Дыктатару не хапае прасторы

Нават у межах Мытнага кодэкса паміж Расеяй і Беларуссю захаваліся рознагалоссі па мытных пошлінах.

Менск мае два варыянты: дачакацца 2012 года, калі ў межах адзінай эканамічнай прасторы абнулююцца ўсе пошліны, альбо паскардзіцца ў суд ЕўрАзЭС, піша «Газета.Ru».

«Падпісана заява ў сувязі з тым, што Мытны кодэкс уступіў у сілу. У адносінах паміж трыма краінамі ён ужываецца ад 6 ліпеня бягучага года, у адносінах паміж Расейскай Федэрацыяй і Казахстанам - з 1 ліпеня 2010 года», - заявіў прэзідэнт Расеі Дзмітрый Мядзведзеў на брыфінгу ў Астане па заканчэнні пасяджэння саміта ЕўрАзЭС.

Цяпер, калі Мытны саюз набывае рэальныя формы, цікавасць да яго праяўляюць Кыргызстан і Таджыкістан.

«Кыргызстан, з'яўляючыся членам СГА, арганізаваў працоўную групу па вывучэнні пытання аб уваходжанні ў Мытны саюз з улікам карысці для краіны», - заявіла прэзідэнт краіны Роза Атумбаева. »Што тычыцца ўступлення ў Мытны саюз, мы вельмі сур'ёзна гэтым займаемся», - згадзіўся прэзідэнт Таджыкістана Эмамалі Рахмон.

Усяго на саміце вышэйшы орган Мытнага саюза прыняў дзевяць рашэнняў, сярод якіх заявы «Аб ходзе выканання плана дзеянняў па фарміраванні адзінай эканамічнай прасторы Беларусі, Казахстана і Расеі», «Аб экспартным кантролю дзяржаў - членаў Мытнага саюза», «Аб міжнародных дамовах Мытнага саюза ў сферы супрацоўніцтва па крымінальных і адміністрацыйных справах» і іншыя.

Асноўнае рашэнне, па сутнасці, было прынята ў мінулыя выходныя, калі стала вядома, што Беларусь ратыфікавала асноўны дакумент Мытнага саюза. «Беларусь зыходзіць з таго, што кожны саюз, больш за тое, блізкіх брацкіх дзяржаў - мы можам пра гэта так казаць - павінен быць на карысць, прыносіць большую карысць народу. У тым ліку і наша новае ўтварэнне - Мытны саюз. Пажывем - пабачым», - заявіў Аляксандр Лукашэнка, каментуючы сумесную заяву трох прэзідэнтаў аб уступленні ў сілу Мытнага кодэкса.

Да апошняга моманту не было зразумела, ці змогуць Менск і Масква дамовіцца пра мытныя пошліны на нафту і нафтапрадукты. У сярэдзіне чэрвеня Лукашэнка назваў галоўную ўмову падпісання Мытнага кодэкса: у 2010 годзе адмяніць пошліны на нафтапрадукты, а з 2011 года - на нафту. Расея настойвала на захаванні пошлін да тых часоў, пакуль тры краіны канчаткова не сфармуюць адзіную эканамічную прастору.

Гэтыя рознагалоссі захоўваюцца і пасля ратыфікацыі дакумента. «Беларускі бок па-ранейшаму лічыць, што фарміраванне Мытнага саюза, адзінай мытнай тэрыторыі вядзе да адмены экспартных пошлін ва ўзаемным гандлі.

Расея і Казахстан - я падкрэсліваю, гэта не рашэнне адной Расеі, на гэтым настойвае і Казахстан - лічаць, што да фарміравання адзінай эканамічнай прасторы (АЭП) і ўступлення ў сілу ўсіх пагадненняў, якія фарміруюць АЭП, у кожнага боку застаецца права спаганяць экспартныя пошліны, пры фарміраванні АЭП такіх магчымасцяў не застанецца», - заявіў першы віцэ-прэм'ер Ігар Шувалаў па выніках пасяджэння ЕўрАзЭС.

Гэта азначае, што чакаць адмены пошлін Беларусі прыйдзецца да 1 студзеня 2012 года, калі павінна запрацаваць АЭП.

Усе адпаведныя пагадненні павінны быць гатовыя да канца гэтага года. «Сёння прынята рашэнне аб паскарэнні працы, і мы павінны зрабіць усё, каб увесь пакет быў распрацаваны і прыняты да 1 студзеня 2011 года», - падкрэсліў Шувалаў.

«Што будзе рабіць Менск гэтыя паўтара года - складана сказаць. Бо для Лукашэнкі экспартныя пошліны - гэта пытанне жыцця і смерці», - кажа вядучы навуковы супрацоўнік Інстытута геаграфіі РАН палітолаг Дзмітрый Арэшкін

Аб'ёмы паставак расейскай нафты ў Беларусь (па трубаправодзе і транспартам) складаюць каля 21,5 млн тон. Да канца 2009 года ўся нафта, якая ідзе ў Беларусь з Расеі, абкладалася пошлінай у 35%. Значную яе частку рэспубліка рээкспартавала ўжо як сваю, атрымліваючы прыбытак.

У 2010 годзе практыка змянілася: Расея пастаўляе наогул без пошліны тыя аб'ёмы, якія неабходныя для ўнутранага спажывання Беларусі (6,3 млн тон з 21,5 млн тон, якія ідуць у Беларусь), а пошліны на астатнюю частку склалі 100%. Гэта ўдарыла па беларускай эканоміцы і бюджэце.

«Сумарны аб'ём ВУП, атрыманага ад перапрацоўкі пастаўленай нафты, складае $ 5-8 млрд пры ВУП, роўным каля $ 40 млрд. Гэта азначае, што Менск губляе ў год 20% ВУП», - кажа Арэшкін.

Суд павінен фармавацца з прадстаўнікоў краін-членаў - не больш за два ад кожнай краіны. Суддзі будуць прызначацца Міжпарламенцкай асамблеяй па прадстаўленні Міждзяржсавета тэрмінам на шэсць гадоў.

Зрэшты, для адстойвання сваіх інтарэсаў Беларусь можа скарыстацца судом ЕўрАзЭС, статут якога быў удакладнены. Новая рэдакцыя прадугледжвае «пашырэнне кампетэнцыі суда ў разглядзе спраў у рамках Мытнага саюза», растлумачыў прэзідэнт Казахстана Нурсултан Назарбаеў. Асноўная задача суда - зрэгуляваць спрэчкі эканамічнага характару, якія ўзнікаюць паміж дзяржавамі і кампаніямі краін ЕўрАзЭС, а таксама даваць тлумачэнні па дакументах арганізацыі.

Раней функцыі суду саюза былі ўскладзеныя на Эканамічны суд СНД. Лукашэнка ўжо падаваў пазоў супраць Расеі ў гэты суд, і як раз па нагоды паставак нафты: Менск спасылаўся на міжурадавыя пагадненні 1992 і 1995 гадоў, паводле якіх таваразварот паміж Беларуссю і Расеяй павінен адбывацца без экспартных пошлін, за выключэннем сырой нафты. Зараз гэты пазоў ужо некалькі месяцаў знаходзіцца на разглядзе суда.

«Зварот у суд ЕўрАзЭС, як і СНД, наўрад ці дасць нешта сур'ёзнае Беларусі. Бо прынцыпы такога роду супольнасцяў будуюцца на відавочным лідэрстве адной краіны. Наўрад ці гэты суд будзе абсалютна незалежным ад галоўнага гульца - Расеі», - мяркуе Арэшкін.