«У Лукашэнкі нейкая бессістэмная істэрыка»

Спартоўцы становяцца лідарамі пратэстаў у Беларусі.

Суд у Менску на 15 дзён арыштаваў вядомую Беларуская баскетбалістка Алену Леўчанку за ўдзел у несанкцыянаваных масавых мерапрыемствах. Пра тое, чаму ўлады Беларусі пачалі пераследаваць спартоўцаў, а таксама пра тое, чаму многія спартоўцы становяцца ўсё больш прыкметнымі ў пратэстным руху, "Настоящее Временя" паразмаўляла з беларускім спартыўным журналістам Сяргеем Шчурко, які сам толькі што выйшаў з ізалятара пасля 15 дзён арышту.

- Затрыманне і пастанова суда для спартоўкі Леўчанкі - гэта змена настрою Лукашэнкі, які заўсёды за спорт неяк трымаўся, прынамсі ў нашых вачах, ці гэта цалкам заканамерная рэакцыя?

- Мне здаецца, усе пастановы, якія прымаюцца, - гэта нейкая бессістэмная істэрыка. Калі цяжка шукаць логіку ў падзеях, якія адбываюцца, цяжка шукаць логіку ў галовах тых людзей, якія ім загадваюць.

- Вы ўчора выйшлі пасля сваіх 15 дзён арышту. Раскажыце, што цяпер адбываецца ў месцах зняволення.

- Напраўду, калі б цяпер мяне слухала Лена, я б сказаў, што нічога страшнага там не адбываецца. Няма часу на нейкія катаванні ці здзекі. Усё даволі, калі так можна сказаць, прыстойна. Закрываюць чалавека ў нейкім памяшканні, у камеры на 8-10 чалавек, і праводзіш пэўную колькасць часу ў асяроддзі людзей, якія, у прынцыпе, думаюць тое ж самае, што і ты, - гэта не самы горшы варыянт. Я ведаю, што потым гэтыя людзі пачынаюць сябраваць, знаёміцца адзін з адным. І проста сяброў, знаёмых становіцца значна больш. Я б сказаў, што тут працуюць над стварэннем калектываў у інтарэсах. Нас і так нямала, а робяць яшчэ больш.

- З боку здаецца, што спартыўная супольнасць у Беларусі - неяк і без таго дастаткова згуртаваная, і зразумела, калі можна было абысціся без 15 дзён, для ўсіх было б значна лепш. Раскажыце, калі ласка, як так атрымалася, што спартоўцы ў нейкі момант дружна і разам надумалі выступаць супраць таго, што адбываецца ў краіне?

- Калі мы задаемся пытаннем, хто з'яўляецца самымі папулярнымі людзьмі ў краіне, самымі вядомымі, мы даволі хутка прыйдзем да высновы, што гэта спартоўцы. Яны шмат што бачаць, шмат дзе выступаюць, пра іх больш за ўсё пішуць, пра іх больш за ўсё гавораць. Яны - пэўная эліта нашага грамадства.

Таму цалкам натуральна, што гэтыя людзі аўтаматычным чынам, я б нават так сказаў, вылучаюцца на пярэдні край. Да іх падвышаная ўвага была заўсёды. Тут жа не абсалютна ўсе спартоўцы выступілі. Найбольш разумныя, найбольш чалавечныя з іх. З колькасці выдзелілася якасць. Так што для мяне нічога дзіўнага няма, што яны сталі носьбітамі пратэстных настрояў. А пасля таго, як усю палітычную каманду пасадзілі ў розныя месцы - шмат хто сядзіць у Жодзіне, хтосьці на Валадарскага, - нічога незвычайнага няма.

- Многія спартоўцы маюць іншыя палітычныя погляды, калі мы гаворым пра тое, што гэта самы вядомы пласт насельніцтва?

- Вельмі многія прытрымліваюцца такога пункту погляду, што я не хацеў бы туды лезці. Я ведаю, што ёсць людзі, якія думаюць сапраўды гэтак жа, як і нашы зоркі, тыя, якія ідуць у першых шэрагах, але яны проста не хочуць пра гэта казаць, таму што элементарна можна пацярпець. Гэта страх, ніхто б не хацеў гэтых непрыемнасцяў. А тых, якія думаюць прынцыпова супраць, я думаю, не вельмі шмат, інакш бы яны выступалі. Мы б іх таксама чулі, яны б не баяліся пакінуць сваё меркаванне. Але я такіх людзей не бачу ў публічнай прасторы, як ні дзіўна.

