Пагроза рэгулявання цэн становіцца ўсё больш рэальнай

Якія тавары могуць патрапіць у гэтую групу.

Міністэрства антыманапольнага рэгулявання і гандлю (МАРГ) на справе давяло, што магчымае ўвядзенне цэнавага рэгулявання - гэта не пустыя словы. Гэта, між іншым, пацвердзіў «антыманапольны» міністр Уладзімір Калтовіч, выступаючы ў МАРГ, паведамляе «Экономическая газета».

Адначасова пастановай Саўміна ад 2019/08/15 № 542, якая ўступіла ў дзеянне з 17 жніўня сёлета, істотна пашыраны пералік сацыяльна значных тавараў, кошты на якiя рэгулююцца антыманапольным ведамствам не больш за 90 дзён на працягу аднаго года. Са згаданай даты ў яго ўключаны хлеб пшанічны, вырабы булачныя (батон) з пшанічнай мукі, сыр (цвёрды, паўцвёрды), свежыя яблыкі, чорная гарбата, а таксама свежая гародніна - бульба, буракі, морква, капуста, цыбуля, агуркі, памідоры.

Пры гэтым аблвыканкамы і Мінгарвыканкам, якія мелі такое права раней, яго пазбаўленыя. Іншымі словамі, калі цэнавае рэгуляванне свежай гародніны будзе ўведзенае, то гэта зробяць адразу па ўсёй краіне, не «разменьваючыся» на вобласці. Адзінае выключэнне, якое, на наш погляд, наўрад ці моцна паўплывае на цэнавую сітуацыю ў Беларусі, - гэта выключэнне з пераліку рэгуляваных па цэнах тавараў свежай бульбы, буракоў сталовай, морквы сталовай, адкалібраваных, мытых і расфасаваных у перфараваныя пакеты і сеткаватую тару з прымяненнем кліпсатара.

Але гэта яшчэ не ўсе дапаўненні «цэнавага» пераліку. Акрамя рысу белага шліфаванага і крупы грэцкай у яго ўключаны крупы манная і прасяная. Да «мясной» таварнай групы, у якую раней уваходзілі ялавічына, свініна, мяса курэй і куранят-бройлераў, дадаткова ўключаны адсекі і буйнакавалкавыя паўфабрыкаты, каўбасы вараныя, сасіскі, сардэлькі.

Ёсць у «цэнавага» пераліку і страты: з названай даты з ліку рэгуляваных выключаны тарыфы на паслугі перавозкі пасажыраў унутраным водным транспартам агульнага карыстання ў рэгулярным паведамленні. Калі вы ў апошні раз плавалі па беларускіх рэках, ды яшчэ ў рэгулярных злучэннях? Вось і мы таксама...

«Папярэдні» пералік сацыяльна значных тавараў, цэны на якія могуць рэгулявацца МАРГ не больш за 90 дзён на працягу аднаго года, мы прыводзілі ў «ЭГ» ад 2019/08/13 № 59 у матэрыяле «МАРГ прыстрашыла ўвесці цэнавае рэгуляванне». Нагадаем, што міністэрства цалкам можа і падоўжыць названы перыяд рэгулявання цэн, праўда, яму давядзецца ўзгадняць гэтую меру з Еўразійскай эканамічнай камісіяй.

Што тычыцца выступу Уладзіміра Калтовіча, то, як паведаміла агенцтва БЕЛТА, ён пацвердзіў, што цэны на харчовыя тавары, і асабліва сацыяльна значныя, працягваюць расці. Калі ў кастрычніку летась іх павелічэнне склала 5,9% у гадавым выражэнні, то ў студзені сёлета - ужо 9,8%, у лютым - 11%, у чэрвені - 9,7%. Прырост коштаў толькі па сацыяльна значных тавараў абумовіў блізу 0,7 адсоткавага пункта інфляцыі, або 24% агульнага прыросту спажывецкіх цэн за I паўгоддзе 2019 г. Так, садавіна падаражэла на 14,4%, малако і малочныя прадукты - на 4,6%, бульба - на 5,1%, хлеб і хлебабулачныя вырабы - на 3,3%.

