«Я - беларуская жанчына, маці, выйшла на Марш, таму што па-іншаму проста не магла»

Тое, што мы можам ім супрацьпаставіць - гэта нашу адвагу.

Падчас затрымання яна ішла, як кіназорка па чырвонай дарожцы: горда выпрастаўшыся, у чырвонай сукенцы. Здавалася, яшчэ секунду - і пачне раздаваць аўтографы.

Tut.by знайшоў гэтую жанчыну: яе клічуць Вольга. Яна жыве ў сталіцы і працуе педагогам-псіхолагам. Яе затрымалі ў суботу падчас жаночага маршу, а адпусцілі ўчора - дома чакалі маму 7-гадовая дачка і 4-гадовы сын. У інтэрв'ю Вольга распавяла пра тое, што з ёй адбылося і якія падзеі гэтаму папярэднічалі.

- Вольга, калі глядзіш відэа з вашым затрыманнем, узнікаюць змешаныя эмоцыі. Гэта прыгожа, але і вельмі дзіўна адначасова. Чаму вы так зрабілі?

- Па родзе заняткаў я практыкуючы псіхолаг, працавала з дзецьмі, якія былі ўдзельнікамі страшных падзей, якія адбываліся з 9-га да 12-га жніўня. Ды я і сама - так атрымлівалася - станавілася міжвольным сведкам некаторых сітуацый, якія адбываліся ў горадзе. І як я магла пасля гэтага заставацца дома? Таму ў суботу я апынулася на маршы, можна сказаць, на кліч сумлення.

А пра тое, як я ішла, калі мяне затрымалі... Воляй-няволяй прыходзіцца прапускаць такія падзеі праз сябе. І ў выніку ты ці выгараеш, або знаходзіш у сабе нейкі стрыжань, які цябе трымае. Я разумею матывы тых людзей (сілавікоў), якія паводзяць сябе так, як яны паводзяць, але не прымаю іх. Адзінае, што я ім магу супрацьпаставіць - маю смеласць.

Дакладней, нават так: гонар беларускіх дзяўчат і пачуццё ўласнай годнасці - адзінае, што мы можам супрацьпаставіць гэтай сістэме. Я беларуская жанчына, я маці, я выйшла на марш, таму што па-іншаму проста не магла. Мне няма чаго саромецца, я ганаруся гэтым.

Але таксама мне вельмі балюча. Учора, калі мяне выпусцілі, я даведалася, што пасля мяне ў гэты дзень затрымалі маю маму і стрыечную сястру. І яны дагэтуль застаюцца ў зняволенні: маме далі тры дні, а стрыечнай сястры - 10. Самае жудаснае, што карцінку з іх затрыманнем АТН паказала ў вячэрнім эфіры. Маму затрымлівалі учатырох, як быццам бы яна можа сваімі маленькімі кулачкамі неяк нашкодзіць спецыяльна падрыхтаваным людзям.

- А як да вас ставіліся людзі, якія вас затрымлівалі?

- Вельмі хутка ў Сеціве з'явілася відэа майго затрымання. А ў іх ёсць з сабой тэлефоны, яны, як я зразумела з размоваў, падпісаныя на тэлеграм-каналы. Зразумела, што яны адразу ўбачылі гэта відэа.

Ніхто з супрацоўнікаў АМАПа не хаміў, не крычаў на затрыманых дзяўчат. Дзеля чагосьці ж яны нам казалі, што зусім хутка мяне і іншых адпусцяць.

У нейкі момант мне пачало здавацца, што нас яны баяцца больш, чым мы іх. Хоць гэта мы - безабаронныя, бяззбройныя, менавіта яны не паказваюць свае твары.

У Савецкім РАУС нас адвялі ў склеп, паставілі там тварам да сцяны. Калі дзяўчатам стала дрэнна ад стомы (мне ў тым ліку), нам далі крэслы. Потым быў ЦІП. Камера брудная і непрыбраная. Туалет жудасна смярдзеў. Вядома, мы перш за ўсё навялі парадак, як маглі. Беларускія жанчыны могуць і свінарнік ператварыць у пяць зорак. (Смяецца.) Абыходжанне было карэктным да ўчорашняй раніцы, калі заступіла новая змена і прыйшоў іншы наглядчык. Паводзіў сябе агрэсіўна, абражаў. Калі я яго папрасіла паводзіць сябе годна, адпусціў у мой адрас грубую пошласць.

