ІНТЭРВ'Ю. Леанід Кулакоў: Цяпер практычна ўсе таксісты супраць гэтай улады

Інтэрв'ю з самым вядомым таксістам краіны.

Актывіста грамадзянскай кампаніі «Еўрапейская Беларусь» Леаніда Кулакова ведае ледзь не кожны, хто хоць трохі цікавіцца палітычным жыццём у нашай краіне. Сайт Charter97.org наважыў трохі бліжэй пазнаёміць чытачоў з чалавекам, які знайшоў у сабе сілы і мужнасць сказаць гэтай уладзе «Годзе!». Магчыма, кагосьці з чытачоў Леанід Кулакоў нават падвозіў, калі працаваў у таксі.

- Раскажыце крыху пра сябе. Дзе вучыліся, працавалі?

- Я нарадзіўся ў Менску. Адзін час жыў у інтэрнаце, бо мама часта хварэла і пастаянна ляжала ў шпіталях. Пасля суседзі ўзялі мяне пад сваю апеку. У той момант ужо пайшоў у звычайную школу.

Маім аднакласнікам, дарэчы, быў Валодзя Клешч (адзін з самых вядомых беларускіх зладзеяў у законе, прапаў без вестак у 1997 годзе. - Заўвага Сharter97.org). Мы з ім былі ў адным класе ў інтэрнаце яшчэ. Яго маці прыносіла перадачу нам абодвум. Я яе чакаў проста як сваю родную. Вова, на жаль, потым па «крывой» пайшоў... Ён мяне заўсёды называў «занадта правільным». У мяне нават мянушка была - Правільны. Таму што я заўсёды гаварыў яму: «Воўка, так рабіць нельга, гэта нядобра» (смяецца). Увогуле, мы з ім пасябравалі. У дзяцінстве ён мяне заўсёды аберагаў ад старшакласнікаў. І калі Вова мяне абараняў, крыўдзіцелі казалі, маўляў, Шчаўлік такі нахабны, што гэта мянушка так і прыліпла да яго.

Пасля школы была служба на флоце ў Севераморску (горад у Мурманскай вобласці Расеі. Заўвага Charter97.org). Потым вярнуўся ў Менск, у Расеі не захацеў заставацца. Уладкаваўся на працу на фірму: былі дылерамі аўтатэхнікі МАЗа і МТЗ. Калі разваліўся Саюз, склады былі забітыя тэхнікай. Лукашэнка, на жаль, знішчыў у Беларусі дылерства. І цяпер праз гэта склады нашых заводаў таксама забітыя прадукцыяй. Збыту няма, таму што ён усё гэта знішчыў.

Увогуле, фірма ў канцы 90-х развалілася, калі даляр вырас, і я пайшоў у «Казлевічы» (мае на ўвазе працу таксістам; Адам Казлевіч - адзін з цэнтральных персанажаў кнігі Ільфа і Пятрова «Залатое цяля». - Заўвага Сharter97.org). Калі знаёмы хлопец адкрываў фірму паслугаў таксі, я яму і прапанаваў назваць яе «Антылопа-Гну», як у Ільфа і Пятрова. Калі памятаеце, Казлевіч быў кіроўцам гэтага аўтамабіля. Фірма дагэтуль так і называецца.

- Вы працавалі таксістам. Кіроўцы таксі часцей за іншых любяць пагаварыць з пасажырамі пра палітыку. Якіх поглядаў прытрымліваюцца вашы калегі па цэху?

- Яшчэ тры гады назад у мяне даходзіла з калегамі ці ледзь не да боек. Многія з іх з пенай у рота даводзілі, што гэтая ўлада нармальная, што жыць можна. Але я ім казаў, што гэта не можа доўга працягвацца, гэта хутка павінна скончыцца. Грошы з паветра не бяруцца, іх трэба зарабляць, а наша дзяржава зарабляць не ўмее, яна сядзіць на датацыях Расеі. Гэта няправільна, мы павінны будаваць эканоміку самі, як, напрыклад, краіны Балтыі. Я ім прыводзіў канкрэтныя прыклады краін, якія не маючы рэсурсаў, развіваліся і жывуць добра.

Многія крычалі, што без Расеі мы прападзём, гэта наш карміцель і гэтак далей. Увогуле, тры-чатыры гады таму мяне падтрымлівала адсоткаў 30. А вось цяпер, у апошні год, калі я сустракаюся з таксістамі, яны практычна ўсе супраць цяперашняй улады! Гэта значыць даслоўна апошні год-паўтара кардынальна змяніў іх меркаванне.

- А пасажыры што казалі?

