Колькі атрымліваюць нямецкія пенсіянеры

І адкуль на гэта бяруцца грошы?

Сістэма дзяржаўнага пенсійнага страхавання ў ФРГ пабудаваная на прынцыпе салідарнасці пакаленняў. Тыя, што выйшлі на заслужаны адпачынак, жывуць за кошт адлічэнняў працоўных, піша dw.com.

З гэтага месяца ўсе нямецкія пенсіянеры - а іх у Нямеччыне больш за 21 мільён, гэта значыць, чвэрць насельніцтва - будуць атрымліваць больш грошай. З 1 ліпеня 2019 года пенсіі падвышаныя. На захадзе Нямеччыны на 3,18% , на ўсходзе - на 3,91%.

Чаму не такія круглыя лічбы? Такі закон. Індэксацыя пенсій у Нямеччыне разлічваецца паводле складанай формулы, аснову якой складае дынаміка росту заробкаў у краіне. Але ўлічваюцца і іншыя фактары, напрыклад, суадносіны працуючых і пенсіянераў. Вось і выйшла, што павелічэнне пенсій сёлета нават абагнала рост заробкаў (на 2,39% у заходняй частцы краіны і на 2,99% ва ўсходняй). Але гэта далёка не адзіная асаблівасць пенсійнай сістэмы Нямеччыны.

«Пакт пакаленняў» у Нямеччыне

Нямеччына была першай краінай у свеце, якая ўвяла дзяржаўную сістэму сацыяльнага страхавання. Было гэта яшчэ напрыканцы ХІХ стагоддзя, у часы рэйхсканцлера Ота фон Бісмарка (Otto von Bismarck). Асноўны прынцып той сістэмы захаваўся дагэтуль. Гэта свайго кшталту «пакт пакаленняў»: працоўныя ўтрымліваюць тых, што выйшлі на пенсію, адлічваючы пэўны адсотак свайго штомесячнага заробку ў дзяржаўны пенсійны фонд.

Гэты фонд сродкі не акумулюе і нікуды не ўкладвае, а адразу пералічвае пенсіянерам. Гэта значыць, дзейнічае мадэль наўпроставага і непасрэднага пераразмеркавання даходаў.

Цягам першых некалькіх дзесяцігоддзяў салідарнасць пакаленняў у Нямеччыне была даволі трывалай, бо не моцна абцяжарвала. У 1891 годзе сума адлічэнняў працоўных у Нямецкі Пенсійны фонд складала ўсяго 1,7% штомесячнага заробку. У 1924 годзе - 3,5%, у 1928-м - 5,5, у 1949-м - 10. Гэтага пры высокім узроўні занятасці і сціплай працягласці жыцця выстарчала на тое, каб забяспечваць нямецкім старым і бабулькам прымальны ўзровень жыцця.

Як фінансуецца Пенсійны фонд у ФРГ

Сітуацыя змянілася ў апошнія пару дзесяцігоддзяў мінулага стагоддзя, калі Нямеччына (асабліва пасля аб'яднання) сутыкнулася з эканамічнымі і дэмаграфічнымі праблемамі. Стала больш беспрацоўных, якім не было з чаго рабіць адлічэнні ў пенсійны фонд, скарацілася нараджальнасць, і адначасова значна павялічылася працягласць жыцця.

Гэта значыць, што ўсе меншай колькасці працоўных даводзіцца ўтрымліваць ўсё больш пенсіянераў. А чым даўжэй апошнія жывуць пасля выхаду на заслужаны адпачынак, тым даражэй абыходзяцца фонду. У выніку на мяжы стагоддзяў суму пенсійных адлічэнняў у ФРГ давялося падняць да 20 з лішнім адсоткаў. Цяпер дзякуючы добрай эканамічнай кан'юнктуры і росту занятасці яна крыху зменшылася - 18,6%.

Такія адлічэнні робяць усе працоўныя ў Нямеччыне, але не з усяго заробку. Існуе ўстаноўленая законам столь: на захадзе краіны гэта цяпер 6500 еўраў, у новых федэральных землях - 5800. Усё, што звыш гэтых сум, пенсійным падаткам не абкладаецца. Але столь гэты ўрад час ад часу прыўздымае. Гэта прыводзіць да таго, што пры іншых роўных умовах у жыхароў Нямеччыны, якія добра зарабляюць, рэальна пачынае заставацца менш ад налічанага заробку.

