Каранавірус: новы лямбда-варыянт больш небяспечны за дэльта-мутацыі?

Лямбда-варыянту каранавіруса за год удалося выцесніць усе іншыя штамы ў Перу.

C.37. Андскі варыянт каранавіруса. Ці проста лямбда-варыянт. Упершыню заражэнне ім было зафіксаванае ў Перу ў жніўні 2020 года, але аб гэтай мутацыі па-ранейшаму вядома параўнальна мала, піша «Нямецкая хваля».

Тым большую каштоўнасць набывае нядаўняе даследаванне навукоўцаў з Японіі. Адно з галоўных адкрыццяў, зробленых групай даследчыкаў, палягае ў тым, што ім удалося выявіць тры новыя небяспечныя мутацыі, якія змяшчае ў сабе спайкавы бялок варыянту лямбда.

Адна з іх забяспечвае гэтаму варыянту каранавіруса большую ў параўнанні з іншымі рэзістэнтнасць да антыцелаў і, як следства, менш эфектыўную яго нейтралізацыю. Іншымі словамі, лямбда-варыянт здольны лепш сыходзіць ад імуннага адказу, таму нават вакцынаваныя і ачунялыя людзі абароненыя ад яго ў значна меншай ступені.

Дзве іншыя мутацыі павышаюць кантагіёзнасць лямбда-варыянта, што робіць яго нашмат заразнее іншых штамаў. Вынікі даследавання японскіх навукоўцаў апублікаваныя ў выглядзе прэпрынту і яшчэ не прайшлі навуковае незалежнае рэцэнзаванне.

Імклівае распаўсюджванне лямбда-варыянту

Аднак атрыманыя вынікі ўжо цяпер дапамагаюць зразумець, чаму лямбда-варыянт імкліва распаўсюджваецца ў Паўднёвай Амерыцы. Цяпер блізу 90 адсоткаў жыхароў Перу, інфікаваных каранавірусам, заражаныя менавіта ім. У Чылі на яго прыпадае кожнае трэцяе новае інфікаванне. Лямбда-варыянт паспеў дабрацца і да Еўропы: асобныя выпадкі заражэння ім назіраліся ў Гішпаніі, Італіі, Вялікай Брытаніі і Нямеччыне. На сёння ён знойдзены прыкладна ў 30 краінах.

Пакуль што Сусветная арганізацыя аховы здароўя (САЗ) класіфікуе лямбду, як варыянт, які «прадстаўляе цікавасць» ці «варыянт пад наглядам». У гэтую групу ўваходзяць мутацыі каранавіруса, якія прыводзяць да павелічэння выпадкаў захворвання, сустракаюцца ў некалькіх краінах і за якімі неабходна пільна сачыць.

Аднак, на думку японскай даследчай групы, лямбда-варыянт адказвае ўсім крытэрам, каб унесці яго ў спіс тых, які «выклікаюць непакой». Аўтары заклікаюць САЗ змяніць класіфікацыю лямбда-варыянту, аргументуючы гэта тым, што ён адпавядае ўсім патрабаванням для гэтага: валодае падвышанай кантагіёзнасцю і ўстойлівасцю да антыцелаў - як і выяўлены ў Індыі дэльта-варыянт, які САЗ класіфікуе як «варыянт, які выклікае непакой».

Ці выцесніць лямбда-варыянт дэльта-мутацыю?

Ці з'яўляецца лямбда-варыянт больш небяспечным, чым дэльта, які цяпер хутка распаўсюджваецца ў Еўропе, і ці ўдасца яму стаць дамінантным, выцесніўшы варыянт дэльта, пакуль не ясна - для гэтага неабходна яго далейшае вывучэнне. Аднак адзін з аўтараў даследавання, Кей Сато з Такійскага ўніверсітэта, папярэджвае, што да патэнцыйнай небяспекі, якая зыходзіць ад C.37, варта ставіцца сур'ёзна. Лямбда-варыянт можа прадстаўляць «патэнцыйную пагрозу для чалавечага грамадства», цытуе навукоўцу інфармацыйнае агенцтва Reuters.

Наколькі хутка гэты варыянт можа распаўсюдзіцца і стаць дамінантным, можна ўбачыць на прыкладзе Перу. «У снежні ў нас было ўсяго 200 выпадкаў заражэння лямбда-варыянтам, да канца сакавіка гэта была ўжо палова ўсіх проб у Ліме, а цяпер ім заражаныя больш за 80 адсоткаў інфікаваных людзей па ўсёй краіне», - кажа мікрабіёлаг Пабла Цукаяма ў інтэрв'ю радыёстанцыі Deutschlandfunk. Цягам некалькіх месяцаў ён вывучаў гэты варыянт. Правёўшы даследаванне геному віруса, Цукаяма і ягоная каманда з Універсітэта Каетана Эрэдыя ў Ліме высветлілі, што лямбда-варыянту «за вельмі кароткі час удалося стаць дамінантным у Перу».

Пры гэтым ён хутка выцесніў ўсе іншыя мутацыі, якія цяпер усё яшчэ класіфікуюцца САЗ як больш небяспечныя, і нават пераважаў над P.1 - гама-варыянтам, які быў упершыню выяўлены ў суседняй Бразіліі.

Дэльта-варыянт, лямбда-варыянт...які стане наступным?

Пабла Цукаяма перакананы, што лямбда будзе не апошнім варыянтам каранавіруса, якія ўразілі Лацінскую Амерыку і ўвесь свет. «Цалкам магчыма, што ў найбліжэйшыя месяцы ў Лацінскай Амерыцы з'явяцца новыя варыянты. Яны не абавязкова будуць больш небяспечнымі, але, пэўна, больш заразнымі», - папярэджвае навуковец.

З'яўленне новых варыянтаў і іх распаўсюджванне - гэта спосаб, які вірусы выкарыстоўваюць для таго каб выжыць, добра вядомы навукоўцам. Спачатку хутка распаўсюджваецца зыходны тып віруса, затым патаген мутуе, спрабуючы выжыць. Дагэтуль каранавірус пры ўтварэнні новых варыянтаў выкарыстаў адну і тую ж стратэгію: стаць больш заразным і абыйсці імунную сістэму. І гэтая стратэгія лёгка вытлумачальная: па меры павелічэння колькасці вакцынаваных і ачунялых людзей каранавірусу становіцца ўсё цяжэй знаходзіць сабе новых «гаспадароў». Таму навукоўцы, у ліку якіх Пабла Цукаяма, асцерагаюцца, што ў найбліжэйшыя месяцы САЗ спатрэбіцца яшчэ не адна літара грэцкага алфавіту, каб пазначыць новыя варыянты SARS-CoV-2.