Найбліжэйшым часам беларусы сутыкнуцца з нястачай тавараў

Як пастановы ўладаў паўплываюць на кошты.

30 сакавіка ўрад прыняў пастанову аб часовых мерах «стабілізацыі сітуацыі на спажывецкім рынку». Гэты дакумент будзе дзейнічаць да 30 чэрвеня.

Як дзеянні чыноўнікаў зменяць жыццё звычайных беларусаў, разбіраўся сайт banki24.by.

Пастанова Саўміна аб спажывецкім рынку датаваная 30 сакавіка. Аднак яна яшчэ не ўвайшла ў дзеянне. Пункт 11 гэтага дакумента абвяшчае, што гэта адбудзецца толькі пасля афіцыйнага апублікавання.

Згодна з прынятымі ў Беларусі нормамі фармулёўка «пасля афіцыйнага апублікавання» значыць, што дакумент набывае моц на наступны дзень пасля публікацыі на pravo.by.

З карткі дакумента на pravo.by відаць, што пастанова была ўключаная ў рэестр прававых актаў 1 красавіка, а афіцыйная публікацыя прызначаная на 2 красавіка. Такім чынам, уваход у дзеянне прыпадае на 3 красавіка.

Якія захады прапісаны ў пастанове ўрада?

Саўмін забараняе дзяржаўным органам і дзяржаўным арганізацыям на рэспубліканскім узроўні, а таксама мясцовым уладам падвышаць адпускныя цэны і тарыфы на тавары і паслугі больш чым на 0,5% за месяц. Няхітрыя падлікі паказваюць, што сукупны рост адпускных коштаў за 3 месяцы не павінен перавысіць 1,5%.

Аналагічную забарону ўрад устанаўлівае для астатніх юрыдычных асоб і індывідуальных прадпрымальнікаў. Дабіцца права на большае можна толькі праз камісію ў пытаннях дзяржаўнага рэгулявання цэнаўтварэння пры Саўміне.

Чыноўнікі не зацікаўлены ў паскарэнні інфляцыі і наўрад ці захочуць браць на сябе адказнасць за рост коштаў. Таму на практыцы такія дазволы ад камісіі могуць быць атрыманы ў выключных выпадках.

Праўда, хто атрымае дазвол на большае ўзняцце коштаў і каму адмовяць, застанецца таямніцай. Рэч у тым, што ўрад засакрэціў гэтую інфармацыю. Згодна з пунктам 5 дакумента «інфармацыя, якая тычыцца разгляду і ацэнкі дакументаў, не падлягае выдаванню».

Дакладна вядома, што калі з красавіка да чэрвеня ў Беларусі падвысяцца рэгуляваныя кошты, гэта зробяць з дазволу камісіі пры Саўміне. У нашай краіне да рэгуляваных пазіцый належаць цэны і тарыфы на жыллёва-камунальныя паслугі, паслугі дзіцячых садоў, грамадскага транспарту, на аўтамабільнае паліва і г.д.

Разам яны ахопліваюць блізу 7% пазіцый у складзе індэкса спажывецкіх цэн ад Белстата. Жорсткія захады закрануць раздробны гандаль. Рытэйлераў абавязалі прытрымлівацца асартыментны пералікаў і не падвышаць раздробныя цэны ў параўнанні з дзейнымі на 1 красавіка.

Фактычна аператараў раздробных сетак абавязалі трымаць цэны цэлы квартал і ўвесь час папаўняць мінімальны асартымент паводле пераліку МАРГ. Інакш да іх будуць ужытыя адміністрацыйныя санкцыі. У выпадку з беларускімі вытворцамі тавараў рытэйлеры хутчэй за ўсё змогуць дамовіцца, бо саміх вытворцаў абмежавалі планкай + 0,5% за месяц.

Фактычна, пастанова Саўміна накіравана на павелічэнне продажаў айчынных тавараў і паслуг за кошт імпартных пазіцый. Мабыць, ва ўрадзе надумалі хаця б часова спыніць падзенне дзелі беларускай прадукцыі ў тавараабароце.

Сітуацыя з імпартам складанейшая. На прадаўцоў імпартнай прадукцыі дзейнічаюць тыя ж абмежаванні, што і на прадаўцоў айчыннай. Бо беларускі рубель аслабеў у дачыненні да даляра і еўра, пастаўкі асобных тавараў з краін, дзе выкарыстоўваюць гэтыя валюты, могуць быць часова замарожаныя. Затое куды лягчэй прыйдзецца імпарцёрам расейскіх тавараў.

Па-першае, паміж намі і Расеяй няма мытнай мяжы. Па-другое, расейскі рубель цяпер слабейшы да беларускага, чым быў у пачатку года. То бок, у імпарцёраў з Расеі ёсць нават невялікі запас, каб пасунуцца ў цэнах - за кошт курсавой розніцы. Таваразварот Беларусі з Расеяй па-ранейшаму складае да паловы замежнага гандлю нашай краіны.

Перашкаджаць наплыву імпартных тавараў з РФ могуць хіба што прамыя забароны расейцаў на вываз тавараў у сувязі з каранавірусам. Пастанова ўрада ад 30 сакавіка - не першы дакумент такога ўзору для стрымлівання росту адпускных і раздробных цэн.

Аналагічную пастанову Саўмін прымаў 19 снежня 2014 гады - на фоне дэвальвацыі рубля. Абмежаванні для вытворцаў былі нават мацнейшыя, чым цяпер: не дапускаўся ніякі рост адпускных коштаў у дзяржсектары. Яшчэ адно адрозненне: пастановы 2014 года ад пастановы 2020 года - абмежаванне тэрміну дзеяння. Пастанова 2014 першапачаткова была бестэрміновай і касуецца ў апошняй рэдакцыі толькі з 3 красавіка 2020 года. Пастанова-2020 дзейнічае 3 месяцы. Хутчэй за ўсё, тут не абышлося без рукі Нацбанка.

З разлікаў спецыялістаў НБРБ блізу 70% эфекту пераносу дэвальвацыі на рост коштаў у эканоміцы адбываецца на працягу 3 месяцаў пасля паслаблення рубля. Астатнія 30% размазваюцца тонкім пластом па наступных кварталах. Мабыць, урад хоча, каб рост быў больш раўнамерным цягам года. Калі падсумаваць, то рызыкі ўзнікнення таварнага дэфіцыту пакуль невялікія. Насельніцтва наўрад ці будзе кідацца на новыя тавары, бо перыяд панічнай скупкі амаль скончыўся. Найбліжэйшыя месяцы хутчэй за будзе адзенне спажывецкага попыту - проста таму што на дварэ пануе каранавірус, а прыбыткі беларусаў у далярах сур'ёзна ўпалі. Саўмін прыняў пастанову-2020 хутчэй інэрцыйна: трэба паказаць, што ўлады неяк змагаюцца з ростам коштаў перад выбарамі.