі і выступае ў знакамітым Cirque du Soleil у Лас-Вегасе. Пасля жніўня-2020 ён падтрымаў Лукашэнку, падпісаўшы праўладны ліст спартоўцаў, а пасля пачатку вайны ва Украіне батутыст прамаўчаў. І гэта не адзіны прыклад, калі падпісанты праўладнага ліста сёння спакойна працуюць у краінах Еўразвяза і ЗША. Як ставіцца да Ганчарова і іншых такіх беларусаў? Ці няма парадоксу ў тым, што яны за дзейную ўладу, але атрымліваюць грошы ў «недружалюбных» афіцыйнаму Менску краінах? Пра гэта ў калонцы для «Зеркала» разважае Аляксандра Герасіменя.

Усе тыя, хто падпісваў праўладны ліст пасля жніўня 2020 года, не думалі пра наступствы. Хацелі адсядзецца, адмаўчацца. На той момант гэтыя спартоўцы толькі хацелі не выглядаць «нядобранадзейнымі» ў вачах уладаў. А ў выніку сталі з'язджаць - як Ганчароў, футбалісты. Думаю, неўзабаве іх прыкладу рушаць услед і іншыя.

Напэўна, алімпійскі чэмпіён зразумеў, што сёння яму няма чаго лавіць у Беларусі. У спартоўца найвышэйшага ўзроўню няма міжнародных спаборніцтваў, і невядома, калі будуць. У такой сітуацыі губляюцца навыкі. А час ідзе. Для маладых атлетаў год-два – яшчэ прымальна, а для ўзроставых (Ганчарову 28 гадоў. – Заўв. рэд.) гэта ўжо крытычна. Тамака кожны месяц на рахунку.

Сумняваюся, што Ганчароў памяняў погляды. Проста ён зразумеў, што яго чакае найбліжэйшым часам, калі заставацца ў Беларусі. Такая перспектыва Уладзіслава не задаволіла. А карміць сям'ю трэба. Магчыма, ён хацеў падрыхтавацца да выступу на яшчэ адной Алімпіядзе, але часу і магчымасцей, паўтаруся, усё менш. Як мы ведаем, многія беларусы сёння пазбаўленыя стартаў за мяжой. І далёка не факт, што іх дапусцяць на Гульні.

Што да іншых спартоўцаў, якія выступаюць у ЕЗ, то ў нас заўсёды былі падвойныя стандарты. З аднаго боку - крытыкаваць Захад, а з другога - карыстацца яго дабротамі, адпачываць на моры ў Еўропе або на пляжы ў Маямі. Ніхто не хоча катацца на «джылі», калі ёсць «мерседэс». Паводле такой жа логікі, навошта таптацца на месцы ў Беларусі, калі можна зарабіць добрыя грошы за мяжой?

У Cirque du Soleil, чытала, ужо пракаментавалі запрашэнне Ганчарова, сказаўшы, што «культура па-за палітыкай». Яны мне гэтым нагадалі Міжнародны алімпійскі камітэт (МАК). Нібыта ў МАК прыгожа гавораць пра роўнасць і правы спартоўцаў, але на практыцы нярэдка выходзіць адваротнае. Пачаць хаця б з магчымасцяў для трэніровак ва ўкраінскіх спартоўцаў… Проста цырку выгадна, вяртаючыся да Ганчарова, каб у іх выступаў прафесіянал. Яны карыстаюцца імем алімпійскага чэмпіёна, прывабліваюць публіку, зарабляюць. Грошы не маюць паху. Ім усё адно, за каго падпісваўся Ганчароў, бо рэпутацыйныя рызыкі наўпрост не датычацца шоў. Ну, звязаліся з праўладным беларусам - ад гэтага наведвальнасць прадстаўленняў не знізіцца.

Паехаў Ганчароў у ЗША – удачы яму. Ведаеце, спартоўцу ў Беларусі амаль заўсёды цяжка знайсці сябе пасля спорту. У нас створаныя такія ўмовы, што за атлета робяць усё: кормяць, возяць на зборы, плацяць грошы. Толькі трэніруйся, плавай, бегай, скачы - кропка. Гэта расслабляе. Да таго ж многія атрымліваюць адукацыю дзеля гачка. У чалавека на руках паперка толькі ў даслоўным сэнсе - без рэальных ведаў.

У выніку пасля заканчэння кар'еры вельмі складана. Нічога рабіць, фактычна, спартовец не ўмее. А вось за мяжой іншыя стасункі. Там не знаходзішся «на асаблівым рахунку», і нікога не хвалююць былыя заслугі. Хочаш зарабляць, стаць трэнерам, паспрабаваць сябе ў новай вобласці - вучыся, працуй, даводзь. Канкурэнтнае асяроддзе. Трэба ўключаць усе рэсурсы, калі не маеш намеру застацца на абочыне. І ў многіх беларусаў акурат нядрэнна атрымліваецца рэалізоўвацца за мяжой.

Ганчароў фактычна ўжо не прадстаўляе Беларусь ці іншую краіну. Калі ж браць іншых праўладных спартоўцаў, якія працягваюць кар'еру, выступаючы ў ЕЗ, ЗША, то тут трэба ўключацца міжнароднай супольнасці. Магчыма, не выдаваць візы. Таму што спорт заўсёды ў палітыцы, як бы ні спрабавалі ў нас выклікаць адваротнае.

Зразумейце: спартовец - больш чым проста ногі-рукі, трэніраванае цела. Для мяне гэта чалавек, які здольны і нават мусіць быць прыкладам для астатніх. Чалавек, які пераадольвае сябе, боль. Чалавек, які сумленны, прытрымліваецца fair play для дасягнення выніку. Матыватар і крыніца натхнення. А як такімі прыкладамі могуць быць Ганчароў, Сабаленка ці нехта з іншых праўладных спартоўцаў, якія зрабілі выбар пасля 2020 года не па сумленні, а толькі зыходзячы з уласных выгод, заплюшчыўшы вочы на праўду?

Бо дзяцей вучаць, дзе дабро, а дзе зло. Ім патрэбныя атлеты-героі, якія думаюць не толькі пра сябе. А чаму навучаць праўладныя спартоўцы? Дэмакратыя - гэта не пра ўсёдазволенасць, а пра магчымасць выказацца, права заняць пазіцыю і несці за яе адказнасць. І раз вы прынялі пастанову быць на цёмным баку, то не спрабуйце сябе абяліць у вачах іншых. Чорнае ніколі не стане белым.