Смерць кіраўніка «Беларускага дома ва Украіне» Віталя Шышова: усё, што вядома

Сусветная супольнасць падазрае ў забойстве рэжым Лукашэнкі.

«Палітычнае забойства» - адна з галоўных версій, да якой схіляецца сусветная супольнасць што да смерці 26-гадовага кіраўніка «Беларускага дома ва Украіне» (БДУ) Віталя Шышова. Ён пераехаў з Беларусі ва Украіну праз палітычны пераслед і дапамагаў такім жа, як і ён, якія ратуюцца ад рэжыму Лукашэнкі, піша «Зеркало недели».

Хто такі Віталь Шышоў

Віталь Шышоў нарадзіўся ў 1995 годзе ў Беларусі. У 2020 годзе пераехаў у Кіеў, ратуючыся ад пераследу актывістаў.

У Кіеве Шышоў стварыў грамадскую арганізацыю «Беларускі дом ва Украіне». Удзельнікі бралі актыўны ўдзел у кіеўскіх акцыях пратэсту супраць рэжыму Лукашэнкі, а 27 ліпеня правялі альтэрнатыўнае мерапрыемства з нагоды 31-й гадавіны падпісання Дэкларацыі аб незалежнасці Беларусі. Актывісты дапамагаюць беларускім мігрантам пасяліцца на новым месцы, атрымаць дазвол на жыхарства і знайсці працу.

У Шышова не было бацькоў і іншых блізкіх сваякоў. Грошы актывіст зарабляў на фрылансе ў ІТ-сферы.

Смерць і версіі следства

Віталь Шышоў прапаў раніцай 2 жніўня падчас прабежкі ля свайго дома, пра гэта паведамілі прадстаўнікі «Беларускага дома ва Украіне». З яго нумара зрабілі некалькі «глушцоў» (званкоў, якія скідаюць адразу пасля адказу на яго), пасля гэтага актывіст на сувязь не выходзіў.

3 жніўня Віталя Шышова знайшлі засіленым у адным з кіеўскіх паркаў каля ягонага дома. На месцы здарэння знайшлі ягоны мабільны тэлефон і асабістыя рэчы, праваахоўнікі канфіскавалі іх.

Нацыянальная паліцыя разглядае дзве версіі смерці актывіста: наўмыснае забойства і самагубства.

У Сядзібе прэзідэнта Украіны заявілі, што Уладзімір Зяленскі следства трымае на кантролі.

Чаму ў версію пра самагубства не вераць?

«Нават без папярэдняй інфармацыі я б сказаў, што гэта не самагубства», - заявіў Хрыста Грозеў, журналіст выдання Bellingcat, якое паабяцала правесці расследаванне гібелі Шышова. Згодна з першымі раскрытымі звесткамі, у Кіеве прысутнічаюць супрацоўнікі ФСБ Расеі, якія інтэграваліся сярод беларускіх апазіцыйных груп ва Украіне: яны могуць быць звязаныя з забойствам.

Са слоў сябра Шышова Юрыя Шчучко, цела актывіста знайшлі са зламаным носам. Аднак у паліцыі гэтую інфармацыю зняпраўдзілі.

«Ён ведаў, што за намі палююць. Мяркуючы з тых абставінаў, пры якіх было знойдзенае цела, паколькі супрацоўнікі паліцыі ў прыватнай размове сказалі, што ў яго зламаны нос. Я падазраю, што гэта спецслужбы КДБ, якія працуюць на рэжым Лукашэнкі», - сказаў Шчучко.

Са слоў дзяўчыны Шышова Бажэны Жолудзь, у апошнія дні перад смерцю ў кіраўніка БДУ было «дрэннае прадчуванне».

«Апошнім часам Віталь стаў больш уважлівым, часам глядзеў, якія аўтамабілі пад'язджаюць, хто з іх выходзіць... Ён мне гэтага не сказаў, але напісаў аднаму з нашых знаёмых за тыдзень да трагедыі: «У мяне дрэннае прадчуванне, калі што, прыглядзі за Бажэнай», – кажа дзяўчына.

На думку Бажэны, яе хлопец не мог учыніць самагубства.

«Мы абодва хварэлі тыдзень, глядзелі фільмы. Вядома, настрой у хворага чалавека не надтадобры, але благіх думак у Віталя не было. Вядома, ён не мог скончыць жыццё самагубствам. У яго не было прычын для гэтага. Ён не мог так паступіць са мной. У нас былі агульныя планы на будучыню», - тлумачыць дзяўчына.

З яе слоў, да кіраўніка БДУ не падыходзілі невядомыя людзі, аднак адзін раз падышлі да яе. Пасля высветлілася, што размову з дзяўчынай запісвалі і здымалі.

Цяпер сябры Шышова просяць кіраўніка МУС Дзяніса Манастырскага даць ахову для дзяўчыны загінулага актывіста, бо яна таксама была сярод заснавальнікаў «Беларускага дома».

Кіраўнік Нацыянальнай паліцыі Украіны Ігар Кліменка кажа, што Шышоў не звяртаўся ў паліцыю з нагоды магчымага сачэння за ім. У той жа час у БДУ сцвярджаюць, што паліцыя пра гэта ведала.

Рэакцыя свету

Шэраг краін і праваабарончых арганізацый заклікалі Украіну правесці хуткае і эфектыўнае расследаванне. У Дзярждэпе ЗША заявілі, што будуць сачыць за расследаваннем. У ААН і ЕЗ таксама заклікалі ўкраінскія ўлады правесці дбайнае расследаванне.

«Абставіны смерці дазваляюць меркаваць, што яна звязаная з пераследам мірных дэманстрантаў беларускімі ўладамі. Украінскія ўлады павінны забяспечыць поўнае абнародаванне высноў расследавання, а ў выпадку, калі каго-небудзь будуць абгрунтавана падазраваць у забойстве Шышова, яны павінны быць прыцягнутыя да адказнасці падчас справядлівага судовага разбору», – заявіла дырэктарка Amnesty International ва Усходняй Еўропе і Цэнтральнай Азіі Мары Стразерс.

Грамадскія арганізацыі Free Belarus Center, «Цэнтр правоў чалавека ZMINA», «Усход SOS», «Праваабарончы цэнтр «Поступ», «Адукацыйны дом правоў чалавека – Чарнігаў», праект «Без межаў» у супольнай заяве падкрэслілі, што смерць Шышова можа быць спосабам запалохаць і дэмаралізаваць беларускіх актывістаў, якія выехалі з Беларусі ва Украіну.