І ў няволі - Дзень Волі

Цішыня ў Беларусі - міраж, ілюзія, фата-маргана.

Спачатку яны адбіралі нашы месты і вуліцы. Запаўнялі іх аўтазакамі і «касманаўтамі», узрывалі святлагукавымі гранаты, распылялі слёзны газ і дым, залівалі ледзяной вадой з водных гармат.

Потым яны адбіралі нашы двары, адпраўляючы амонаўцаў разганяць мірныя суседскія чаяванні. Закасоўвалі графіці, забіралі на Акрэсціна музыкаў, якія прыходзілі на гэтыя чаяванні, забівалі тых, хто казаў «я выходжу».

Затым яны прыйшлі ў нашы пад'езды, адчыненыя для аднадумцаў, і ў нашы дамы. Яны вылічалі кватэры, у якіх гарэлі свечкі на падаконніках або проста стаялі бел-чырвона-белыя сцяжкі. Яны выломвалі дзверы гэтых кватэр і везлі ў турмы гаспадароў. Яны гойсалі па месце ў пошуках забароненага спалучэння колераў і накідваліся зграяй на балконы, дзе спакойна сушыліся чырвоныя і белыя футболкі, у тым ліку дзіцячыя.

Пасля гэтага яны ўзяліся за нашы кнігі. Прыбралі з падручнікаў усякія згадкі пра Святлану Алексіевіч. За адным скрыпам – пра Варлама Шаламава і Аляксандра Салжаніцына (няхай ГУЛАГ у цэнтры Еўропы стане для беларусаў сюрпрызам). Абвясцілі дзіцячыя вершы Бродскага экстрэмісцкімі, зліквідавалі выдавецтвы, якія выдавалі беларускую літаратуру, і кнігарні, якія яе прадавалі. Замянілі літаратуру Чаргінцом, праводзяць кніжныя кірмашы з прэзэнтацыямі кніг Мукавозчыка. І Чаргінца, вядома, таксама: ён выдаў дзве першыя часткі аўтабіяграфічнага рамана "Цяжкія дарогі жыцця". За адну назву хочацца пазбавіць яго нават школьнага атэстата, а яны спрабуюць пераканаць нас у тым, што гэта літаратура, якую мы заслужылі. Неўзабаве і Азаронак, відаць, пачне кнігі выдаваць. Таксама, мусіць, шматтомныя.

Цяпер яны спрабуюць адабраць нашу памяць. Выкасоўваюць усякія згадкі БНР, спрабуюць пераканаць нашых дзяцей у тым, што бел-чырвона-белы сцяг прыдумаў Гітлер, а зусім не Клаўдзій Дуж-Душэўскі. Пішуць у падручніках гісторыі пра сцяг паліцаяў, нібыта і не было ніколі 25 сакавіка 1918 года. Патрабуюць ад бацькоў школьнікаў не выпускаць дзяцей з дому ў суботу, 25 сакавіка. Баяцца, што дзеці даведаюцца пра свята? Пачнуць вывучаць сапраўдную гісторыю і чытаць кнігі?

Ды за ўсё яны баяцца. Уздрыгваюць у жаху ад думкі, што Ніна Багінская ў гэты дзень раптам выйдзе на свой знакаміты шпацыр са сцягам. Што ў якім-небудзь акне з'явіцца бел-чырвоная налепка ці свечка. Што мы ўсе ўспомнім, як яны выводзілі на вуліцы водныя гарматы і аўтазакі ў гэты дзень. Што пачнём тэлефанаваць адно аднаму і запрашаць на шпацыр. Што нас раптоўна зноў стане шмат на вуліцах. Што мы ўзнімем нашы сцягі, якія яны пускалі пад нож кіламэтрамі. Што «Жыве Беларусь!» ізноў загучыць сотнямі тысяч галасоў.

Каб гэтага не здарылася, яны і адбіралі ў нас усё. Сцягі, вуліцы, дамы, кнігі, памяць. Адпраўлялі ў турмы на дзесяцігоддзі і забівалі. Каталі і запалохвалі. Пляжылі і збівалі. Перапісвалі чарговы раз гісторыю і замянялі кнігі метадычкамі. Затыкалі горла і ціснулі ботамі. Ім нават здаецца, што заткнулі і задушылі. Шмат каму з нас так таксама часам здаецца, але гэта ілюзія, міраж, фата-маргана. 25 сакавіка - гэта Дзень Волі. Няўжо яны і сапраўды думаюць, быццам мы пра гэта не памятаем і заўтра не будзем адзначаць наша агульнае свята?

"Яны закапалі нас у зямлю, але не ведалі, што мы насенне", - вельмі папулярная апошні час максіма. Ніхто не ведае яе аўтарства. Кажуць, што гэта мэксіканская прыказка. Магчыма, і мэксіканская. Але яна сапраўды пра нас, беларусаў.

Ірына Халіп, спецыяльна для Charter97.org

Калі вам спадабаўся артыкул, вы можаце падтрымаць сайт Charter97.org наступным чынам:

РАЗЛІКОВЫ МУЛЬТЫВАЛЮТНЫ РАХУНАК ДЛЯ АХВЯРАВАННЯЎ:

Назва банка: Bank Millennium S.A.
Адрас: ul. Stanislawa Zaryna, 2A, 02-593, Warszawa
IBAN: PL 97 1160 2202 0000 0002 1671 1123
SWIFT: BIGBPLPW
Імя ўладальніка рахунку: Fundacja “KARTA ‘97”
рызначэнне аплаты: Darowizna na cele statutowe

Звязацца з намі можна праз адрас [email protected]