Больш за тое, МАРГ падлічыла, што «тэмпы росту коштаў на сацыяльна значныя тавары вышэйшыя, чым на ўсё астатняе», пры гэтым, у адрозненне ад павелічэння коштаў вытворцамі і перапрацоўшчыкамі, якое абумоўлена аб'ектыўнымі прычынамі, да раздробнага гандлю ў МАРГ «ёсць пытанні». Між іншым, сустракаюцца выпадкі, калі надбаўка на асобныя групы сацыяльна значных тавараў можа перавышаць 60%, што, на думку міністра, проста недапушчальна. «Мы прааналізавалі працу гандлю. Рэнтабельнасць там сапраўды невысокая - у сярэднім 1% ці крыху вышэй, але рэнтабельнасць продажу харчовых тавараў вырасла з 1,4% да 3,5% за пяць месяцаў 2019 г. Калі казаць проста - гандаль павялічыў свае апетыты», - мяркуе У. Калтовіч.

Ён таксама нагадаў, што ў Беларусі дзейнічаюць гранічныя максімальныя гандлёвыя надбаўкі, пра якія мы пісалі ў згаданым вышэй артыкуле, і яны забяспечваюць рэнтабельную працу гандлёвых арганізацый. «Гэта рэкамендацыі, але мы будзем настойліва прасіць гандаль іх прытрымлівацца», - падкрэсліў міністр.

Вядома, цэнавае рэгуляванне не будзе ўводзіцца нечакана. Спачатку ва ўсіх рэгіёнах правядуць калегіі, дзе будуць удзельнічаць галоўныя ўпраўленні МАРГ па абласцях. Там гандлёвыя арганізацыі яшчэ раз паінфармуюць аб рэкамендацыях па ўзроўні надбавак на сацыяльна значныя тавары. Затым у абласцях правядуць маніторынгі змянення цэн і надбавак на такія тавары, пры гэтым працэс ужо пайшоў - адпаведныя запыты сталі накіроўваць у гандлёвыя сеткі і вытворцам. Дапамагчы ў правядзенні «цэнавых» маніторынгаў абяцала і Федэрацыя прафзвязаў Беларусі.

У МАРГ спадзяюцца, што да сярэдзіны верасня усю неабходную інфармацыю аб захаванні рэкамендаваных ведамствам надбавак і дынаміцы цэн яны збяруць. Міністр не выключыў, што вынікі маніторынгу прывядуць да ўдакладнення рэкамендацый па ўзроўню ўжывання гандлёвых надбавак на сацыяльна значныя тавары. Аднак, калі вынікі міністэрства «не натхняць», пытанне з увядзеннем рэгулявання цэн будзе вырашацца не на карысць гандлю. «Калі сітуацыя не зменіцца, то будзем разглядаць увядзенне цэнавага рэгулявання. Прычым па ўсяму ланцужку: вытворца - перапрацоўнік - гандаль», - паабяцаў У. Калтовіч.

Ясна, што ў МАРГ разумеюць: увядзенне цэнавага рэгулявання - «гэта вельмі сур'ёзны крок, пасля якога могуць узнікнуць іншыя праблемныя моманты, між іншым, з асартыментам тавараў». Досвед мінулых гадоў паказвае, што, калі на нейкія танныя тавары цэны пачынаюць рэгуляваць, яны проста знікаюць з прылаўкаў. Таму трэба спадзявацца, што гэтую крайнюю меру ўжываць не давядзецца. У той жа час і «бізнэс не павінен забываць пра сацыяльную адказнасць перад грамадствам, перш за ўсё гэта тычыцца цэн на сацыяльна значныя тавары», упэўнены міністр.