У Беларусі работнікі амаль 1200 прадпрыемстваў могуць застацца без пенсій

Найбольш завінавачаных — у Віцебскай і Менскай абласцях.

У Беларусі на пачатак чэрвеня 1191 суб'ект гаспадарання, які ажыццяўляе дзейнасць, меў запазычанасць у аплатах у бюджэт фонду сацыяльнай абароны насельніцтва. У іх лік уваходзяць як арганізацыі, так ІП і фізічныя асобы, якія добраахвотна ўдзельнічаюць у сістэме дзяржаўнага сацыяльнага страхавання. Агульная сума пазык склала 28,6 мільёна рублёў. Найбольш завінавачаных — у Віцебскай і Менскай абласцях (57,3 і 25,9% у структуры запазычанасці, адпаведна). Пра гэта ў інтэрв'ю БелТА паведаміла кіраўніца фонду Наталля Паўлючэнка.

Пры гэтым запазычанасць у аплатах у бюджэт фонду мелі таксама больш за 19,6 тысячы індывідуальных прадпрымальнікаў, якія працуюць самі на сябе. Агульная сума запазычанасці — 21,7 мільёна рублёў. Найбольшая яе доля прыпадае на індывідуальных прадпрымальнікаў Менска, Менскай і Берасцейскай абласцей (37%, 15,5% і 14,1% адпаведна), удакладніла Наталля Паўлючэнка.

Спецыялістка таксама распавяла, што трэба рабіць работнікам, каб даведацца, ці не завінаваціўся наймальнік абавязковыя страхавыя ўнёскі ў ФСАН.

— Што тычыцца саміх работнікаў, то абараніць свае правы яны могуць, адсочваючы стан індывідуальнага асабовага рахунку ў сістэме персаніфікаванага ўліку, каб аператыўна рэагаваць, калі наймальнік не выплачвае абавязковыя аплаты. Для гэтага можна звярнуцца ў тэрытарыяльны аддзел ФСАН па месцы жыхарства. Затым па тлумачэнне сітуацыі работнік зможа звярнуцца непасрэдна да наймальніка, у прафсаюзную арганізацыю для абароны сваіх правоў і інтарэсаў, а таксама ў органы фонду, каб даведацца аб ужытых захадах уздзеяння, — патлумачыла кіраўніца фонду.

Дарэчы, у тэрытарыяльнае аддзяленне ФСАН па месцы жыхарства трэба звяртацца з пашпартам і пасведчаннем аб дзяржаўным сацыяльным страхаванні — так званай зялёнай карткай. Выпіска з асабовага рахунку за перыяд працоўнай дзейнасці з 1 студзеня 2003 года выдаецца бясплатна даслоўна за 10-15 хвілін.

Пры неабходнасці работнік таксама можа запатрабаваць у судовым парадку ад наймальніка выканання абавязацельстваў у выплаце абавязковых аплат у бюджэт фонду.

— У гэтай сувязі варта адзначыць праблему выплаты заробку «ў канвертах». Наймальнікі такім чынам сыходзяць ад выплаты як унёскаў у фонд, так і падаткаў. Ці ж афіцыйна паводле бухгалтарскіх дакументаў работніку ўстанаўліваецца мінімальная сума заробку, з якога выплачваюцца ўнёскі. У абодвух выпадках і ўзнікаюць праблемы з фармаваннем страхавога стажу, неабходнага для прызначэння пенсіі і дапамог. Таму мы асабліва рэкамендуем кантраляваць выкананне абавязацельстваў наймальніка праз запыт і атрыманне ў фондзе сацыяльнай абароны насельніцтва звестак аб выплаце за іх унёскаў, — сказала Наталля Паўлючэнка.

— Некаторыя наймальнікі з тых ці іншых прычын працяглы час не выплачваюць абавязковыя страхавыя ўнёскі ў бюджэт фонду. Часам сумы такіх запазычанасцяў складаюць не адну тысячу рублёў. Асабліва гэта тычыцца аплатнікаў, якія знаходзяцца ў стадыі ліквідацыі (банкруцтва) з запазычанасцю ўнёскаў перад бюджэтам фонду, і, як паказвае практыка, часцей за ўсё яны не выплачваюць свае пазыкі, — адзначаюць у ФСАН Менску.

У такой сітуацыі, адзначаюць у сталічным ФСАН, пакутуе ў першую чаргу работнік такога прадпрыемства, якому прыйшла пара афармляць працоўную пенсію.

«Справа ў тым, што працоўны стаж і індывідуальны каэфіцыент заробку пры назначэнні пенсіі залічваецца і разлічваецца толькі пры адной, але няўхільнай умове: выплаце абавязковых страхавых унёскаў у бюджэт фонду. Ёсць выплата ўнёскаў — ёсць працоўны стаж і, адпаведна, пенсія; няма аплаты — няма працоўнай пенсіі», — адзначаюць спецыялісты.

Гэта значыць, тыя перыяды работы, калі страхавыя ўнёскі ў ФСАН кампаніяй не выплачваліся або выплачваліся не цалкам, не будуць залічаныя ў стаж для прызначэння пенсіі. У выніку нявыплата або няпоўная выплата ўнёскаў адаб'ецца на суме пенсіі ці дапамогі.

«Для большасці працадаўцаў унёсак на пенсійнае страхаванне ўстаноўлены ў суме 28% ад фонду аплаты працы, для работнікаў — 1% заробку. Перыяды работы, цягам якіх выплата страхавых унёскаў не ажыццяўлялася хаця б адным з бакоў, не падлягаюць уключэнню ў стаж і ў заробак для налічэння пенсіі. Гэта значыць, у такой сітуацыі ў работніка пенсійныя правы не фармуюцца», — адзначаюць у камітэце працы, занятасці і сацыяльнай абароны Гомельскага аблвыканкама.

Каб засцерагчы сябе ад такіх непрыемных «сюрпрызаў» пры афармленні пенсіі, спецыялісты рэкамендуюць работнікам «карыстацца сваім правам на атрыманне інфармацыі з сістэмы дзяржаўнага сацыяльнага страхавання, напрыклад, аб выплаце за іх абавязковых страхавых унёскаў». «У гэтым пытанні неабходна звяртацца ў раённы аддзел фонду па месцы жыхарства або па месцы знаходжання арганізацыі», — рэкамендуюць спецыялісты.

Калі высветліцца, што прадпрыемства не выплачвала ўнёскі ў ФСАН за пэўны перыяд, то ў такім выпадку спецыялісты рэкамендуюць звярнуцца непасрэдна да працадаўцы і пацікавіцца пра перспектывы выплаты ім абавязковых страхавых унёскаў.

«Бо тое, што ў працадаўцы цяпер ёсць запазычанасць, не кажа аб тым, што ён яе не выплаціць. У выпадку выплаты запазычанасці вашы пенсійныя правы будуць адноўленыя. Акрамя таго, па садзейнічанне ў развязанні гэтага пытання можна звярнуцца ў прафсаюзную арганізацыю. І ўжо потым прыняць пастанову аб мэтазгоднасці працягу працы ў гэтага працадаўцы», — адзначаюць спецыялісты.

Паглядзець, ці няма вашага прадпрыемства ў спісе завінавачаных у ФСАН, можна на сайце фонду ў раздзеле «завінавачаныя».