- Тое, што ў вас маленькія дзеці, было аргументам?

- У суседняй камеры сядзела жанчына Фаціма, у якой пяць дзяцей, разам са мной - маці траіх дзяцей. І іх адпусцілі пазней за мяне.

Я вельмі перажываю за дзяўчыну (яна сядзела са мной у адной камеры), якую забралі з пераходу, дзе яна выступала разам з сябрамі - вулічнымі музыкамі, спявала «Муры». Яе клічуць Ніна Матушкіна. Дык вось, у гэтай дзяўчыны, як я зразумела, нейкае захворванне стрававальнай сістэмы, яна не можа нармальна есці. Характэрнае дыханне з пахам ацэтону, вельмі худая.

Ёй прысудзілі 13 дзён. Мне здаецца, наступствы для здароўя могуць быць сур'ёзнымі. А яшчэ, уяўляеце, у яе ёсць сабака, які застаўся ў кватэры адзін. І ні ў каго са знаёмых няма ад гэтай кватэры ключоў. Катастрофа, на мой погляд.

- Ваша заключэнне скончылася ўчора. З якімі наступствамі?

- Штраф у 30 базавых. Вы нават не ўяўляеце, як мяне сустракалі, калі я выходзіла з ЦІП на Акрэсціна. Вельмі хачу падзякаваць валанцёрам, якія ўвесь час там знаходзяцца. Яны робяць неверагодна важную працу, дапамагаюць не проста не згубіць пачуццё веры - яны дапамагаюць жыць. Я ведала, што калі б я ні выйшла - хай нават уначы, - я не апынуся адна на вуліцы, за мной прыедуць і адвязуць дадому. Валанцёры сабралі для мяне перадачу (муж быў у службовай выправе, а тата ў спешцы не паспеў сабраць патрэбныя рэчы). Гэтыя неабыякавыя людзі перадалі мыла, цёплую кофту... Гэта былі сапраўдныя каштоўнасці там, за кратамі.

- Многія, хто пабылі на Акрэсціна 9, 10, 11, 12 жніўня кажуць, што жыццё для іх змянілася назаўсёды ...

- Як я ўжо згадвала, я шмат працую з людзьмі, якія прайшлі цераз Акрэсціна ў гэтыя даты. Ведаеце, пасля першага такога пацыента, калі я прыйшла дадому, мяне проста калаціла. А гэта быў яшчэ такі «лёгкі» кліент - 18-гадовы малады чалавек, які, як ён распавёў, ехаў дадому да мамы, а яго ўзялі і «не моцна білі».

За гэтым хлопцам прыйшлі і іншыя пацыенты. І увогуле, усе выпадкі былі пра адно і тое ж: не могуць выходзіць на вуліцу, нават дома не адчуваюць сябе ў бяспецы, не зносяць ніякіх старонніх дакрананняў: абдымкі ўласнага дзіцяці выклікаюць панічныя атакі. Гэтым людзям нічога не зламалі, у іх не было страшных траўмаў, і таму ім, з іх жа слоў, было сорамна звяртацца да псіхолага па дапамогу. Бо ў адрозненне ад іншых яны выйшлі адносна цэлымі, хоць і ў сіняках.

Пасля такіх прыёмаў я сама звяртаюся па дапамогу да калег, каб прыйсці ў пачуццё.

- Вы казалі, што ў вас ёсць і іншая праца, у школе. Не сакрэт, што ў апошні час адносіны «настаўнікі - бацькі» напаліліся. Адчуваеце гэта на сабе?

- Я працую ў групе падоўжанага дня. Зусім нядаўна прыйшла сюды. У мяне выдатныя адносіны з калегамі і проста выдатныя з бацькамі маіх выхаванцаў. Калі б вы толькі ведалі, як яны мяне падтрымлівалі ўсе гэтыя дні!

