Вясна. Свабода. Еднасць

Пара выходзіць у цэнтр.

Мы давалі ім усім дастаткова часу. Мы давалі ім безліч шанцаў. Мы давалі ім нямала магчымасцяў. Яны не скарысталіся. А дарма - час заканчваецца, шанцы ператвараюцца ў гарбуз, магчымасці растаюць, як снегавік у адлігу.

У Лукашэнкі быў час прыняць выбар людзей і сысці добраахвотна, былі шанцы абысціся без крыві, былі магчымасці застацца на волі. Вядома, магчымасці толькі гіпатэтычныя, але хто ведае, якую пастанову прыняў бы новы незалежны суд свабоднай краіны? Мы ж на яго паўплываць ніяк не зможам. Як і на новага, дэмакратычна абранага кіраўніка дзяржавы, які - хто ведае? - узяў бы ды і памілаваў былога, проста таму што добры і незлапамятны. А цяпер - усё, цягнік сышоў, ды і «баржомі» выпіты да дна.

У чыноўнікаў быў час падумаць і прыняць правільную пастанову, былі шанцы не застацца «грамадствам глухіх зычных», а стаць роўнымі людзям, былі, нарэшце, магчымасці сабатажу. Замяні на сваім райвыканкаме або заводзе сцяг на бел-чырвона-белы - і рэч нават не ў тым, што ты ўжо герой, а ў тым, што ты не адзін. Частка народа, таварыш, які стаіць у счэпцы, - словам, адзін з нас. Цяпер жа ўсе яны трасуцца ад страху і дзень і ноч думаюць толькі пра тое, што для іх бяспечней: каб Лукашэнка ўтрымаў уладу або каб перамог народ. Прычым думаюць выключна з пункту гледжання імгненнага выжывання, забыўшыся пра планы на будучыню. Бо будучыня іх туманная, як завэдзганае, гадамі не мытая шыба заняпалага сельпо наводшыбе, праз якую ўжо нічога не разгледзець, як ні старайся.

У сілавікоў быў час зразумець, што яны робяць, былі шанцы скласці зброю, былі магчымасці сысці ад адплаты. У тыя жнівеньскія дні, калі жанчыны ў белым выйшлі на вуліцы пасля трох дзён крыві і страляніны, і людзей раптам пачалі выпускаць з Акрэсціна, і біць перасталі, і ў аўтазакі цягнуць - высакародныя беларускі былі гатовыя дарыць ім кветкі. Успомніце дзяўчат з кветкамі, якія абдымалі амапаўцаў. Мяне яны, калі шчыра, страшна раздражнялі (дзяўчаты, не амапаўцы): я не разумела, як можна дарыць кветкі карнікам, ды яшчэ і ўсміхацца яму, і абдымаць, і дараваць. Але ў дэмакратычным грамадстве ў кожнага ёсць свабода выбару - дараваць ці не дараваць, дарыць кветкі ці праклінаць, - і гэта цудоўна. У кожным выпадку, больш нам не трэба думаць пра тое, як было правільна тады, у жніўні, - час сышоў. Прыйшло іншае. Горшае ці лепшае - будзе залежаць ад нас.

Магчыма, той бясконцы час, тыя неабмежаваныя магчымасці, тыя велізарныя шанцы, якія мы ім давалі, былі не столькі праявамі вялікадушнасці, колькі нашай памылкай. Мы імгненна, да канца жніўня, склалі сабе расклад рэвалюцыі: па нядзелях - шматтысячныя маршы, у панядзелак - на працу. А карнікі да такога раскладу вельмі хутка прыстасаваліся, бо мы іх не тамілі. Выйшаў у нядзелю, памахаў палкай, пастраляў у народ - і адпачывай тыдзень. Ну, можа, у які-небудзь дзень трэба будзе схадзіць у суд і даць сведчанні ў якасці Іванова ў балаклаве супраць дэманстрантаў. Ці вечарам паездзіць па дварах, размахваючы дубінкай, пазвоньваючы кайданкамі і хапаючы мясцовых жыхароў, якія трапілі пад руку, каб з пустымі рукамі не вяртацца. Увесь астатні час ад нядзелі да нядзелі - адпачынак. Узмоцненае харчаванне. Поўнае аднаўленне сіл.

Але калі гэта і было памылкай, то не фатальнай, а звычайнай вучнёўскай памылкай - з тых, без якіх не абыходзяцца першакласнікі, якія яшчэ не ведаюць, што «жы-шы» трэба пісаць з літарай «ы». Без такіх памылак правапісу не навучыцца. У нас не было досведу доўгага, выматвальнага сілы апанентаў супраціву. Доўгія гады мы выходзілі на вуліцы, нас разганялі, і мы разыходзіліся - хто па турмах, хто па дамах, - да наступных акцый. Выходзіць кожны дзень, нягледзячы на надвор'е, настрой і загружанасць на працы, - такога ў нас яшчэ не было. Але менавіта такое ў нас і павінна быць.

Наша партызанская зіма стала выдатным навучальным курсам. Акцыі праходзілі ў дварах і былі нешматлікімі, затое штодзённымі. Выдатны вынік для зімы. Але зіма ўжо скончылася. А змена часоў года ў нашай сітуацыі патрабуе новай тактыкі - штодзённых масавых пратэстаў на цэнтральных вуліцах і плошчах нашых гарадоў. Двары сталі партызанскімі атрадамі. Пара выходзіць у цэнтр.

Вясна надыходзіць, і яна нікуды не дзенецца. А вось цуда не будзе. Бо свабода - гэта ўсяго толькі лагічны вынік доўгай барацьбы. А рэвалюцыя - гэта проста вельмі цяжкая праца.

Зрэшты, да працы нам не звыкаць. А цуды мы ўжо навучыліся ствараць самі. Тым больш - вясной. Тым больш - разам. Тым больш - дзеля перамогі.

Ірына Халіп, спецыяльна для Charter97.org

Калі вам спадабаўся артыкул, вы можаце падтрымаць сайт Charter97.org наступным чынам:

РАЗЛІКОВЫ МУЛЬТЫВАЛЮТНЫ РАХУНАК ДЛЯ АХВЯРАВАННЯЎ:

Назва банка: Bank Millennium S.A.
Адрас: ul. Stanislawa Zaryna, 2A, 02-593, Warszawa
IBAN: PL 97 1160 2202 0000 0002 1671 1123
SWIFT: BIGBPLPW
Імя ўладальніка рахунку: Fundacja “KARTA ‘97”
рызначэнне аплаты: Darowizna na cele statutowe

Звязацца з намі можна праз адрас [email protected]