- Я любіў пагаварыць з пасажырамі, калі працаваў таксістам. Сярод іх ужо тады працэнтаў 70 мяне падтрымлівалі. У мяне ў машыне заўсёды два сцяжкі стаялі - бел-чырвона-белы і ўкраінскі. На стаянках пасажыры бачылі гэтыя сцяжкі. Некаторыя мяне абыходзілі і садзіліся ў іншыя машыны, баяліся са мной ехаць. На пытанне: «Чаму?» Яны адказвалі: «Мы вельмі спяшаемся, а раптам вас спыніць міліцыя і мы не паспеем па сваіх справах?» Але такіх было мала.

Большасць, наадварот, абыходзілі маіх калег і ішлі да мяне. А мы ж па чарзе заўсёды стаялі. Калегі пачалі пытацца ў пасажыраў, чаму яны ідуць да мяне ў машыну, калі яны ж першыя па чарзе. На што пасажыры ім адказвалі: «Вось калі ў вас будзе стаяць бел-чырвона-белы сцяг у салоне, тады мы з вамі і будзем ездзіць». Гэтыя таксісты прыходзілі да мяне і казалі: «Лёня, ну дай «сцяжок»! Пасажыра адвязу, а потым назад вярну!» (Смяецца).

- Калі напісаць у Google «актывіст Леанід Кулакоў», то пошукавік выдае больш за тысячу навін, добрая палова з якіх тычыцца вашых арыштаў, штрафаў і вызваленняў. Вы не лічылі, колькі ў суме вы знаходзіліся ў няволі?

- Ой, ведаеце, я ўжо і з падліку збіўся. Да рэкорду Максіма Вінярскага пакуль не дацягваю (смяецца).

Ведаеце, я не саромеюся сваіх арыштаў. Я любому магу сказаць: «Так, я судзімы, але я магу смела сказаць, за што я сядзеў. Саромецца сваіх судоў і арыштаў - няма нагоды. Я заўсёды на судах казаў: «Вы судзіце не алкаголіка, не хулігана нейкага, вы судзіце іншадумца. І вы самі цудоўна разумееце, што я невінаваты».

Памятаю, быў такі суддзя Хома ў судзе Цэнтральнага раёна. Ён пытаецца ў мяне: «Хадайніцтва ёсць?» «Ёсць», - адказваю. «Якое?». «Ведаеце, чалавек, які ўжо шмат разоў прыцягваўся да адказнасці па адным і тым жа артыкуле, уважаецца асабліва небяспечным. Дык вось, так як я не стаў на шлях выпраўлення і наўрад ці стану, прашу прызнаць мяне асабліва небяспечным палітычным рэцыдывістам». Ён смяецца.

Другое, што я ім кажу: «Так як у мяне няма грошай на штрафы, а я ведаю, што вы мне дасце штраф, прашу прысудзіць мне адміністрацыйны арышт. Яны: «Мы падумаем». Справа заканчваецца, ён мне абвяшчае: «Кулакову прызначыць 50 базавых». Я: «А як жа хадайніцтва? Я ж прасіў арышт!». Суддзя адказвае: «Вы нічога дрэннага не зрабілі, каб арыштоўваць. Дык за што штраф, калі нічога дрэннага не зрабіў?

Я на «суды» гэтыя хаджу, як на спектакль або ў цырк. Я люблю гэтых «суддзяў» троліць. Неяк суддзі кажу: «Жыве Беларусь!», Той глядзіць на мяне і адказвае: «Дзякуй». Я яму кажу: «Дзякуй за што? За тое, што быў на Плошчы ці за «Жыве Беларусь»? Маўчыць. Галаву апусціў і маўчыць. У канцы пасяджэння зноў кажу: «Жыве Беларусь!». Ён зноў: «Дзякуй!».

У 2016 годзе мяне судзілі блізу 20 разоў. У мінулым - блізу 10. Звычайна я «суддзям» адказваю: «Я не кажу вам бывайце, я кажу да пабачэння!» (cмяецца).

- Чаму вы, як той казаў, пакінулі кухню і пачалі актыўна ўдзельнічаць у палітычных пратэстах, акцыях і перформансах?

- Тое, што дзеецца ў нашай краіне, я пачаў разумець прыкладна з двухтысячных. Лукашэнка кажа адно, а на справе гэта зусім іншае. Суддзі ўсе на баку чыноўнікаў, па тэлевізіі прапаганда, міліцыя творыць беззаконне... Усё гэта надакучыла.