Работнік і працадаўца адлічваюць пароўну грошы ў Пенсійны фонд

Палову ўнёску працоўнага ў Пенсійны фонд выплачвае ягоны працадаўца. Плюс вельмі істотныя датацыі з дзяржаўнага бюджэту. На гэтыя мэты накіроўваецца частка збораў ад падатку на дададзеную вартасць і спецыяльнага падатку на мінеральнае паліва, названага «экалагічным».

Паводле прагнозаў экспэртаў у 2021 годзе датацыі Пенсійнаму фонду з дзяржбюджэту перавысяць 100 мільярдаў еўраў. Гэта стане адным з наступстваў прынятага летась у Нямеччыне так званага «пенсійнага пакета»: урад гарантуе, што да 2025 года пенсіі ў краіне не апусцяцца ніжэй за 48% заробку, а адлічэнні ў пенсійны фонд застануцца ў межах 20%. Што будзе потым, залежыць ад нямецкай дэмаграфіі і эканомікі.

Як разлічваецца нямецкая пенсія

Разлік пенсіі ў Нямеччыне - гэта вышэйшая матэматыка, даступная вузкаму колу спецыялістаў, на якога трэба вучыцца тры гады. Пры гэтым улічваецца не толькі працоўны стаж і сума адлічэнняў, але і ўзрост новаспечанага пенсіянера, перыяд вучобы, наяўнасць дзяцей, адпачынак па догляду за дзіцем, служба ў войску і іншыя жыццёвыя абставіны. Усе такія звесткі і крытэрыі пералічваюцца ў так званыя «пенсійныя балы», а яны потым зноў - у канкрэтныя сумы. І колькі ж набягае агулам у выніку?

Ёсць у Нямеччыне паняцце «базавы пенсіянер». Гэта ўмоўны працаўнік, які адпрацаваў 45 гадоў за сярэдні заробак і выйшаў на пенсію па дасягненні належнага ўзросту. (У Нямеччыне цяпер пенсійны ўзрост паступова павялічваецца і дасягне ў 2029 годзе 67 гадоў). Яго разліковая, так званая стандартная пенсія - 1441 еўра на захадзе і 1381 на ўсходзе краіны. Але гэта, на жаль, не сярэдняя для Нямеччыны велічыня.

Рэдка ў каго тут бывае такі вялікі працоўны стаж, ды і пачынаюць працаваць немцы не адразу за сярэдні заробак. Пенсіянеры-мужчыны атрымлівалі летась на захадзе ФРГ дзесьці 1095 еўра на месяц, на ўсходзе - 1198. Пенсіянеркі мелі на захадзе 622 еўры, на ўсходзе 928. Больш высокія выплаты на ўсходзе Нямеччыны тлумачацца тым, што жыхары былой ГДР, як правіла, маюць большы працоўны стаж, а жанчыны ў мінулым працавалі амаль нароўні з мужчынамі.

Нямецкія пенсіі трох тыпаў

Але дзяржаўная пенсія - толькі адзін з элементаў сацыяльнага забеспячэння жыхароў Нямеччыны ў старасці. Амаль палова пенсіянераў атрымліваюць яшчэ грошы ад свайго былога працадаўцы. Большасць буйных нямецкіх фірмаў і канцэрнаў, грамадска-прававыя кампаніі, дзяржаўныя прадпрыемствы і структуры забяспечваюць сваіх былых работнікаў дадатковымі вытворчымі пенсіямі. У некаторых выпадках іх сума такая, што дазваляе новаспечанаму пенсіянеру на 90% захоўваць ранейшы ўзровень жыцця.

Нарэшце, ёсць яшчэ і сістэма прыватнага пенсійнага страхавання. 42 мільёны немцаў уклалі дамовы, якія прадугледжваюць альбо аднаразовыя, альбо рэгулярныя выплаты па дасягненні імі пенсійнага ўзросту.