Яўген Ліпковіч пра дэкрэт №1: Хто з’ехаў з глузду?

«Дармаеды» могуць адказаць уладзе сустрэчным пазовам.

У пачатку красавіка стала вядома, хто будзе разглядацца за «дармаеда» паводле абноўленага дэкрэту Лукашэнкі, і якім чынам будуць прымацца пастановы аб прызнанні грамадзян «незанятымі ў эканоміцы».

«Спадзяюся, што людзі пачнуць судзіцца з урадам паводле 190-га артыкула», - заявіў Charter97.org вядомы менскі блогер Яўген Ліпковіч, каментуючы надоечы агучаныя ўладамі дэталі дэкрэта №1:

- Ва ўсёй гэтай гісторыі мяне дзівіць, што пракуратура дагэтуль не выкарыстоўвае свае функцыі. У законе аб пракуратуры сказана, што яна можа заявіць такую штуку, як пратэст. Каб не дапусціць да ўчынення злачынства. Таму што тое, што напісалі ў дэкрэце №1 трапляе пад дзеянне Крымінальнага кодэкса. А менавіта – яго 190-га артыкула «Дыскрымінацыя».

У гэтым выпадку мы маем справу з дыскрымінацыяй у дачыненні да працоўных і беспрацоўных грамадзянам. Тое, што ім будуць па-рознаму налічваць «камуналку» – гэта парушэнне закона. Як будуць улады выкручвацца, спрабуючы яе налічыць для сем'яў, дзе на адной жылплошчы ёсць і беспрацоўныя, і працуюць – мне нават нецікава. Мне цікава іншае: калі яны паспрабуюць кагосьці прыцягнуць – значыць ім адразу ў адказ сустрэчнае распачынанне крымінальнай справы паводле 190-га артыкула КК.

З імі трэба судзіцца – і ўсё тут. Леанід Судаленка пра гэта ўжо сказаў. І я да гэтай пазіцыі далучаюся.

- Паводле новага дэкрэту, замежнікі, якія пражылі ў Беларусі паўгода, таксама могуць стаць «дармаедамі». Як вы гэты момант пракаментуеце?

- Калі адкінуць увесь ідыятызм самога дэкрэта, то ў гэтым пункце ёсць пэўная логіка. Тэхнічна, калі б не было ўсяго гэтага крэтынізму з дэкрэтамі аб «дармаедах», іншаземец павінен станавіцца на ўлік у падатковых органах, калі ён пражыў тут больш за 180 дзён. Але парадокс у тым, што ў нас толькі з Расеяй ёсць пагадненні, якія дазваляюць пражыць у краіне больш за 180 дзён без спецыяльнага дазволу. Усе астатнія могуць легальна знаходзіцца не больш за 90 дзён на паўгоддзе.

Але гэта не адмяняе самога ідыятызму дэкрэта і таго, што вытвараюць у сувязі з яго прыняццем.

- А што вас абурае ў дэкрэце №1 больш за ўсё?

- А вось гэта: пастанова камісій аб «дармаедах» будзе канчатковай і не падлягае абскарджанню. Гэта мяне ўвогуле здзіўляе! Гэта што? Гасподзь Бог нам спусціў свае запаведзі ў асобе гэтых камісій? Я не магу гэтага зразумець. У нас судоў няма? Суды будуць адмаўляцца прымаць заявы на неправамерныя дзеянні гэтых камісій?

Што ў іх там у галовах адбываецца? Адно я дакладна ведаю: дэкрэт – гэта дыскрымінацыйная мера. Яго тэкст павінны вывучаць у пракуратуры.

- А як быць тым грамадзянам, якія пражываюць за мяжой грамадзянам, якія павінны па-новаму дэкрэту асабіста з'яўляцца ў камісіі і даказваць, што яны не «дармаеды»? Бо не кожны можа прыехаць: хтосьці заняты па працы, хтосьці праз палітычныя пераследы...

- Гэта ўвогуле абуральна! Я адмаўляюся гэта нават успрымаць. Юрыдычная сістэма ў краіне ў прынцыпе не працуе? Хто там з’ехаў з глузду?

Такога ў кіраванні Лукашэнкі яшчэ не было. Кім уявілі сябе гэтыя камісіі з правінцыйных чыноўнікаў? Гэта што – святая інквізіцыя нейкая. Адрадзілі б «тройкі» адразу. Сёння яны вызначаюць, каго зрабіць «дармаедамі», а заўтра – каго расстраляць.

А калі сур'ёзна: чым больш паўнамоцтваў у камісій, тым горш для іх саміх. Мы не павінны туды з'яўляцца, тым больш ездзіць з-за мяжы. Мая ідэя ў тым, што ў гэтую справа павінна ўмяшацца пракуратура.

У крайнім выпадку магу ім прапанаваць: я прыеду, але вы мне аплаціце «выправу». Самае мінімальнае – вярніце грошы за праезд. Чаму я павінен іх крэдытаваць? А потым яшчэ і за «камуналку» плаціць у пяць разоў больш, чым яна напраўду каштуе. Бо кошты на ЖКГ незразумела як фармуюцца.

- У некаторых чыноўнікаў, напрыклад, Віктара Шэймана, дзеці жывуць і вучацца за мяжой. Ім таксама трэба будзе прыязджаць «на дыван» да камісій?

- Я магу толькі вітаць тое, што дзеці чыноўнікаў вучацца за мяжой. Тут трэба ставіць пытанне больш глабальна: ці будуць яны ў прынцыпе вяртацца ў краіну? Думаю, што калі паставіць пытанне так, то і праблема прыезду на «дармаедскія» камісіі адпадзе сама сабой.

- Да чаго наогул могуць прывесці спробы рэалізаваць на практыцы дэкрэт №1?

- У 2017 годзе людзі выйшлі на масавыя пратэсты. Магчыма, гэта была рэакцыя грамадства не толькі на папярэдні дэкрэт №3. Проста назапасілася і надакучыла.

Гэтыя чыннікі – «назапасілася і надакучыла» – застаюцца дагэтуль. Пратэст існуе ў рассеяным выглядзе. Далейшыя дзеянні залежыць ад тых, хто займаецца актыўнымі палітычнымі пратэстамі: наколькі яны змогуць мабілізаваць гэтыя настроі. Чаму б і не? Рэакцыя на дэкрэт №1 можа быць яшчэ і мацнейшай, чым на дэкрэт №3. Усё можа атрымацца.

Год таму вулічным пратэстам папярэднічалі судовыя справы супраць дэкрэта «аб дармаедах», у якіх людзі здолелі перамагчы. Калі цяпер будуць такія прэцэдэнты, гэта можа стымуляваць да акцый. Юрыдычныя баталіі ў судах змогуць падштурхнуць публічныя пратэсты. Я бачу гэта так.