Памятаю, быў 2006 год. Я тады ведаў толькі слова «апазіцыя». Тое, што існуюць нейкія рухі, партыі - я паняцця не меў. У той час у мяне і кампутара не было. Не ведаў нават, што ёсць сайты з альтэрнатыўным пунктам гледжання. У 2008 годзе мне падказалі, што ёсць такі сайт - «Хартыя-97». Я яго пачаў чытаць кожны дзень. І чытаў заўсёды знізу-уверх. Ведаеце, чаму знізу-уверх?

- Чаму?

- Таму што старонка заўсёды абнаўляецца, і каб паспець праглядзець усе навіны, пачынаў з самага пачатку стужкі. Укладку з «Хартыяй» амаль ніколі не выключаў. Пераскокваю на другі сайт, трэці, але ўсё роўна вяртаюся на «Хартыю».

- Дарэчы, як у вас цяпер з доступам да сайта? Абыходзіце блакаванне?

- Я дрэнна разбіраюся ў кампутары. Запрасіў Максіма Вінярскага, ён прыйшоў, усё мне наладзіў як трэба. Цяпер усе выдатна.

Проста я без яе жыць не магу. Гэта як глыток паветра. У мяне бранхіяльная астма і паветра не стае, дык вось «Хартыя», наадварот, дае мне гэта паветра.

- Вы іранічна камунікуеце з «суддзямі», а ці былі нейкія іншыя пацешныя моманты, звязаныя з вашай актыўнасцю?

- Памятаю, пасля падзей 2010 года мяне выклікалі ў міліцыю. Далі анкету, а там пытанняў 70. У гэтай анкеце было адно з пытанняў: ці належыце вы да якой-небудзь палітычнай арганізацыі? Я кажу: - Так, належу. Міліцыянт удакладняе: - Да якой?

- Да тых, хто спачувае.

- Гэта да каго?

- Ну, дакладна не да вас. Да апазіцыі, - адказваю.

- Такой партыі няма... Я кажу: - Значыць, будзе.

Я тады не асабліва ўнікаў і не ведаў ўсіх нашых апазіцыйных партый. Некаторыя абывацелі і сёння мала што ведаюць. Яны кажуць: калі выходзіш з бел-чырвона-белым сцягам, значыць, у БНФ. А я наогул ніякага дачынення да БНФ не маю.

- Так, гэта стэрэатып з 90-х: размаўляеш па-беларуску - БНФавец, выйшаў з нацыянальным сцягам - БНФавец.

- Так-так, так вось і прыходзіцца тлумачыць ім, што гэта, у першую чаргу, простыя людзі, якія любяць сваю краіну, сваю зямлю, паважаюць свае традыцыі. Бо партый і рухаў шмат, няма такога, што ўсё патрыёты - гэта адзін вялікі БНФ (усміхаецца). На шчасце, многія ўжо пачалі гэта разумець.

- Разумею, што прагнозы - рэч няўдзячная, але, паводле вашых адчуванняў, калі гэты тэатр імя Лукашэнкі разваліцца?

- Цяпер ні я адзін незадаволены рэжымам, але і ўсе людзі, якія прыходзяць у краму, атрымліваюць квітанцыі за камунальныя паслугі, хто не можа знайсці працу, хто атрымлівае мізэрныя заробкі і бачыць цэны. Яны ж таксама ў палітыцы, таксама абмяркоўваюць і праклінаюць гэтую ўладу.

Ведаеце, яшчэ год таму мае суседкі-бабулі даводзілі, як ім выдатна жыць. Яны мяне зусім не падтрымлівалі, а цяпер ужо просяць прабачэння перада мной: «Лёнечка, прабач, мы не мелі рацыю. Гэты нячысцік нас так заблытаў са сваім тэлевізарам»...

Бабкі ідуць са сваёй мізэрнай пенсіяй у краму, бачаць кошты і выходзяць адтуль без нічога. Гэта добра яшчэ, што бабкі не паляць. А так бы ўвогуле...

- І напрыканцы: ваша парада беларусам, якія хочуць перамен?

- Каб выйграць бітву, трэба перамагчы спачатку самога сябе – пераадолець свой страх. Калі ўсе беларусы заб'юць у сабе страх - тады ўсё будзе выдатна. Я, напрыклад, ужо нічога не баюся. Гэтага жадаю і ўсім беларусам.

Дарэчы, гэты Дэкрэт N1 яшчэ больш падштурхне народ да палітычнага выспявання. Калі людзям трэба будзе плаціць 100 працэнтаў камунальных паслуг, тады народ і зразумее, што трэба выходзіць. Убачыце, гэты дэкрэт падштурхне людзей на больш масавых пратэстаў, чым былі летась. Ён больш моцны за Дэкрэта N3 будзе і закране кожнага. Народ увесь выйдзе на вуліцу.