- Як вы думаеце, якую ролю адыгрывае ўдзел вядомых спартоўцаў у нейкіх пратэстных дзеяннях? Ці шмат людзей наважваюцца таксама далучыцца пасля таго, як бачаць атлетаў?

- Я думаю, што ўсе, хто хацеў далучыцца, ужо далучыліся. Спартоўцы - не сказаць, што яны надзвычай папулярныя ў кожнай краіне, усё адно гэта нейкі пласт людзей, якіх ведае адсоткаў, можа быць, дзесяць [людзей], якія цікавяцца вялікім спортам. Проста людзям патрэбныя лідары.

І, ведаеце, лідары часта маюць нейкія фізічныя асаблівасці. Бачылі нашых лідараў? Гэта дзяўчаты пад 190 [сантыметраў росту], гэта хлопцы ад двух метраў і вышэй. То бок, гэта вельмі станоўча дзейнічае на людзей. Заўсёды здаецца, што спартовец быў нейкім асаблівым чалавекам, як волат з дзіцячай казкі. І нашы спартоўцы дзіўным чынам гэтаму чаканню адпавядаюць. Так што тут сышлася дзіцячая творчасць і наша дарослае ўспрыманне жыцця.

Таму спартоўцы вельмі арганічна ўвайшлі. Калі бачаць іх, высокіх, яны нейкія незвычайныя, цяжкавата закінуць у аўтазак: мо, па частках заносіць іх, ці што, нейкія праблемы, плечы занадта шырокія. Напэўна, герой павінен быць такім.

- Як вы думаеце, чаму прыйшлі па Алену Леўчанку?

- Прыйшлі, таму што Алена яркая, Алену немагчыма кантраляваць, яна - як Калеснікава, сапраўды. Ух! Напэўна, значна больш вядомая. У яе вельмі добрая спартовая мінуўшчына, яна дзейнічае як лідарка, яна сапраўды адна з найлепшых баскетбалістак Еўропы, яна сапраўды адзіная беларуска, трохі ёсць еўрапеек, якія гулялі ў жаночай NBA-лізе. Гэта значыць, яна адыграла ўсюды, дзе магла, яна аддавала ўсё, што магла, беларускаму баскетболу. Яе цяжка абвінаваціць, нейкія прадстаўнікі міністэрства з невядомымі прозвішчамі, заўсёды ўшчуваюць яе праз пошту, што яна не зусім патрыятычная ці нешта яшчэ. Яна значна большы патрыёт, чым 150 такіх чыноўнікаў. З ёй цяжка змагацца, у яе ёсць сваё меркаванне, бліскучая адукацыя, ангельская. Яна яркая.

Я вам скажу, што калі яна выйдзе праз 15 дзён, яна будзе яшчэ больш яркай. Мне не вельмі зразумела, навошта іх усіх садзяць на 15 дзён. У кагосьці ёсць перакананне, што чалавек, які адтуль выйдзе, стане іншым. Я, як чалавек, які там быў, і які бачыў вялікую колькасць людзей, ні ў аднаго з іх нават думкі не было пра тое, што нешта ў яго жыцці зменіцца. Проста ён пераконваўся, што такіх, як ён, вельмі шмат. Таму нейкі выхаваўчы эфект ад гэтага, на мой погляд, роўны нулю.

- І вы мяркуе, што цяпер забіраюць практычна ўсіх без разбору, нягледзячы ні на якія заслугі, ні на прыналежнасць да нейкага класу, гэта істэрыя?

- Я не бачу логікі ў гэтым. Калі чалавек нешта робіць, ён павінен разлічваць на нейкі вынік. Вынік заўсёды проста процілеглы. Ва ўсякім выпадку, у нейкіх кіраўнікоў у спорце, усё, што яны ні зробяць, усё супраць іх гуляе. Вось якая штука. Ці то пытанне інтэлекту, ці то пытанне нейкіх камандзіраў, якія над імі, бо самі па сабе яны пастановы не прымаюць. Гэта значыць пытанне вертыкалі або гарызанталі.

У нас заўсёды гарызантальныя стасункі былі ў той жа газеце са спартоўцамі, таму ўсе заўсёды абмяркоўвалася. А там па вертыкалі ідзе проста каманда зверху, і, можа быць, людзі гэтага не хочуць, але яны гэта выконваюць і загадзя ведаюць, што нічога не атрымаецца. Але гэта такі крызіс сістэмы. У старыя часы, памятаеце такі анекдот, майстар прыходзіць і кажа: "Тут трэба мяняць усю сістэму", гледзячы на нейкую старую сантэхніку.