Але разам з тым я сапраўды бачу, як бацькі і педагогі падзяліліся на два супрацьлеглыя лагеры. Бацькі трывожацца пра тое, што адбываецца з іх дзіцем у школе - а напраўду нічога дрэннага не адбываецца. У школе дзяцей вучаць, з дзецьмі гуляюць, размаўляюць. Я, зразумела, не магу казаць пра сітуацыю ў іншых школах, але там, дзе я працую, школа па-за палітыкай.

Але праз недахоп зваротнай сувязі многія бацькі пачынаюць фантазіраваць, дадумваць. Падазраюць, абвінавачваюць настаўнікаў, часам залішне агрэсіўна выяўляючы сваю занепакоенасць. Ніхто з іх не хоча ўстаць на месца іншага, паглядзець на сітуацыю вачыма настаўніка ці, наадварот, з бацькоў. А пакутуюць дзеці, якія знаходзяцца ў эпіцэнтры гэтага супрацьстаяння.

Вельмі падобна на развод. Тата з мамай развяліся. Яна кажа (праз свае крыўды): «Тата - казёл». А дзіця бачыць, што тата добра да яго ставіцца, клапоціцца пра яго, і ў галаве ў яго пачынаецца поўная блытаніна: чаму тата - казёл, а паводзіць сябе як нармальны чалавек? Так і тут: дзеці пакутуюць праз тое, што дарослыя не могуць пагаварыць нармальна. Магчыма, бацькам неверагодна складана давяраць цяпер настаўнікам, пасля таго, што адбылося. Але і настаўнікам няпроста сутыкацца штодня з агрэсіяй і недаверам. Выйсце адно: усім трэба пакінуць палітыку за дзвярыма школы.

- Жанчыны вашай сям'і апынуліся ў гэтыя няпростыя дні ў зняволенні. Што кажуць вашы мужчыны?

- Мой муж кажа: «Я ганаруся табой». Ён шануе мяне як асобу. І тых жанчын, што са мной сядзелі ў камеры, таксама цэняць свае мужы. А мы бязмежна ўдзячныя нашым мужчынам за гэта, і ў сваю чаргу цэнім іх неверагодную сілу духу, мужнасць, якая не баіцца нашай сілы. А на іх цяпер столькі бруду выліваюць за тое, што яны «дазваляюць» сваім жанчынам хадзіць на мітынгі.

Мае бацькі заўсёды былі вельмі актыўнымі людзьмі. І мне тлумачылі, чаму трэба не маўчаць, чаму важна быць неабыякавай. І бабулі ў нас такія ж актыўныя былі: і адна, і другая. У беларускай мове ёсць вельмі добрае слова - «годнасць». Я - годны, я - варты. Дык вось: і мае бацькі, і іх бацькі - такія людзі. Я не магла быць іншай, бо тады гэта б азначала здраду.

- Пра што вы марыце?

- Псіхалогія - маё каханне. У ёй я знайшла сябе, сваю рэалізацыю, сваю карысць грамадству. Я б вельмі хацела вярнуцца да някрызіснай псіхалогіі.

Я хачу насіць абцасы, не думаючы пра тое, што не варта іх абуваць, бо ў іх я не змагу бегаць, ды і ў турме будзе нязручна.

Я хачу, каб з маёй торбы зніклі перакіс і бінты. Не хачу думаць пра тое, што мая мама можа з'ехаць з дома на ровары і не вярнуцца. Не хачу маніторыць пастаянна мужа і тэлефанаваць яму кожныя пяць хвілін, калі ён па працы з'ехаў у цэнтр горада.

Хачу, каб, тлумачачы свайму маленькаму сыну, хто такія людзі ў форме праваахоўнікаў, я магла сказаць: «Калі з табой нешта здарыцца, а мяне не будзе побач - ты заўсёды можаш звярнуцца да гэтага чалавека». Хачу, каб слова «права» мела значэнне. Каб органы апекі клапаціліся пра дзяцей, а не пра прыгожы малюнак. Каб мужчыны не забыліся пра сённяшнюю ролю жанчын. Каб спыніўся гэты хатні гвалт, які раптоўна распаўсюдзіўся на ўсю краіну. Вось будучыня, у якой я хачу жыць. І я думаю, што гэта абавязкова збудзецца. Бо калісьці я марыла ўбачыць неабыякавых людзей, якія не баяцца браць на сябе адказнасць за свае ўчынкі.