19 сакавiка 2024, aўторак, 5:59
Падтрымайце
сайт
Сім сім,
Хартыя 97!
Рубрыкі

Пішы, стукач, далей

43
Пішы, стукач, далей

Даносчык - добраахвотны памочнік спажыўца.

Я даўно не дзіўлюся адвольным арыштам (гадоў дваццаць ужо, мусіць), але дагэтуль не магу навучыцца спакойна ўспрымаць арышты паводле даносу. Калі "губазік" прыходзяць проста так і выломліваюць дзверы дзеля таго, каб дзень прайшоў не дарма - дапускаю, што яны проста з раніцы выцягваюць з шапкі паперку з адрасам таго, да каго ісці сёння, - гэтаму не дзівішся. Іх узровень інтэлекту і фантазіі ўсім вядомы, таму ніякіх сюрпрызаў. Нічым не здзівяць, як бы ні імкнуліся.

Але вось калі чалавек піша данос - ён для мяне па-ранейшаму неспасцігальны. Гэта нібы іншы біялагічны від – даносчык звычайны (vulgaris). Да homo sapiens ён наўрад ці мае дачыненне, але чамусьці біёлагамі памылкова прымаецца менавіта за яго. Зрэшты, можа, гэта проста нейкая тупіковая галіна?

Дырэктарку і стваральніцу турыстычнай кампаніі «Віяполь», дацэнтку геафака БДУ Галіну Патаеву ў сераду затрымалі паводле даносу. Паперка з яе адрасам наўрад ці ў той дзень ляжала ў шапцы ў губазікаўцаў. Затое нейкая жыхарка Гародні, як высветлілася, цэлы дзень напярэдадні правяла, вывучаючы старонку Патаевай у сацыяльнай сетцы, апублікавала пяць допісаў з заклікамі да КДБ і іншых сілавікоў: глядзіце, глядзіце, каго я выкрыла, у яе жоўта-блакітны сцяг на старонцы, а яшчэ Патаева антысаветчыца і не ўключае лінію Сталіна ў экскурсіі. Калі хто думае, што я зараз даю вольны пераказ, той памыляецца: грамадзянка з Гародні называе Галіну Патаеву антысаветчыцай. Сур'езна. З абурэннем. З просьбамі да сілавікоў неадкладна прыехаць і разабрацца. І тыя едуць.

Добра, да сілавікоў пытанняў няма - ім менавіта за гэта грошы плацяць. Яны не на натхненне і не на загад, а проста «тупа за бабкі» затрымліваюць беларусаў, каб запісаць з імі пакаяннае відэа. Беларусы да гэтага ўжо звыклі, як да лістападаўскага дажджу. Ёсць дрэннае надвор'е, ёсць КДБ, ёсць ГУБАЗіК – такі сягоння ў Беларусі клімат. А ёсць тыя, хто піша даносы, - і вось гэта ўжо анамалія надвор'я. Калі ў СССР даносчыкі спадзяваліся, што суседскую сям'ю арыштуюць, і апусцелы пакой у камуналцы ці хаця б мэбля дастанецца ім, пільным грамадзянам, - у гэтым хаця б была логіка. Гнюсная, агідная, людаедская, але логіка: адпраўлю суседа ў турму і забяру яго сервант з фарфорам.

Дарэчы, у апошнія гады многія ўзгадваюць рытарычнае пытанне Сяргея Даўлатава наконт таго, хто ж напісаў чатыры мільёны даносаў: не Ягада з Яжовым, а простыя савецкія людзі. Дык вось, пісьменнік, вядома, пайшоў простым шляхам - ён выказаў здагадку, што даносаў было менавіта гэтулькі, колькі рэпрэсаваных за Сталінам. Гэта значыць, зусім элементарная арыфметыка. Давайце пойдзем такім жа шляхам. Не будзем успамінаць, што далёка не ўсякага адпраўленага ў ГУЛАГ арыштавалі паводле даносу і што зусім не ўсякі стукач напісаў усяго толькі адзін данос і супакоіўся на гэтым. Разаўём думку пісьменніка. Такім чынам, адзін чалавек - адзін данос. Усяго чатыры мільёны. Паводле перапісу насельніцтва, у СССР у 1937 годзе жылі 162 мільёны чалавек. І нават калі меркаваць, што чатыры мільёны з іх – даносчыкі, то ўсё адно атрымліваецца крыху менш за тры адсоткі. Гістарычная нейкая лічба, слова гонару.

А сённяшнія стукачы, якія праводзяць дні і ночы ў вывучэнні старонак зусім незнаёмых людзей у сацыяльных сетках без усялякай надзеі на сервант з парцалянай, - гэта сапраўды анамалія. Людзей, якія з імі, стукачамі, ні разу ў жыцці нават па паралельных вуліцах не хадзілі, на нагу не наступалі, з працы не звальнялі, хлопца не адбівалі, партманэт у цёмнай закутку не адбіралі. Наогул ніякіх кропак скрыжавання. І тым не менш дні марнуюць на вывучэнне чужой старонкі, збор цытат і скрыншотаў, напісанне даносаў. Дзеля чаго?

Зрэшты, давайце разважаць разумна. Як вядома, у прыродзе няма нічога выпадковага, і кожны від для чаго-небудзь патрэбны. Нават тараканы нейкую функцыю на планеце напэўна выконваюць (я, праўда, за ўсё жыццё так і не зразумела, якую менавіта, але ў гэтым відавочна вінаватыя не тараканы), дык няўжо стукачы на гэтай планеце - зусім лішнія, памылка прыроды? Не, не памылка. Я, здаецца, зразумела, навошта яны патрэбныя. Успомніце, як рэагавалі людзі на даносы і рэпрэсіі, якія рушылі за імі – проста займалі чаргу ў кавярню, кнігарню, сувенірную краму, каб падтрымаць уладальнікаў. І зараз мы сапраўды ведаем, у якую турыстычную фірму звярнуцца, калі нам ці нашым гасцям спатрэбіцца арганізаваць экскурсію, - вядома, да Галіны Патаевай. А калі б не данос, дык і не ведалі б, куды менавіта ісці. Так што даносчык - добраахвотны памочнік спажыўца. Вось мы нарэшце і высветлілі яго прызначэнне.

Пішы, стукач, далей.

Ірына Халіп, спецыяльна для Charter97.org

Напісаць каментар 43

Таксама сачыце за акаўнтамі Charter97.org у сацыяльных сетках